پریسا عباسی- حدود هفت میلیون سال پیش، تیلاکوسمیلوس خوفناک که به نام ” کیسه دار دندان خنجری” نیز شناخته میشود زندگی میکرد که دندانهای نیش بزرگ او به بالای جمجمه اش میرسید. این حیوان گوشتخوار در آمریکای جنوبی زندگی میکرد. به اوهایپرگوشتخوار نیز میگویند، به این معنی که رژیم غذاییاش حاوی حداقل۷۰ درصد گوشت بوده و احتمالاً از زبان خود برای بیرون آوردن اندام شکارش استفاده میکرده است.
تیلاکوسمیلوس حدود ۳ میلیون سال پیش منقرض شد. این حیوان درنده عضوی از خانواده پستانداران اسپاراسودنتا بود. اسپاراسودنتا راستهای پر تعداد از پستانداران گوشتخوار پس ددان هستند که خویشاوندی نزدیکی با کیسه داران امروزی داشتند.
این جانور با ۹۰ کیلوگرم وزن ، دارای چشمانی کاملا درشت و گشاده (همانند گاو) بود، که در مقایسه با کاسه چشمهای گربهسانان که رو به جلو است، تفاوت چشمگیری داشت. جایگیری عجیب چشمها، به او کمک می کرد که دید استریوسکوپی (سه بعدی) داشته باشد.
معمولا چنین چشمهای بزرگی نمیتوانند همپوشانی لازم با مغز را داشته باشد، تا اجسام بصورت سه بعدی دیده شوند. دانشمندان مدتها متحیر بودند که چطور این شکارچی وحشی توانسته چنین انطباق عجیبی را در جمجمهاش ایجاد کند.
اکنون، در مقالهای که در۲۱ مارس ۲۰۲۳ در نشریه Communications Biology منتشر شده است به چند سوال در مورد اینکه چگونه این حیوان با جمجمه منحصر به فردش میتوانسته ببیند، شکار کند و نهایتا چگونه منقرض شده ، پاسخ داده شده است.
دانشمندان آرژانتینی و آمریکایی با استفاده از سیتیاسکن و بازسازی مجازی سه بعدی ، توانستند ارزیابی کاملی از نحوه شکلگیری حفرههای بینی در پستانداران مدرن و فسیل شده داشته باشند. اسکنها و بازسازیها به دانشمندان این امکان را داد تا بتوانند سیستم بینایی تیلاکوسمیلوس را با سایر گوشتخواران و پستانداران مقایسه کنند و مدار همگرایی و جهت دار بین چشمها را نیز مطالعه کنند. این روشی است که چشمها همزمان با هم حرکت کرده و هنگامی که به اشیاء نزدیک نگاه میکنند به داخل کاسه چشم فرو میروند.
همگرایی تیلاکوسمیلوس کمتر از ۳۵ درجه بوده که در مقایسه با یک حیوان شکارچی معمولی که همگراییش حدود ۶۵ درجه است بسیار کم میباشد.
آنالیا ام، یکی دیگر از نویسندگان این مقاله میگوید: «از آنجایی که چشمان تیلاکوسمیلوس در کنار سرش قرار داشته، این حیوان میتوانسته برای جبران همپوشانی میدان بصری، با گریز از مدار دید خود و جهت دهی عمودی آنها، دید خود را تا حد امکان افزایش دهد.»
خانم فوراسیپی، محقق آژانس علم و تحقیقات آرژانتین، در بیانیهای گفت: «اگرچه مدارهای دید آنها برای دید سه بعدی موقعیت مطلوبی نداشتند، اما با این وجود میتوانستند به حدود ۷۰ درصد همپوشانی میدان بصری دست یابند و همین برای تبدیل شدن آنها به یک شکارچی فعال و موفق کافی بوده است.»
به گفته این پژوهشگران، به نظر میرسد که رمز چگونگی جبران همگرایی محدود تیلاکوسمیلوس، نحوه کنار هم قرار گرفتن جمجمه این جانور میباشد. رشد دندانهای نیش در مراحل اولیه رشد، باعث میشد حفرههای چشم از صورت دور شوند و در نتیجه آنها در بزرگسالی چشمهای گشادی داشته باشند.
شارلن گیلارد، دانشجوی دکترای تخصصی، میگوید: «شما نمیتوانید شکل گیری جمجمهای تیلاکوسمیلوس را بدون در نظر گرفتن دندانهای نیش بزرگ آن درک کنید. آنها فقط بزرگ نبودند. بلکه همیشه در حال رشد بودند، به حدی که ریشه دندانهای نیش، تا بالای جمجمه ادامه داشت. و این عواقبی داشت، که یکی از آنها نداشتن میدان دید در جلوی صورت بود.»
قرارگیری عجیب حفرههای چشم تنها تغییری نبود که تیلاکوسمیلوس برای جا دادن دندانهای نیش عظیم خود ایجاد کرده بود. از آنجایی که چشمان آنها بسیار نزدیک به ماهیچههای جویدنی بودند، این ماهیچهها در حین غذا خوردن دچار تغییر شکل میشدند. چشمهای کنار جمجمه نیز باعث میشد تا آنها به ماهیچههای جویدنی دهان نزدیکتر شوند و احتمالاً منجر به تغییر شکل ماهیچههای دهان میشده است. برخی از پستانداران، از جمله نخستیها و تیلاکوسمیلوس ، ساختار استخوانیای ایجاد کردهبودند، که میتوانستند کاسههای چشم را از کنار ببندند.
اکنون، یک سوال جدید باقی میماند. چرا دندانهای این حیوان دائماً در حال رشد و بزرگ شدن بودهاند تا او نیاز به مهندسی مجدد کل جمجمهاش داشته باشد؟
گیلارد گفت: «این رشد ممکن است شکار را به روشی ناشناخته برایش آسانتر کرده باشد. دندانهای نیش تیلاکوسمیلوس مانند دندانهای دیگر جوندگان ساییده نشده اند. در عوض، به نظر میرسد که آنها از ریشه به رشد خود ادامه دادهاند و در نهایت به قسمت پشت جمجمه کشیده شدهاند.»
منبع:popsci
