یک ساعت استفاده از گوشی در رختخواب: ۲۴ دقیقه خواب کمتر

بیشتر ما برای وقت خواب عادت‌های خاص خودمان را داریم، مثل مطالعه‌ی کتاب، دوش گرفتن و یا گوش دادن به موسیقی. حتی ممکن است حس کنیم که بعضی از این عادت‌ها خوب یا بد هستند، اما تأثیر واقعی‌شان را به‌طور دقیق نمی‌دانیم. اکنون، پژوهشگران در مطالعه‌ای جدید اثبات کرده‌اند که یکی از این عادت‌ها، بیش از آنچه تصور می‌کنیم، بر کیفیت خواب ما تأثیر می‌گذارد.

استفاده از گوشی و خیره شدن به صفحه‌نمایش، عادت چندان مفیدی برای قبل از خواب نیست و پژوهش‌های علمی این موضوع را تأیید کرده‌اند. حتی برخی افراد نیز تماشای تلویزیون را برای به‌خواب‌رفتن ترجیح می‌دهند، با‌این‌وجود، پژوهش‌های بسیاری نشان داده‌اند که نمایشگرهای الکترونیکی می‌توانند مدت و کیفیت خواب را کاهش دهند. هرچند برخی مطالعات این نتیجه را به چالش کشیده‌اند، یافته‌های جدید پژوهشگران مؤسسه‌ی بهداشت عمومی نروژ، تصویری دقیق‌تر از تأثیر گوشی‌های همراه بر خواب ارائه می‌دهد.

در پژوهش، ۴۵٬۲۰۲ نفر برای میزان استفاده از گوشی و عادت‌های خوابشان مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد هرچه افراد زمان بیشتری را در رختخواب به استفاده از گوشی می‌گذراندند، علائم بی‌خوابی بیشتری داشتند. طبیعتاً، اگر بعد از خاموش کردن چراغ‌ها تا یک ساعت با گوشی وقت بگذرانید، از زمان خواب شما کم می‌شود. اما موضوع فقط این نیست.

یافته‌ها نشان می‌دهد که یک ساعت استفاده از گوشی در رختخواب، خطر بی‌خوابی را ۵۹ درصد افزایش می‌دهد و ۲۴ دقیقه از خواب شبانه‌ی افراد کم می‌کند. نکته‌ی جالب اینجاست که پژوهش روی دانشجویان ۱۸ تا ۲۸ ساله انجام شد، اما شبکه‌های اجتماعی عامل اصلی کاهش کیفیت خواب نبودند؛ هر نوع استفاده‌ای از تلفن همراه اثر مشابهی داشت.

به‌عنوان کسی که شب‌ها بعد از خاموش کردن چراغ‌ها مشغول تماشای سریال یا مطالعه با گوشی می‌شوم، تأیید می‌کنم که این عادت‌ها، زمان خوابم را کاهش می‌دهند. شب‌ها بسیار دیرتر از زمان خواب و خاموشی می‌خوابم و صبح‌ها هم احساس می‌کنم به اندازه‌ی کافی استراحت نکرده‌ام و خسته‌ام. البته، این تجربه شخصی است و جای پژوهش علمی را نمی‌گیرد، اما نشان می‌دهد که این عادت مختص دانشجویان نیست، بلکه تقریباً فراگیر است.

اما یافته‌ها نشان می‌دهد که عوامل بسیاری در اختلال خواب ناشی از گوشی نقش دارند. اعلان‌های شبانه، تأثیر نور گوشی بر ساعت زیستی بدن و بیدار‌ماندن ذهن به دلیل تعامل با گوشی، همگی در کاهش کیفیت خواب مؤثر هستند. وقتی صفحه‌نمایش زمان خواب را به تعویق می‌اندازد، بدن دیرتر به آرامش می‌رسد و روند طبیعی خواب نیز مختل می‌شود.

دکتر هیتلند توضیح می‌دهد: «مشکل خواب در میان دانشجویان بسیار رایج است و می‌تواند تأثیرات مهمی بر سلامت روان، عملکرد تحصیلی و کیفیت زندگی داشته باشد. اما بیشتر پژوهش‌های گذشته روی نوجوانان متمرکز بوده‌اند. ما قصد داشتیم بررسی کنیم که استفاده از صفحه‌نمایش، به‌ویژه در رختخواب، چگونه بر الگوی خواب تأثیر می‌گذارد. انتظار داشتیم که شبکه‌های اجتماعی به دلیل تعامل و تحریک عاطفی، اثر منفی بیشتری داشته باشند.»

در مطالعه، از شرکت‌کنندگان پرسیده شد که بعد از رفتن به رختخواب چقدر از گوشی استفاده می‌کنند و چه فعالیت‌هایی دارند: تماشای فیلم و سریال، بازی کردن، استفاده از شبکه‌های اجتماعی، وب‌گردی، گوش دادن به پادکست یا مطالعه‌ی درسی. محققان تصور می‌کردند شبکه‌های اجتماعی عامل اصلی این عادت هستند، بنابراین افراد را به سه گروه تقسیم کردند: افرادی که فقط از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کردند، افرادی که شبکه‌های اجتماعی را در فعالیت‌هایشان ذکر نکردند و افرادی که چندین فعالیت مختلف، از جمله شبکه‌های اجتماعی را انجام می‌دادند.

سؤالاتی نیز درباره‌ی زمان خواب و بیداری، مدت‌زمان لازم برای به‌خواب‌رفتن، دشواری در خوابیدن و حفظ خواب، میزان انرژی در طول روز و مدت‌زمان بی‌قراری شبانه، از شرکت‌کنندگان پرسیده شد. افرادی که دست‌کم سه شب در هفته خواب‌آلودگی روزانه و مشکل خوابیدن داشتند، «دچار بی‌خوابی» در نظر گرفته شدند.

البته مطالعه محدودیت‌هایی دارد. مشخص نیست که آیا برخی فعالیت‌ها، مثل بازی‌ها یا نوع محتوای مشاهده‌شده، اثر متفاوتی بر خواب دارند یا خیر. همچنین، عواملی مانند سلامت روان، تأثیرات محیطی، رژیم غذایی و سایر موارد مؤثر بر خواب نیز در نظر گرفته نشده‌اند. افزون‌بر‌این، مطالعه استفاده از گوشی را با دیگر فعالیت‌های شبانه مانند مطالعه یا تماشای تلویزیون مقایسه نکرده است.

دکتر هیتلند یادآور می‌شود: «مطالعه نمی‌تواند به‌طور قطعی مشخص کند که آیا استفاده از گوشی باعث بی‌خوابی می‌شود یا افراد دچار بی‌خوابی بیشتر از گوشی استفاده می‌کنند. همچنین، ما در این پژوهش از اندازه‌گیری‌های فیزیولوژیکی استفاده نکردیم که دید دقیق‌تری درباره‌ی الگوی خواب ارائه می‌دهد.»

با‌این‌وجود، بررسی چنین نمونه‌ی گسترده‌ای نشان می‌دهد که استفاده از گوشی در رختخواب می‌تواند هم کمیت و هم کیفیت خواب را کاهش دهد. افرادی که از این زمان برای سرگرمی استفاده می‌کنند، شاید متوجه شوند که این کار بیش از آنکه به آن‌ها کمک کند، به خوابشان آسیب می‌زند.

مطالعه در مجله Frontiers in Psychiatry منتشر شده است.