غزال زیاری: دانشمندان اخیرا یک گونه کرم ترسناک با قابلیت کنترل ذهن را یافتهاند که فاقد برخی از اساسیترین ژنهای موجود در قلمرو حیوانات است.
این کرم که “کرم مو” یا “کرم یال اسبی” نامیده میشود، موجودی فوقالعاده بلند و نازک است که در سطح سلولی، هیچ نوع مویی ندارد. این درحالی است که همین موها به اکثر سلولهای حیوانی اجازه حرکت و حس کردن را میدهد.
این رشتههای میکروسکوپیک به نام مژک شناخته میشوند و تقریبا از سطح تمام سلولهای بدن انسان بیرون زدهاند.
اما حالا دو گونه متفاوت از کرم یال اسبی که یک گونه با نام (Acutogordius australiensis) در آب شیرین زندگی میکند و گونه دیگر به نام (Nectonema munidae) مختص آبهای شور است و هردوی این گونهها یاد گرفتهاند تا بدون بهرهگیری از این زائدههای حیاتی زندگی کنند.
ژنهای از دست رفته
طبق گفته تیمی از محققان دانشگاههای هاروارد و کپنهاگ و موزه فیلد شیکاگو، هردوی این گونهها، حدود ۳۰ درصد از ژنهایی که مسئول رشد این مژکها در بدن تقریبا همه گروههای جانوری هستند را از دست دادهاند.
نویسندگان این مقاله به این جمعبندی رسیدند که یکی از اجداد مشترک و قدیمی این کرمهای یال اسبی ، مدتها پیش این ژن را از دست داده بوده ولی دلیل این اتفاق، همچنان مثل یک راز است.
تائوانا کنیا، زیستشناس تکاملی موزه فیلد در این باره گفته:« مژکها، اندامهایی با ساختارهای کوچکی در سطح سلولها هستند که به طور عمومی در بدن همه حیوانات و حتی به شکلی گستردهتر در آغازیان و برخی گیاهان و قارچها نیز یافت میشوند. پس مژکها در تنوع زیادی از حیات روی زمین دیده میشوند.»
در قلمرو حیوانات این غیرمعمول نیست که انگلها ژنهای زیادی را از دست داده باشند. دقیقا مثل کرم یال اسبی، بسیاری از این موجودات، از سیستمهای دفعی، تنفسی و گردش خون بیبهرهاند و به جای آن به بدن دیگر جانداران اتکا میکنند و از زحمات آنها بهرهمند میشوند.
بیشتر بخوانید:
- معمای آبشار خون، شگفتی بزرگ جاری بر برف / عکس
- شکار باورنکردنی دایناسور توسط پستاندار/ شکار و شکارچی تبدیل به سنگ شدند!/ عکس
در زیستشناسی تکاملی، اگر حیوانی از یک ساختار یا عملکرد استفاده نکند، تدریجا آن را از دست میدهد. چرا که برخورداری از آن سیستم برای بدنش هزینههایی در بردارد. البته اینکه ژن مژکهای سلولی در بدن به صفر برسد، در نوع خود حیرتانگیز است. اما حالا حتی اسپرم کرم یال اسبی دیگر دارای برآمدگی رشته ای دم مانند نیست.
کنیا دراین باره گفت:« ارگانیسمهای انگلی زیادی وجود دارند که این ژنهای خاص را از دست ندادهاند؛ پس ما نمیتوانیم بگوئیم که این ژنها به خاطر سبک زندگی انگلی کرم یال اسبی ، در بدنش از بین رفتهاند.»
محققان پیش از این متوجه شده بودند که کرمهای یال اسبی در برخی از سلولهایشان مژک ندارند؛ ولی تا به امروز مشخص نبود که آیا این الگو در تمامی سلولهای بدن این انگل در تمام مراحل مختلف زندگیاش وجود داشته یا نه.
کنیا ادامه داد:« الان و با بررسی این ژنومها، ما دیدیم که کرم یال اسبی عملا فاقد ژنهایی هست که در بدن دیگر حیوانات، مژکها را تولید می کند. آنها عملا دستگاه تولید مژک را در بدنشان ندارند. این طور به نظر میرسد که آنها این توانایی را در اوایل تکامل گروهی از دست دادهاند و زندگیشان به همین ترتیب ادامه یافته.»
نویسندگان این مقاله امیدوارند که بررسیهایشان به محققان کمک کند تا مکانیزمهای ژنومی زیربنایی انگلی را بررسی کنند تا دریابند که این موجودات عجیب چطور زندگی میکنند.
کنترل کرم یال اسبی بر مغز جیرجیرک
کرمهای یال اسبی بالغ بعد از حمله به مغز یک جیرجیرک، این حشره را از داخل به بیرون میخورند و البته از بخشهایی تغذیه میکنند که حشره زنده بماند. هرزمان که سیر شدند، سیستم عصبی جیرجیرک را به حالت اتصال کوتاه، فعال کرده و بدن میزبان را به شکلی انقباضی به سمت یک پهنه آبی مثل رود، چاله آب یا دریاچه حرکت میدهد.
وقتی جیرجیرک که حالا تبدیل به عروسک خیمهشببازی کرم یال اسبی شده، داخل آب میپرد، این کرم از بدن جیرجیرک بیرون میخزد و خودش را به پیچکهای دراز داخل آب میرساند تا بتواند در آنجا تولید مثل کند.
این احتمال وجود دارد که در این فرآیند تولیدمثل وحشتناک، به اندامهای حسی تخصصی نیاز باشد که هیچ نیازی به مژک نداشته باشد. بدون شک تحقیقات آینده در مورد این کرم عجیب و حیرتآور ثابت خواهد کرد که چرا این جانور ریزنقش تا این حد منحصر به فرد و شگفتآور است.
منبع: sciencealert
227227
