تینا مزدکی_ انفجار پرتو گاما یا فوران پرتو گاما یا GRB (Gamma-ray burst) به فوران ناگهانی و شدید پرتو گاما در اعماق کیهان گفته میشود. این پدیده دهها سال به عنوان یکی از پدیدههای مرموز اخترشناسی شناخته میشد. امروزه معلوم شدهاست که برخی از این انفجارها مربوط به ابرنواخترها، و برخی دیگر مربوط به مگنتارها هستند.
بیشتر بخوانید:
هشدار؛ سیارکی پرسرعت به سمت زمین میآید!
به آسمان نگاه کنید؛ امشب ماهوارههای استارلینک به فضا فرستاده میشوند!
تابش نوری سریع «GRB ۰۸۰۳۱۹B» رکورد درخشندگی در سراسر جهان را برای انتشار فرابنفش/نوری در سال ۲۰۰۸ به ثبت رساند. آنقدر روشن بود که یک ناظر در یک مکان تاریک میتوانست آن را با چشم غیر مسلح ببیند. اما اکنون «GRB ۲۲۰۱۰۱A» رکورد قبلی را شکسته است.
در روز سال نوی ۲۰۲۲، ماهواره سوئیفت یک انفجار جدید به نام «GRB ۲۲۰۱۰۱A» را شناسایی کرد. انتقال سرخ «GRB ۲۲۰۱۰۱A» در ۴.۶۱۸ اندازهگیری شد. ( Red shift یا انتقال به سرخ پدیدهای است که در آن نور گسیل شده از یک جرم ”امواج مریی،فرابنفش،ایکس،گاما…” به سمت طول موج قرمز در انتهای طیف میرود. یعنی نوری که توسط طیفسنج ثبت میشود، طول موجی بلندتر و فرکانسی کمتر از نور گسیل شده از منبع دارد.) در چنین انتقال به سرخ بالایی، فوتونهای نوری مشاهده شده در باند فرابنفش در معرض جذب بسیار جدی قرار داشتند. در نتیجه، شار تابش ذاتی حدود ۱۰۰ برابر بیشتر از مقدار مشاهده شده بود. تنها ۷۹ ثانیه پس از انفجار، Swift/UVOT یک مشاهده سریع ۱۵۰ ثانیهای در حالت رویداد در نوار سفید را به ثبت رساند.
سپس محققان یک تحلیل فتومتری با وضوح بالا انجام دادند که تکامل سریع شار را نشان داد. ( در رادیومتری، شار تابشی یا توان تابشی معیاری است برای اندازهگیری توان کل یک تابش الکترومغناطیسی (شامل بخشهای فروسرخ، فرابنفش و نور مرئی) بر واحد سطح. توان ممکن است توان کل گسیلشده از منبع باشد، یا توان کلی که روی یک سطح مینشیند.) به طور خاص، در زمان اوج، تلسکوپ UVOT نسبتاً اشباع شده بود.
پروفسور FAN Yizhong از PMO، نویسنده مسئول این مطالعه گفت: «ما یک روش پردازش برای دادههای UVOT، بر اساس تابع گسترش نقطه تلسکوپ، پیشنهاد کردیم و تأیید کردیم که واقعاً اندازهگیری شار قابل اعتمادی را ارائه میکند. پس از اصلاحات فاصله و جذب مناسب، قدر مطلق تابش نوری/فرابنفش GRB ۲۲۰۱۰۱A به -۳۹.۴ رسید و آن را به تنها منبع تا به امروز با قدر مطلق روشن تر از -۳۹ تبدیل کرد.
پروفسور FAN افزود: “همچنین این اولین بار است که یک شعله ماوراء بنفش/اپتیکال بسیار پرانرژی را با تلسکوپ فضایی شناسایی میکنیم.”
درخشندگی GRB ۲۲۰۱۰۱A تقریباً ۴۰۰ کوادریلیون برابر خورشید است که رکورد ۱۴ ساله GRB ۰۸۰۳۱۹B را میشکند. همچنین یک فرآیند اخترفیزیکی جدید است که تنوع منشأ فیزیکی انفجارهای نوری-فرابنفش فوقالعاده درخشان را نشان میدهد.
منبع: scitechdaily
۲۲۷۲۲۷
