تینا مزدکی_باستانشناس آمریکایی، آندره لوژان، بهتازگی موفق به کشف جمجمهای تقریباً کامل از جانوری عظیمالجثه شبیه به سمندر در یک معدن در شمال مرکز تگزاس شده که قدمت آن به حدود ۲۸۰ میلیون سال پیش بازمیگردد. بارندگیهای شدید اخیر، در نمایان شدن این فسیل کمیاب نقش بسزایی داشتهاند.
این جاندار منقرضشده که اریوپس مگاسفالوس (Eryops megacephalus) نام دارد، یک دوزیست درندهی نیمهآبزی و شکارچی رأس زنجیره غذایی در دورهی پرمین بوده و تا شش فوت (نزدیک به ۲ متر) رشد میکرده است. وزن این موجود بین ۹۰ تا ۱۸۰ کیلوگرم تخمین زده میشود.
به گفتهی لوژان که مدیریت موزهی فسیلشناسی Texas Through Time در شهر هیلزبرو را نیز بر عهده دارد، این جانور، جمجمهای بزرگ و ساختاری شبیه به تمساحها و کروکودیلهای امروزی داشته و شکارچیای در محیطهای آبی یا نیمهآبی محسوب میشده است.
او توضیح میدهد: «نحوه قرارگیری چشمها و سوراخهای بینی روی جمجمهاش نشان میدهد که این حیوان بدنش را پنهان میکرده و در کمین طعمه مینشسته است. احتمالاً نمیتوانسته غذا را بجود، بنابراین آن را یا کامل میبلعیده یا به تکههای کوچکتر پاره میکرده.»
آثار فسیلی این جانور تاکنون در نواحی رودخانهای، مصبها و دیگر محیطهای مرطوب که امکان شکار و زادآوری را فراهم میکردهاند، کشف شدهاند. فسیلهای باقیمانده از گونههای مشابه آن در سنگهایی مربوط به دورهی پرمین و در محدودهی قارهی کهن پانگهآ یافت شدهاند. این دوزیست منقرضشده، از اعضای گروه بزرگی از دوزیستان محسوب میشود که قورباغهها، وزغها و سمندرهای امروزی را هم شامل میشود. لوژان در توصیف ظاهری این جانور آن را به سمندری عظیم یا هیولایی مانند Hellbender تشبه میکند.
کشف جمجمهای کامل از این گونه بسیار نادر و ارزشمند است، چرا که معمولاً فشارهای زمینشناسی در طی میلیونها سال باعث فروریختن یا تغییر شکل استخوانهای جمجمه میشود. جمجمهای سالم و نسبتاً کامل میتواند اطلاعات دقیقتری از سبک زندگی جانور در اختیار دانشمندان قرار دهد.
او همچنین اشاره میکند که افزایش تعداد نمونههای جمجمه میتواند در تحلیل دقیقتر ویژگیهای فیزیکی، سیر تکامل، و حتی تشخیص نشانههایی از بیماریهای قدیمی یا آثار ناشی از درگیری با دیگر شکارچیان مؤثر باشد.
اریوپس مگاسفالوس در فاصلهی حدود ۳۱۰ تا ۲۹۵ میلیون سال پیش منقرض شد، اما ظاهراً از نابودی بزرگ پرمین–تریاس که بعدها روی داد جان سالم به در برد. این واقعه که به «مرگ بزرگ» شهرت دارد، ناشی از فورانهای گستردهی آتشفشانی و تغییرات شدید اقلیمی بود که در مدت ۶۰ هزار سال، ۹۶ درصد از گونههای دریایی و حدود سهچهارم از گونههای خشکی را نابود کرد.
منبع: popsci
۵۸۳۲۳
