گزارش سازمان ملل متحد: ایران در توسعه هوش مصنوعی پتانسیل دارد اما شکاف‌های زیرساختی باید پر شوند

به‌گزارش بیکینگ گزارش فناوری و نوآوری ۲۰۲۵ کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل متحد (آنکتاد)، که در هفته‌های گذشته منتشر شد، نگاهی عمیق به آمادگی کشورهای جهان برای پذیرش فناوری‌های مرزی مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، و بلاکچین ارائه کرده است. در این گزارش، ایران با رتبه ۷۲ از ۱۶۶ کشور در شاخص آمادگی برای فناوری‌های مرزی (Frontier Technologies Readiness Index) جای گرفته و تصویری ترکیبی از پیشرفت‌ها و چالش‌های این کشور در حوزه فناوری را به نمایش گذاشته است. این رتبه، بیانگر یک پیشرفت جزئی نسبت به سال ۲۰۲۲ است؛ جایی که ایران در رتبه ۷۳ قرار داشت؛ هرچند این ارتقا تنها یک پله است این گزارش، که با عنوان “هوش مصنوعی فراگیر برای توسعه” منتشر شده، برای فعالان حوزه فناوری، سیاست‌گذاران، و سرمایه‌گذاران ایرانی پیام‌های مهمی دارد.

فناوری‌های مرزی (Frontier Technologies) به مجموعه‌ای از فناوری‌های نوآورانه و پیشرفته اطلاق می‌شود که در مراحل اولیه توسعه قرار داشته و پتانسیل ایجاد تحولات بنیادین در اقتصاد، صنعت و جوامع را در دنیا دارند. این فناوری‌ها، که بر اساس گزارش کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل (UNCTAD) تعریف شده‌اند، شامل هوش مصنوعی، اینترنت اشیا (IoT)، بلاک‌چین، داده‌های بزرگ، رباتیک، چاپ سه‌بعدی، پهپادها، ویرایش ژن، شبکه 5G، نانوتکنولوژی و فناوری‌های انرژی پاک هستند.

به عنوان مثال، هوش مصنوعی در تحلیل داده‌های پزشکی برای تشخیص زودهنگام بیماری‌ها یا در بهینه‌سازی زنجیره تأمین کاربرد دارد؛ بلاک‌چین امنیت تراکنش‌های مالی دیجیتال را تضمین می‌کند، مانند استفاده در قراردادهای هوشمند و علم رباتیک در خطوط تولید خودکار یا جراحی‌های دقیق پزشکی به کار می‌رود. پهپادها برای نظارت بر زمین‌های کشاورزی یا ارسال کمک‌های اضطراری استفاده می‌شوند و فناوری‌هایی مثل چاپ سه‌بعدی امکان تولید قطعات پیچیده صنعتی یا حتی اندام‌های مصنوعی برای آناتومی بدن انسان و حیوانات را فراهم می‌کند. ایران با رتبه ۷۲ از ۱۶۶ کشور در شاخص آمادگی برای فناوری‌های مرزی، نیازمند تقویت زیرساخت‌های دیجیتال، مهارت‌های تخصصی نیروی انسانی، سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، و ظرفیت‌سازی صنعتی است تا بتواند از این فناوری‌ها به‌طور مؤثر بهره‌برداری کند.

ایران در کجای نقشه فناوری جهان ایستاده است؟