یک خمیازه کشدار بین گام‌های رفع فیلترینگ؛ چرا خبری از برداشتن قدم بعدی نیست؟

همه از یک آینده نزدیک حرف می‌زنند. یک آینده مبهم که قرار است در آن به زودی تلگرام و یوتیوب رفع فیلتر شود. ولی همه چیز فقط به همین یکی دو جمله ختم شده و این پروژه دیگر جلوتر نمی‌رود. وی‌پی‌ان‌ها هنوز روشن و تهدیدهای آنها هنوز برقرار است و دولت تا امروز سه مناسبت ۲۲ بهمن، عید نوروز و عید فطر را برای دادن این هدیه به مردم از دست داده است.  

از اسفند سال ۱۴۰۳ دیگر کسی بحث فیلترینگ را پیش نکشیده بود تا نوزدهم فروردین که محمدرضا عارف به مشهد رفت. آنجا بحث با فعالان سیاسی استان خراسان رضوی به فیلترینگ رسید و دوباره همان حرف قدیمی را معاون اول رییس جمهور هم تکرار کرد: «رفع فیلتر به صورت گام به گام انجام می‌شود، گام اول برداشته شد و ان‌شاءالله گام‌های بعدی هم برداشته خواهد شد. »

همین اظهار نظر یادآور روزهای اول زمستان سال ۱۴۰۳ بود.  یعنی چهارم دی ماه که اعضای شورای عالی فضای مجازی بالاخره تصمیم آخر درباره رفع فیلتر واتساپ را گرفتند. در حاشیه این جلسه بر روی یک مصوبه ۳۲ بندی توافق شد که جزئیات آن هیچ وقت به صورت رسمی افشا نشد اما اهمیت آن این بود که مشخص می‌کرد قرار است چطور و چگونه نوبت رفع فیلترینگ به اپلیکیشن‌های دیگر برسد.

اینطور که خبرگزاری مهر به شکل غیررسمی جزئیات آن را منتشر کرد باید بعد از بازگشایی گوگل پلی و واتس‌اپ نوبت به تلگرام می‌رسید که بعد از مذاکره با آنها اگر شرایط ایران را پذیرفتند رفع فیلتر شوند. اگر هم نپذیرفتند دوباره تلگرام به شکل پوسته از طریق سکوهای داخلی ارائه شود. در مرحله بعد هم نوبت به بازگشایی سایر سکوها می‌رسید. اما چه اتفاقی افتاد؟

حالا بیشتر از چهار ماه از آن روز می‌گذرد و سخنگوی دولت، وزیر ارتباطات و معاون اول دولت فقط از رفع فیلتر گام به گامی حرف زده‌اند که گام دوم آن هنوز توی هواست. همانطور که علی مطهری نماینده اسبق مجلس همان موقع در روزنامه ایران نوشته بود «مخالفان رفع فیلترینگ در شورای عالی فضای مجازی، بیشتر نگاه امنیتی به موضوع دارند و کمتر مسائل اخلاقی دغدغه اصلی‌شان است. این افراد فکر می‌کنند که از طریق فیلترینگ خواهند توانست اعتراضات و تجمعات را کنترل کنند.»

با این حال در این مدت حتی کشور در وضعیت امنیتی و اعتراضات هم قرار نداشت که حاکمیت نگران استفاده از اپلیکیشن‌های فیلتر شده باشد. ابتدا فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، ۲۴ بهمن ابراز امیدواری کرد برای قبل از عید را برای رفع فیلترینگ تلگرام و یوتیوب اما ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در آخرین روزهای سال آب پاکی را روی دست خبرنگارانی که منتظر خبر خوب بودند ریخت و گفت اعلام زمان دقیق این اتفاق، امکان‌پذیر نیست.

اینکه ما پیگیر برداشتن فیلتر، نه تنها از تلگرام و یوتیوب که از دیگر سکو‌ها نیز هستیم، کاملا مشخص است. ولی اینکه زمان مشخصی در مورد رفع فیلتر اعالم شود، امکان پذیر نیست. تمام فضای تصمیم‌گیری در خصوص رفع فیلتر در اختیار دولت نیست

– ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات

همین ابهام، رفع فیلترینگ را هنوز در یک وضعیت تعلیق قرار داده و یک خمیازه طولانی کشدار مابین گام اول و دوم این پروژه انداخته است. طوری که به نظر می‌رسد این «رفع فیلتر گام‌به‌گام» نه یک برنامه جدی و بیشتر یک وقت‌ تلف‌کردن برای عبور از فشارهای اجتماعی بوده است. فشارهایی که در آغاز زمستان ۱۴۰۳ به کارزار درخواست برکناری وزیر ارتباطات و افشاگری‌هایی درباره آراء اعضای شورای شورای عالی فضای مجازی منجر شده بود.