پمپئی جاده ابریشم: تمدن گمشده قرون وسطایی از زیر آب‌های قرقیزستان بیرون آمد

گروهی از باستان‌شناسان موفق به کشف بقایای یک شهر غرق‌شده از دوران میانه یا قرون وسطی در زیر آب‌های دریاچه‌ی ایسیک‌کول در شمال‌شرقی قرقیزستان شدند. این شهر که زمانی یکی از ایستگاه‌های مهم و پررونق در مسیر جاده ابریشم بود، گمان می‌رود در سده پانزدهم میلادی بر اثر زلزله‌ای ویرانگر به زیر آب فرو رفته باشد.

براساس بیانیه‌ی انجمن جغرافیایی روسیه، پژوهشگران بقایای شهر را هنگام بررسی محوطه‌های زیرآبی در دریاچه ایسیک‌کول، واقع در ارتفاعات رشته‌کوه تیان‌شان، کشف کردند. این شهر که با نام «تورو آیگِر» شناخته می‌شود، در عمق ۱ تا ۴ متری زیر سطح آب‌های ساحل شمال‌غربی دریاچه قرار دارد.

به‌گزارش لایوساینس، والری کولچنکو، باستان‌شناس و سرپرست تیم قرقیزستان در این مأموریت، کشف را بسیار حیاتی توصیف می‌کند: «محوطه‌ای که در دست پژوهش داریم، یک شهر یا مجموعه‌ی بزرگ تجاری در یکی از بخش‌های مهم جاده ابریشم است. در آغاز سده پانزدهم، بر اثر زمین‌لرزه‌ای مهیب، شهر به زیر آب رفت. این تراژدی را می‌توان با پمپئی مقایسه کرد.»

تیم پژوهش در کاوش‌های خود بقایای چندین ساختمان آجری پخته‌شده، از جمله سازه‌ای را شناسایی کرده‌اند که به نظر می‌رسد به دلیل کشف یک سنگ آسیاب در آن، یک آسیاب غله بوده باشد. علاوه بر این، سازه‌های سنگی فروریخته، تیرهای چوبی و بقایای یک ساختمان عمومی با تزئینات بیرونی پیدا شد که احتمالاً یک مسجد یا مدرسه اسلامی بوده است.

یکی از شگفت‌انگیزترین یافته‌ها، بقایای یک گورستان مسلمانان به وسعت تقریبی ۶ هکتار بود. تیم پژوهشی بقایای دو نفر از دفن‌شدگان را از زیر آب بیرون آورد که صورت آن‌ها طبق سنت تدفین اسلامی، به سوی مکه قرار داشت. باستان‌شناسان معتقدند این گورستان به حدود سده سیزدهم میلادی باز می‌گردد؛ زمانی که اسلام توسط «اردوی زرین»، یکی از خانات مغول، به این منطقه وارد شد. پیش از آن، منطقه از سده دهم تحت حاکمیت قراخانیان، دودمانی ترک‌تبار با مرکزیت قرقیزستان، قرار داشت.

در بخش دیگری از این شهر غرق‌شده، چندین قطعه سفال اسلامی از دوران میانه کشف شد که در میان آن‌ها یک خُم (کوزه آب) بزرگ و سالم به چشم می‌خورد. پژوهشگران قصد دارند در مأموریت‌های آینده این خمره را از زیر آب خارج کنند. همچنین، سه تدفین دیگر در نزدیکی همین محل یافت شد که احتمالاً به گورستانی قدیمی‌تر و غیراسلامی تعلق دارند.

دریاچه ایسیک‌کول که بقایای شهر را در خود پنهان کرده، یکی از عمیق‌ترین دریاچه‌های جهان است و به دلیل نداشتن خروجی رودخانه‌ای، آب آن کمی شور است. کاوش‌های زیرآبی همچنان برای بازسازی تاریخ و روند تحول این مرکز تجاری گمشده در جاده ابریشم ادامه دارد.