آیا عصر سنگ در حقیقت عصر چوب بوده است؟
آیا عصر سنگ در حقیقت عصر چوب بوده است؟
کریستین یورگنسن تامسن، عتیقهشناسی دانمارکی، برای اولین بار در سال ۱۸۳۶ به آثار پیشاتاریخی نظم بخشید و نشان داد که انسانیان اولیه در اروپا، پیشرفت فناوری را در سه مرحله تجربه کردهاند و مراحل پیشرفت، در تولید دستسازهها نیز منعکس شده است. گاهشناسی ابتدایی (عصر سنگ به عصر برنز و به عصر آهن) امروزه زیربنای باستانشناسی بیشتر بخشهای جهان قدیم را تشکیل میدهد.به نقل از توماس تربرگر، باستانشناس و سرپرست تحقیقات در بخش میراث فرهنگی نیدرزاکسن در آلمان، تامسن به خوبی میتوانست عصر چوب را جایگزین عصر سنگ کند. او میگوید ما میتوانیم فرض کنیم که ابزارهای چوبی نیز در بازهی زمانی معادل با ابزارهای سنگی وجود داشتهاند، یعنی در دورهای دو و نیم یا سه میلیون ساله. اما چوب خراب میشود و به ندرت سالم باقی میماند، به همین دلیل خطا پیش میآید و نگاه ما به دوران باستان نیز تحریف میشود.ابزارهای سنگی اولیه، اصولاً مشخصههای اصلی دورهی پارینهسنگی زیرین هستند که از حدود ۲٫۷ میلیون سال پیش تا ۲۰۰ هزار سال پیش ادامه داشت. اما از هزاران محوطهی باستانشناسی مختص ردیابی این دوره، کمتر از ۱۰ نمونه چوب به دست آمده است.دکتر تربرگر سرپرست تیم مطالعهای بود که ماه گذشته، در «مقالات آکادمی ملی علوم ایالات متحده آمریکا» منتشر شد. این مطالعه، اولین گزارش جامع از اشیاء چوبی حفاریشده از سال ۱۹۹۴ تا ۲۰۰۸ در پودهی معدن روباز زغالسنگ در نزدیکی شونینگن، در شمال آلمان را ارائه کرد.قدمت اشیای کاوششده به دورهی جایگزینی انسانهای هایدلبرگی با نئاندرتالهای اولیه در اروپا میرسدمحمولهی حفاریشده شامل ۲۴ نیزهی کامل یا تکهتکه (قد هرکدام به اندازهی بازیکن پست سنتر بسکتبال) و چوب پرتابی نقطه دوگانه (به طول نصف چوب بیلیارد) بود، اما نشانهای از استخوانهای انسانیان وجود نداشت. قدمت این اشیا به حدود ۳۰۰ هزار سال پیش و پایان دورهی گرمای میانیخچالی میرسد، یعنی بازهای که نئاندرتالهای اولیه در اروپا، جایگزین انسان هایدلبرگی (Homo heidelbergensis)، همتای پیشین خود شدند.پرتابههای کاوششده در محوطهی شونینگن، به عنوان «اسپیر هرایزن» (Spear Horizon) به معنای افق نیزهای شناخته میشوند و به قدیمیترین سلاحهای شکاری حفظشده نیز معروف هستند.سه مورد از نیزههای شونینگن، به همراه ابزار سنگی و بقایای ۱۰ اسب وحشی قصابیشده، در اواسط دهه ۱۹۹۰ کشف شدند. کشفیات شونینگن، تصورات رایج در مورد هوش، تعاملات اجتماعی و مهارتهای ابزارسازی اجداد منقرضشدهی بشر را تغییر داد. در آن زمان، توافق جامعهی علمی بر این بود که انسانها، پسماندخوارهای سادهای بودند و تا حدود ۴۰ هزار سال پیش، بخور و نمیر زندگی میکردند.دکتر تربرگر میگوید انسانهای مدرن اولیه، ابزار و سلاحهای مناسبی برای شکار حیوانات بزرگ ساخته بودند. آنها نه تنها برای سرنگونی طعمه با یکدیگر ارتباط برقرار میکردند، بلکه آنقدر پیچیده بودند که میتوانستند قصابی و پختن شکار را نیز سازماندهی کنند.بیشتر بخوانیدانسانهای باستانی با چوبی شبیه به بومرنگ حیوانات را شکار میکردند31 تیر 02مطالعه ‘2نئاندرتالها شیرهای غارنشین را با نیزه شکار و از پوستشان استفاده میکردند28 مهر 02مطالعه ‘3مطالعهی جدید گروه تربرگر که در سال ۲۰۲۱ کلید خورد، بیش از ۷۰۰ قطعه چوب از اسپیر هرایزن را بررسی کرده است. بسیاری از نمونهها برای شبیهسازی رسوبات غرقابی که آنها را از پوسیدگی محافظت کرده بود، در طول دو دههی گذشته در تشتهای سرد آب مقطر نگهداری شدهاند. محققان با استفاده از میکروسکوپ سهبعدی و اسکنرهای میکرو سیتی که نشانههای سایش یا بریدگی را شناسایی میکنند، ۱۸۷ قطعه چوب را هویتیابی کردند. این قطعات چوبی شواهدی از شکافتن، خراشیدن یا ساییدگی را نشان میدادند.دیرک لدر، باستانشناس در نیدرزاکسن و نویسندهی اصلی مقاله، میگوید: «تا به حال تصور میشد که تراشیدن چوب فقط توسط انسانهای نوین انجام شده است.»
مجله خبری بیکینگ
