راز دوندگان ماقبل تاریخ؛ کدام دایناسور از همه سریعتر بود؟
راز دوندگان ماقبل تاریخ؛ کدام دایناسور از همه سریعتر بود؟
تا پیش از اواسط دهه ۱۹۶۰، باور عمومی این بود که تمام دایناسورها حیواناتی خونسرد و کند بودند؛ اما در تابستان ۱۹۶۴، تیمی از دیرینهشناسان به رهبری «جان اوستروم»، گونهای به نام دایِنونیکوس را کشف کردند؛ دایناسوری با چنگالهایی بزرگ و خمیده شبیه داس، بدنی سبک و پاهایی نیرومند. این فسیل نشان میداد که این حیوان سریع و چابک بوده است.
کشف داینونیکوس نشان داد که برخی دایناسورها فعال و چابک بودند و این گونه بود که «رنسانس دایناسورها» آغاز شد؛ تغییری علمی که درک ما از این حیوانات منقرضشده را متحول کرد و نشان داد بسیاری از آنها بسیار سریعتر از آن چیزی بودند که پیشتر تصور میشد. پس سریعترین دایناسور کدام گونه بود؟
سوزانا میدمنت، دیرینهشناس موزهی تاریخ طبیعی لندن به لایوساینس میگوید: «احتمالاً سریعترین دایناسور از گروه اورنیتومیموسورها (Ornithomimosauria) بوده است. این دایناسورهای باریکاندام و دوپا که در دوره کرتاسه پسین میزیستند، اغلب شبیه به شترمرغ توصیف میشوند و ویژگیهایی دارند که نشان میدهد برای سرعت بالا طراحی شدهاند. بهطورکلی، اگر اندامهایی بلند و باریک داشته باشید و محل اتصال عضلاتتان نزدیک به بالای آن اندامها باشد، پای شما اساساً مانند یک پاندول عمل میکند و بهاینترتیب میتوانید نسبتا سریع حرکت کنید.»
برای شناسایی سریعترین دایناسور میتوانیم به بیومکانیک مراجعه کنیم. در اوایل دهه ۱۹۷۰، پروفسور رابرت مکنیل الکساندر، استاد جانورشناسی با بهکارگیری فیزیک و مهندسی در مطالعه حرکات حیوانات، رشتهی بیومکانیک را پایهگذاری کرد. او با مشاهده حیوانات امروزی، ارتباطی میان طول پا و طول گام کشف کرد که میتوان آن را برای برآورد سرعت یک حیوان بهکار برد.
هرچه یک حیوان سریعتر راه برود یا بدود، بهطور کلی طول گامهایش بلندتر است
رابرت الکساندر دریافت که هرچه یک حیوان سریعتر راه برود یا بدود، بهطور کلی طول گامهایش بلندتر است. در جریان «رنسانس دایناسورها»، الکساندر دانش خود از حرکت حیوانات را وارد مطالعهی دایناسورها کرد.
سالهاست پژوهشگران فاصله گامها و اندازه پاهای دایناسورها را از روی ردپایشان اندازهگیری و آن را با طول پاهای فسیلهای موجود مقایسه کردهاند تا سرعت آنها را تخمین بزنند؛ اما میدمِنت میگوید این روش دقت چندانی ندارد.
از سوی دیگر، ما نمیدانیم آیا دایناسورها هنگام برجایگذاشتن این ردپاها، با بیشینه سرعت خود حرکت میکردهاند یا نه. یوژنیا گُلد، دیرینهشناس و استاد زیستشناسی در دانشگاه سافک بوستون، در این باره میگوید: «ردپاهای خیلی خوب معمولاً روی رسوبات نرم باقی میمانند. اما اگر تا به حال سعی کرده باشید از درون گل بدوید، میدانید که نمیتوانید با حداکثر سرعت بدوید.»
از آنجایی که ردپاها فقط تصاویری جزئی و گاه گمراهکننده از حرکت دایناسورها ارائه میدهند، ویلیام سلرز، استاد علوم طبیعی در دانشگاه منچستر بریتانیا، افزود: «ما اطلاعات فوقالعاده دقیقی از بیشینه سرعت دایناسورها نداریم.»
