کورتیزول: از افسانه‌سازی تا سودجویی در فضای مجازی

در کانون این کمپین‌های گمراه‌کننده، فهرستی از علائم ساختگی مانند «چند نشانه خطرناک» قرار دارد که اختلالات خواب، مشکل در کاهش وزن، احساس سرمای مداوم و تحریک‌پذیری را شامل می‌شود. برخی حتی با جسارت تمام، ادعا می‌کنند برنامه‌ها یا مکمل‌های غذایی آن‌ها قادر است سطح این هورمون را تا هفتاد و پنج درصد کاهش دهد.

اما واقعیت علمی چیست؟
پروفسور گیوم آسیه، متخصص برجسته غدد درون‌ریز در بیمارستان کوچین پاریس، در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه، این ادعاها را «کاملاً دور از واقعیت» می‌داند. از نظر فیزیولوژیک، کورتیزول که توسط غدد فوق کلیوی ترشح می‌شود، نقشی حیاتی در تنظیم استرس، متابولیسم و سیستم ایمنی بدن ایفا می‌کند. سطح این هورمون از یک الگوی روزانه طبیعی پیروی می‌کند که در ساعات اولیه صبح به اوج خود می‌رسد و به تدریج در طول روز کاهش می‌یابد.

تیبو ویولی، کارشناس بهداشت عمومی، بر این نکته تأکید می‌کند که مفهوم رایج «خستگی آدرنال» یک افسانه علمی بیش نیست و به جز در موارد نادر و خاص پزشکی مانند سندرم کوشینگ یا بیماری آدیسون، نگرانی در مورد سطح کورتیزول در جمعیت سالم، پایه علمی ندارد. وی ارتباط مستقیم این هورمون با افزایش وزن یا نفخ شکم را نیز اغراق‌آمیز خوانده و خاطرنشان می‌سازد که استرس روزمره به تنهایی نمی‌تواند تغییرات محسوسی در ظاهر فیزیکی افراد ایجاد کند.

هشدار جدی دیگر از سوی پائولین گویوش، متخصص این حوزه، درباره کیت‌های آزمایش کورتیزول در محیط خانگی یا بدون مجوزهای لازم است. این آزمایش‌ها که هزینه‌ای بین سیصد تا یک‌هزار و پانصد یورو دارند، به گفته وی «هیچ تضمینی برای کیفیت و دقت نتایج ارائه نمی‌دهند» و ممکن است با ایجاد حس امنیت کاذب، بیماران را از مسیر اصلی تشخیص و مراقبت‌های پزشکی استاندارد دور کنند.

کارشناسان حوزه سلامت هشدار می‌دهند که هدف اصلی این کمپین‌های آنلاین، نه ارتقای سلامت جامعه، که انگیزه‌های مالی و سودجویانه است. هر محصول یا مکملی که ادعای تنظیم معجزه‌آسای کورتیزول را دارد، فاقد پشتوانه پژوهشی و شواهد بالینی معتبر است و مصرف‌کنندگان باید هوشیاری لازم را در مواجهه با این تبلیغات گمراه‌کننده به کار گیرند.