کاوشگر مارینر ۴ ناسا؛ ۶۰ سال پیش بشر برای نخستینبار از نزدیک با مریخ ملاقات کرد
کاوشگر مارینر ۴ ناسا؛ ۶۰ سال پیش بشر برای نخستینبار از نزدیک با مریخ ملاقات کرد
در بازه زمانی ۱۴ تا ۱۵ ژوئیه ۱۹۶۵ (۲۳ تا ۲۴ تیر ۱۳۴۴)، مأموریت مارینر ۴ به موفقیتی باورنکردنی دست یافت. این فضاپیما که در سالهای اولیهی عصر فضا پرتاب شد، نخستین پرواز نزدیک از کنار مریخ را انجام داد و اولین تصویر نزدیک از سیارهای دیگر را ثبت کرد. پس از این دستاورد، اکتشافات فضایی برای همیشه متحول شد.
اگر فقط سیاره مریخ را درنظر بگیریم، درحالحاضر چندین فضاپیما از سوی چندین آژانس فضایی، این سیاره را از مدار و از سطح بررسی میکنند. ما فضاپیماهایی در اطراف مشتری داریم و درحال گذر از فضای میانسیارهای برای رسیدن به عطارد یا سیارکها هستیم. دوربینهای ساخت ما به سمت خورشید و ماه نشانه رفتهاند و موفقیتهایی بسیار بیشتر از اینها را رقم زدهایم. اما تمام این دستاوردهای فضایی، با مارینر ۴ آغاز شد.
اکتشافات اولیه منظومه شمسی بهدست انسانها بسیار جذاب است. بین پرتاب اسپوتنیک، اولین ماهواره ساخت بشر و مارینر ۴ کمتر از هشت سال فاصله است؛ اما در این مدت، موفقیتهای بسیار زیادی پشت سر هم رقم خورد. در ۴ اکتبر ۱۹۵۷، اسپوتنیک نخستین ماهوارهای بود که در مدار زمین قرار گرفت. نخستین پرواز نزدیک از کنار ماه نیز دستاورد شوروی بود؛ لونار ۱ در ژانویه ۱۹۵۹. اولین تصویر گرفتهشده از فضا توسط لونار ۳ ثبت شد که در ۴ اکتبر سال ۱۹۵۹، زمین را ترک کرد.
در همین فاصله، ناسا نیز بیکار ننشست. اکسپلورر ۱ (۱۹۵۸) کمربندهای تشعشعی وان آلن را کشف کرد، پایونیر ۴ (۱۹۵۹) پرواز نزدیکی از کنار ماه داشت و پایونیر ۵ (۱۹۶۰) وارد فضای میانسیارهای شد و وجود میدانهای مغناطیسی بین سیارهها را تأیید کرد. تمرکز برنامههای فضایی آمریکا و شوروی در دهه ۱۹۶۰ رساندن انسان به ماه بود، اما وقتی بحث علمی در میان بود، آژانسهای فضایی به نقاط بسیار دورتر نیز نگاه میکردند.
هر دو طرف میخواستند به سیارههایی برسند که از همه به زمین نزدیکتر هستند: زهره و مریخ. ونرا ۱ شوروی نخستین کاوشگری بود که به سوی سیارهای دیگر فرستاده شد. در ۱۲ فوریه ۱۹۶۱، درست دو ماه پیش از اینکه یوری گاگارین به فضا برود، این فضاپیما به سمت زهره پرواز کرد. متأسفانه پیش از پرواز نزدیک، ارتباط با ونرا ۱ قطع شد. مارینر ۲ اما در ۱۴ دسامبر ۱۹۶۲ با موفقیت از کنار زهره گذشت و به نخستین فضاپیمایی تبدیل شد که با سیارهای دیگر مواجه میشود.
بین پرتاب اسپوتنیک، اولین ماهواره ساخت بشر و مارینر ۴ کمتر از هشت سال فاصله است
اما مارینر ۲ دوربین نداشت و نتوانست لحظهی تاریخی خود را در قاب تصاویر ماندگار کند. درعوض، مارس ۱، کاوشگر اعزامی شوروی به مریخ که بعد از مارینر ۲ پرتاب شد، دوربین داشت. بااینحال، اولین مأموریت به مریخ پیش از رسیدن به سیاره سرخ شکست خورد. مارینر ۳ نیز با دوربین رهسپار مریخ شد؛ اما شکست در پرتاب موجب شد فقط هشت ساعت در فضا دوام بیاورد.
سپس میرسیم به مارینر ۴ که فقط سه هفته پس از پیشینیان خود (۲۸ نوامبر ۱۹۶۴) پرتاب شد، هشت ماه زمان صرف سفر در فضای میانسیارهای کرد، تا فاصله ۹۸۴۶ کیلومتری از سطح مریخ پیش رفت و اولین عکسهای نزدیک از سیاره سرخ را گرفت.
