پرتاب «کوثر ۱.۵» در ۷ دی‌ماه؛ ماهواره‌ای متمرکز بر پایش کشاورزی و اینترنت اشیا

مدیرعامل یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان از پرتاب ماهواره «کوثر ۱.۵» در روز ۷ دی‌ماه از پایگاه وستوچنی روسیه خبر داد؛ ماهواره‌ای که نسخه ارتقایافته و تجمیع‌شده نسل دوم ماهواره‌های «کوثر-۱» و «هدهد-۱» محسوب می‌شود و با تمرکز بر پایش کشاورزی و اینترنت اشیاء طراحی شده است.

حسین شهرابی، مجری پروژه و مدیرعامل این شرکت، در گفت‌وگو با ایسنا اعلام کرد که ماهواره کوثر ۱.۵ برای تزریق به مدار آماده شده و مأموریت اصلی آن ترکیب تصویربرداری ماهواره‌ای و ارتباطات اینترنت اشیاء با محوریت کشاورزی دقیق است. به گفته او، این ماهواره حاصل تجمیع تجربیات فنی دو پروژه پیشین شرکت است که سال گذشته به فضا پرتاب شدند.

شهرابی با اشاره به عملکرد پرتاب قبلی توضیح داد: «پرتاب سال گذشته از نظر معیارهای موفقیت، برای ماهواره کوثر بیش از ۷۰ درصد و برای ماهواره هدهد بیش از ۹۰ درصد موفقیت‌آمیز بود؛ با این حال، در حوزه تصویربرداری به تثبیت مطلوب نرسیدیم.» او تأکید کرد که در نسخه جدید، نقاط ضعف فنی شناسایی و اصلاح شده و تلاش شده است نقاط قوت هر دو ماهواره در یک پلتفرم واحد تجمیع شود.

به گفته مدیرعامل این شرکت، ماهواره‌های کوثر و هدهد از ابتدا به‌عنوان پروژه‌های «نمایش فناوری در مدار» تعریف شده‌اند؛ پروژه‌هایی که هدف نهایی آن‌ها آماده‌سازی مسیر برای توسعه منظومه‌های ماهواره‌ای است.

شهرابی افزود: «کوثر ۱.۵ به‌صورت هم‌زمان مأموریت تصویربرداری و مأموریت اینترنت اشیاء را انجام می‌دهد و می‌تواند در تحلیل سلامت گیاه، پایش مزارع و هوشمندسازی کشاورزی نقش ایفا کند.»

او با اشاره به محدودیت زیرساخت‌های ارتباطی در برخی مناطق کشور گفت: «در بسیاری از مناطق کشاورزی، دسترسی به شبکه‌های مخابرات زمینی محدود است. اینترنت اشیاء ماهواره‌ای می‌تواند در این مناطق به‌عنوان یک زیرساخت مکمل عمل کند.» با این حال، شهرابی تأکید کرد که تحقق کامل این مأموریت‌ها نیازمند افزایش تعداد ماهواره‌ها و حرکت به سمت یک منظومه کامل است.

یکی از محورهای اصلی بهبود در نسخه جدید کوثر، راه‌اندازی ایستگاه زمینی اختصاصی است. شهرابی با اشاره به تجربه پرتاب قبلی توضیح داد: «در پرتاب گذشته از ایستگاه‌های زمینی موجود استفاده کردیم، اما این ایستگاه‌ها در عمل با چالش‌هایی مواجه بودند که بخشی از مشکلات عملیاتی را ایجاد کرد.»

به گفته او، ایستگاه زمینی جدید به‌طور کامل توسط این شرکت طراحی و ساخته شده و امکان انجام تست‌ها، دریافت داده‌ها و کنترل ماهواره را با اطمینان بیشتری فراهم می‌کند. این ایستگاه بخشی از سامانه TT&C (کنترل، رهگیری و فرماندهی) ماهواره خواهد بود که برای پایش مداوم وضعیت سلامت ماهواره و ارسال فرامین کنترلی به آن استفاده می‌شود.

شهرابی همچنین به مشکلات کنترل وضعیت در نسخه‌های قبلی اشاره کرد و گفت: «در برخی مقاطع، ماهواره به‌طور پایدار به سمت زمین تثبیت نمی‌شد و همین موضوع هم تصویربرداری را مختل می‌کرد و هم تراز انرژی ماهواره را به هم می‌زد.» به گفته او، در نسخه جدید با افزودن لینک مخابراتی ویژه، امکان به‌روزرسانی کامل نرم‌افزار کنترل وضعیت از روی زمین فراهم شده است.

در حوزه تصویربرداری نیز اصلاحات فنی انجام شده است. شهرابی توضیح داد که در نسخه‌های قبلی، دو دوربین رنگی و نزدیک مادون قرمز دارای تفکیک‌پذیری متفاوت بودند؛ موضوعی که برای کاربردهای کشاورزی محدودیت ایجاد می‌کرد. به گفته او، با استفاده از لنزهای جدید، تفکیک‌پذیری این دو دوربین به مقادیر طراحی‌شده نزدیک شده است.

مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان گفت که علاوه بر ظرفیت‌های داخلی، برای دریافت داده‌های حجیم تصویری از شبکه‌های بین‌المللی ایستگاه زمینی نیز استفاده خواهد شد. به گفته او، این رویکرد باعث افزایش قابلیت اطمینان دریافت تصاویر و افزایش حجم داده‌های دریافتی از ماهواره می‌شود.

یکی از بخش‌های جانبی این پروژه، راه‌اندازی پویش «پیام امید ما از فضا» است. شهرابی در این باره گفت: «پس از استقرار موفق ماهواره در مدار، پیام‌های ثبت‌شده کاربران از طریق ایستگاه زمینی به ماهواره ارسال می‌شود و ماهواره آن‌ها را در قالب یک برنامه زمان‌بندی‌شده به زمین مخابره می‌کند.» به گفته او، نتایج این پیام‌ها پس از پردازش در وب‌سایت شرکت منتشر خواهد شد.

شهرابی با اشاره به چالش‌های پیش روی شرکت‌های فعال در حوزه فضایی گفت: «پروژه‌های فضایی با دو ریسک اصلی مواجه‌اند؛ ریسک فناوری و ریسک بازار.» او تأکید کرد که حتی در صورت موفقیت فنی، بدون وجود بازار پایدار و منظومه ماهواره‌ای، پاسخ‌گویی به نیازهایی مانند پایش هفتگی مزارع امکان‌پذیر نیست.

به گفته او، سازمان فضایی ایران با پیش‌خرید تصاویر ماهواره کوثر بخشی از خلأ بازار را پوشش داده است، اما همچنان نیاز به سازوکارهای اجرایی برای پوشش ریسک فناوری وجود دارد؛ موضوعی که در قانون برنامه هفتم توسعه نیز به آن اشاره شده است.

ماهواره «کوثر ۱.۵» قرار است ۷ دی‌ماه با پرتابگر سایوز از پایگاه وستوچنی روسیه به مدار تزریق شود؛ پرتابی که به گفته مجری پروژه، می‌تواند گام دیگری در مسیر شکل‌گیری منظومه‌های ماهواره‌ای بخش خصوصی در ایران باشد.