تلسکوپ فضایی «جیمز وب» (JWST) یکی از حماسیترین ماموریتهای ناسا است که به کشف ابعاد ناشناخته عالم میپردازد. اما اکتشاف کیهان هزینهبردار است. آژانس فضایی ناسا همیشه در تامین بودجه ماموریتهای خود سیاست درستی را پیش گرفته است. بودجه تمام عملیاتهای ناسا از طریق بودجه فدرال ایالات متحده تامین میشود و به نوعی میتوان آن را هزینه عمومی دانست. هزینه تلسکوپ فضایی جیمز وب نیز به روش مشابهی تامین شده است.
از زمان جنگ سرد و اولین مسابقه فضایی که ناسا برای رقابت با روسیه تلاش میکرد، این سازمان مجبور است برای تامین هزینههای خود از شرکتهای خصوصی و افراد ثروتمند کمک بگیرد. به عبارت دیگر، ناسا نه تنها ماموریتهای خود را به کنگره و دولت میفروشد، بلکه آن را برای فروش به مردم نیز عرضه میکند.
با آنکه بودجههای ناسا رقمهای سر به فلک کشیدهای هستند، هنوز برخی افراد عقیده دارند که ناسا با توجه به تاثیر کارهایی که انجام میدهد و همچنین میزان پیچیدگی آنها، بودجه کافی ندارد. ناسا در سال 2021، رقم 25.2 میلیارد دلار بودجه درخواست کرده بود که درنهایت کمتر از 23.3 میلیارد دلار دریافت کرد.
درحالیکه ممکن است این رقم به نظر زیاد بیاید، باید بدانید 23.3 میلیارد دلار بودجه اختصاص داده شده به ناسا تنها 0.32 درصد از کل پولی است که دولت ایالات متحده در یک سال خرج میکند.
هزینه تلکسوپ فضایی جیمزوب چقدر است؟
تلسکوپ فضایی جیمزوب یکی از گرانترین پروژههای ناسا بود که ساخت و پرتاب آن به بیش از 24 سال زمان نیاز داشت و درنهایت 9.7 میلیارد دلار هزینه شد. علاوه بر این، آژانس فضایی اروپا (ESA) که در این ماموریت شریک بود، بیش از 754 میلیون دلار برای توسعه چهار ابزار علمی این تلسکوپ سرمایهگذاری کرد. از سوی دیگر، آژانس فضایی کانادا نیز حدود 158 میلیون دلار در این پروژه هزینه کرده بود.
با پرتاب این ماهواره، مشخص شد که ناسا 8.8 میلیارد دلار برای توسعه فضاپیمای مورد نیاز برای رساندن این تلسکوپ عظیم فضایی به مداری در فاصله 1.5 میلیون مایلی زمین هزینه کرده است. هزینه تلسکوپ فضایی جیمزوب برای پنج سال اول 861 میلیون دلار تخمین زده شده بود. با پیشروی در زمان و پیشبرد پروژه، اکنون اقتصاددانان تخمین میزنند هزینه این ماموریت تا 10.8 میلیارد دلار نیز افزایش یابد.
چرا ناسا برای جیمزوب هزینه میکند؟
ناسا پیش از این، یک تلسکوپ فضایی قدرتمند دیگر را به فضا فرستاده بود تا به کمک آن عالم ما را مطالعه کند. تلسکوپ فضایی «هابل» که در آوریل 1990 به فضا پرتاب شده بود، هماکنون نیز به کمک اخترشناسان و کیهانشناسان میآید تا دانستههای خود از کیهان را کامل کنند. با پیشرفت علم و تکنولوژی، این آژانس فضایی به حضور تلسکوپی قدرتمندتر و مجهزتر نیاز پیدا کرده بود. بنابراین طرح و برنامه آن در حدود 24 سال پیش ریخته شد. تلسکوپ فضایی جیمزوب جایگزین هابل نیست، اما مزایای ویژهای نسبت به آن دارد. درحالیکه هابل نور را در طول موج فرابنفش مشاهده میکند، وب برای تشخیص نور مادون قرمز طراحی شده است.
تلسکوپ فضایی جیمزوب قادر است اجرام کیهانی که صد برابر نور ضعیفتری دارند را، رصد کند و دادههای آنها را به زمین بفرستد. این تلسکوپ همچنین قادر به مشاهده جزئیاتی است که هابل در دیدن آنها ناتوان بود.
نوری که تلسکوپ جیمزوب دریافت میکند، در بازه 500 نانومتر تا 28 میکرون است. این درحالی است که تلسکوپ هابل تنها قادر بود نور با طول موج 200 نانومتر تا 2.4 میکرون را رصد کند. ناسا در بیانیه خود اعلام کرد: « نور مرئی دارای طول موج 400 تا 700 نانومتر است که جیمزوب به خوبی آن را دریافت خواهد کرد.» آینه اصلی این تلکسوپ از آرایهای از 18 بخش مجزا تشکیل شده است که وقتی به درستی تراز شوند، همانند یک آینه غول پیکر عمل میکنند. مسلم است که برای ساخت چنین ابزار قدرتمندی به بودجه کلان نیاز است.
اولین تصویر واضح از تلسکوپ فضایی هابل را در اینجا ببینید.
هزینهها در دراز مدت جبران خواهند شد
ممکن است مجموع هزینهها به نظرتان زیاد باشد، اما ناسا این رقم را در طی دو دهه خرج کرد و باید گفت هزینه تلسکوپ جیمزوب از بیش از 3 درصد بودجه سالانه آژانس فضایی تجاوز نکرد. ناسا در ابتدا تخمین زده بود که این تلسکوپ زودتر به فضا پرتاب شود و هزینه آن چند میلیارد دلار کمتر شود. گزارش آژانس فضایی «ICRP» در سال 2010 نشان داد که ناسا گمان میکرد جیمز وب به احتمال 70% در سال 2014 پرتاب شود و حداکثر 5 میلیارد دلار هزینه داشته باشد. با اینحال، مسائل فنی پیش آمده مدت زمان پروژه را طولانی کرد و بودجه اختصاصی به آن را افزایش داد.
آیا هزینه تلسکوپ فضایی جیمزوب ارزشش را داشت؟
ناسا میگوید به ازای هر دلاری که برای امور فضایی خرج میشود، هزاران شغل ایجاد میشود، کسب و کارهای متعددی رونق میگیرند و اقتصاد ملی رشد میکند. برای مثال، سیصد و دوازده هزار شغل جدید در سراسر کشور ایجاد شد و 7 میلیارد دلار درآمد مالیاتی فدرال، ایالتی و محلی افزایش پیدا کرد. بدین ترتیب رشد اقتصادی 64.3 میلیارد دلاری در ایالات متحده رخ داد.
از نقطه نظر علمی، کمکهایی که تلسکوپ فضایی جیمزوب خواهد کرد، بیشمار است. این تلکسوپ صد برابر قدرتمندتر از تلسکوپ هابل است. دانشمندان از جیمزوب برای مطالعه سیارات فراخورشیدی، جستجوی شواهدی از حیات در فضای فراتر از منظومه شمسی، کشف بیگ بنگ، مطالعه ماده تاریک و سایر رموز کیهانی استفاده میکنند.
