کشف تاریخی در انگلستان: انسان ۳۵۰هزار سال زودتر از حد تصور بر آتش تسلط یافت

حدود ۴۰۰هزار سال پیش، در دشت‌های مجاور جنگلی در منطقه‌ی کنونی جنوب انگلستان، اتفاقی مهم برای سرنوشت بشر رخ داد: در نزدیکی یک آبشخور قدیمی، گروهی از انسان‌های باستانی که احتمالاً نئاندرتال‌های اولیه یا اجداد آن‌ها بودند، با کوبیدن قطعاتی از پیریت آهن (کانی آتش‌زنه) به سنگ چخماق، جرقه ایجاد کردند و توانستند در نقطه‌ای مشخص، آتش برپا سازند. این عمل نه تنها یک نیاز روزمره، بلکه نشانه‌ای از یک جهش شناختی بزرگ در توانایی کنترل محیط اطراف بود.

براساس یافته‌های پژوهشی تازه در مجله‌ی نیچر، تجزیه و تحلیل‌های جدید از ابزارهای سنگی و رسوبات سوخته کشف‌شده در محوطه‌ی باستانی بارنهام، اکنون قدیمی‌ترین و قطعی‌ترین شواهد از برپایی عمدی آتش توسط انسان را آشکار کرده است؛ مهارتی که حدود ۳۵۰ هزار سال قدیمی‌تر از چیزی است که پیش از این تصور می‌کردیم.

تا پیش از این، قدیمی‌ترین مدرک برای ساخت آتش با پیریت و چخماق، به نئاندرتال‌هایی در شمال فرانسه با قدمت تنها ۵۰هزار سال بازمی‌گشت. اما کشف جدید، این گاه‌شمار را به شکل چشمگیری به عقب می‌برد و نشان می‌دهد اجداد ما بسیار زودتر از آنچه فکر می‌کردیم، به این فناوری سرنوشت‌ساز دست یافته بودند.

نیک اشتون، باستان‌شناس موزه‌ی بریتانیا و سرپرست پژوهش، می‌گوید این یافته حس شگفت‌انگیزی دارد، زیرا تغییری عمده در نحوه‌ی درک ما از آغاز فعالیت جوامع انسانی است.

برای اولین بار، در محوطه‌ای با چنین قدمتی، شواهد بسیار قاطعی مبنی بر ساخت عمدی آتش توسط انسان‌ها در اختیار داریم، نه صرفاً استفاده‌ی فرصت‌طلبانه از آتش‌هایی که به‌طور طبیعی شعله‌ور شده‌اند. این قابلیت مهم، یعنی توانایی دسترسی به آتش به میل خود و در هر زمان که نیاز باشد، در واقع یک نقطه‌ی عطف و دگرگون‌کننده‌ی بنیادین در مسیر تکامل انسان محسوب می‌شود.

– مری سورسی

آتش گرما و نور به ارمغان می‌آورد، شکارچیان را دور نگه می‌داشت و فضایی امن برای تعاملات اجتماعی در تاریکی شب فراهم می‌کرد. از آن مهم‌تر، پختن غذا سموم را از بین می‌برد، ماندگاری آن را افزایش می‌داد و هضمش را آسان‌تر می‌کرد؛ تغییری که احتمالاً مسیر را برای رشد بیشتر مغز هموار کرده است.