غزال زیاری: دانشمندان برای اولین بار از راز مفقود شدن تپههای شنی ستارهای شکل در تاریخ زمینشناسی پرده برداشتهاند؛ تپههایی که قدمت آنها به هزاران سال پیش بر میگردد.
این مطالعه که توسط محققانی از دانشگاههای بیرکبک، Aberystwyth و آکادمیهای UCL انجام شد، اولین مطالعهای است که نشان میدهد که شکل گرفتن یک تپه ستارهای چقدر طول کشیده و در عین حال به بررسی ساختار داخلی آن پرداخته شده است.
تپه ستارهای چیست؟
تپههای ستارهای، تپههای شنی و عظیمی هستند که نامشان از بازوهایی میآید که از یک قله مرکزی جدا میشود.
زمانی که از بالا به این اهرام شنی نگاه کنید، شبیه به یک ستاره دیده میشوند و در بیابانهای مدرن مثل دریاهای شنی آفریقا، عربستان، چین و آمریکای شمالی گسترده شدهاند.
تپههای باستانی و شکلگیری سریع آنها
این تحقیق نشان میدهد که قدیمیترین قسمتهای پایه تپههای شنی مراکش قدمتی حدودا ۱۳ هزار ساله دارند که این کشف دانشمندان را بسیار شگفت زده کرد.
تپههای ستارهای که تصور میشود بلندترین تپههای روی کره زمین هستند، همراه با تپههایی در صحرای Badain Jaran چین با ارتفاع ۳۰۰ متر، در بخشهای دیگر منظومه شمسی از جمله در مریخ و قمر تیتان زحل نیز رویت شدهاند. جالب اینجاست که تپههای ستارهای هرگز در پروندههای زمینشناسی رویت نشده بودند و ناپدید شدن آنها باعث حیرت دانشمندان شده است؛ چرا که بیابانهای گذشته بخشی از تاریخ مشترک زمین است که در صخرههای اعماق زیر زمین حفظ شدهاند.
بیشتر بخوانید:
- اتصال داغترین صحرای زمین به جنگلهای آمازون
- سیزده عدد سرنوشتساز در علوم کیهانی!
قدمتی ده هزار ساله
مطالعات جدید که نتیجه آن در مجله Scientific Reports منتشر شده، قدمت پایهای تپههای ستارهای در جنوب شرقی مراکش که Lala Lallia ( به معنی بالاترین نقطه مقدس در زبان بربرها) نامیده میشوند را حدود ۱۳ هزار سال تعیین کرده است.
این تپهها در منطقه ارگ چبی در صحرای بزرگ آفریقا و در نزدیکی مرز الجزایر قرار دارند؛ منطقهای که در آن سریالهای تلویزیونی متعددی مثل SAS Rogue Heroes و فیلمهای پرفروشی مثل مومیایی و Sahara ساخته شده است.
اهمیت زمینشناسی و پیشرفتهای تکنولوژیک
این بررسیها نشان میدهد که این هرمهای شنی در پی رشد سریع در هزار سال گذشته، به ارتفاع ۱۰۰ متر و عرض ۷۰۰ متر رسیده است و به تدریج به سمت غرب حرکت میکند.
پروفسور جف دالر از دپارتمان جغرافیا و علوم زمین در دانشگاه آبریستویت در این باره گفته:« این تحقیق در حقیقت درباره تپههای شنی گم شده است. این یک راز بود که چرا ما نتوانستیم آنها را در پرونده زمینشناسی ببینیم و حالا به لطف فناوری جدید است که میتوانیم اسرارشان را کشف کنیم. این یافتهها احتمالا بسیاری از افراد را شگفت زده میکند؛ چرا که میتوانیم ببینیم که این تپه عظیم با چه سرعتی شکل گرفته و هر سال حدود ۵۰ سانتیمتر در بیابان حرکت میکند. این تپههای ستارهای حیرتانگیز، یکی از شگفتیهای طبیعی دنیا هستند.»
پروفسور چارلی بریستو از دانشگاه بیرکبک و UCL هم در این باره گفت:« استفاده از رادار نفوذی زمین برای بررسی داخل این تپههای ستاره ای به ما این امکان را داده که نشان دهیم این تپههای بزرگ چطور شکل میگیرند و به مدل جدیدی برسیم تا زمینشناسان بهتر بدانند که در تاریخچه صخرهای به دنبال چه چیزهایی باشند تا این ویژگیهای شگفتانگیز بیابانی را شناسایی کنند.»
تحقیقات جدید دانشمندان نشان میدهد که تپههای ستارهای تقریبا همزمان با رویداد “یانگر درایاس” که دورهای خنک کننده ناگهانی در تاریخ زمین است، شکل گرفتهاند. این به علاوه نشان میدهد که رشد این تپهها در یک بازه زمانی ۸هزار ساله متوقف شده بوده.
سفالهای یافت شده در این سایت در عین حال از شرایط مرطوبتری در این منطقه خبر میدهد که شاید نتیجه یک باد موسمی بزرگتر بوده که قبل از شروع یک خشکسالی بزرگ، این تپهها را تثبیت کرده بوده.
تعیین سن تپهها
در این بررسی از تکنیکهای تاریخگذاری لومینسانس (برپایه نور) که در دانشگاه آبریستویت توسعه یافته، برای کشف آخرین باری که مواد معدنی این شن و ماسهها در معرض آفتاب قرار گرفته بودند استفاده شد تا بدین ترتیب سن این تپهها تعیین شود.
پروفسر دالر از دانشگاه آبریستویت در این باره ادامه داد:« این یک افتخار بزرگ است که ببینیم که تکنیکهای تاریخگذاری لومینسانس که در دانشگاه ما توسعه یافته، در حال رمزگشایی از اسرار چالش برانگیزترین شرایط آب و هوایی جهان است. این تکنیکها بینشی از زمینشناسی به ما میدهند که پیامدهای گستردهتری خواهد داشت؛ از جمله شناسایی ذخایر زمینشناسی که برای منابع آب و ذخیره کربن استفاده خواهد شد.»
آخرین اکتشافات پروفسر دالر با استفاده از تکنیک تاریخگذاری لومینسانس انجام شده است که او برای کشف قدیمیترین سازه چوبی جهان نیز مورد استفاده قرار داده بود.
منبع: scitechdaily
