همبنیانگذار نوبیتکس با اشاره به مزایا و ریسکهای اقتصاد غیرمتمرکز، آن را آینده اقتصاد دانست که سهم ایران از منافعش صفر است. او خلا حضور مدیران شجاع برای تصمیمگیری در مسائل نوین را، یکی از موانع راهبری حاکمیت در بحث دیفای عنوان کرد.
یازدهمین دوره نمایشگاه بین المللی نوآوری و فناوری اینوتکس 2022 روز گذشته با اجرای چند رویداد، نشست و سخنرانی آغاز به کار کرد. «محمدعلی آقامیر»، همبنیانگذار نوبیتکس و مدیر تحقیق و توسعه این شرکت یکی از سخنرانان روز اول اینوتکس 2022 بود.
او در سخنرانی خود با عنوان «دیفای؛ تحقق رویایی اقتصاد غیرمتمرکز» ضمن بیان تاریخچهای از DeFi به مزایا و ریسکها، نمونهها و آینده این فناوری مالی نوظهور اشاره کرد.
امور مالی غیرمتمرکز (Decentralized Finance) یا همان دیفای به مجموعهای از برنامههای کاربردی براساس دفتر کل توزیع شده اشاره دارد که میتوانند امور مالی مهمی مانند دریافت وام را بهصورت غیرمتمرکز و بدون نیاز به واسطه انجام دهند. بهعبارت دیگر، دیفای یک پروژه نیست، بلکه یک اکوسیستم از صدها پروژه گوناگون است که همه آنها خدمات مالی غیرمتمرکز ارائه میدهند. در این سیستم، کنترل بانکها و موسسات بر پول، محصولات و خدمات مالی حذف میشود.
آقامیر در ابتدای سخنان خود به تاریخچه دیفای اشاره کرده و گفت:
«در سال 2008 برای اولین بار وایت پیپر بیتکوین معرفی شد. سپس در بازه زمانی 2013 تا 2015 شاهد انتشار وایت پیپر اتریوم و لانچ شبکه بودیم. همچنین در این ایام اولین بستر اسمارت کانترکت نیز راهاندازی شد. در سال 2016 اولین صرافی غیرمتمرکز فعالیت خود را آغاز کرد و میتوان گفت از سال 2018 توسعه اکوسیستم دیفای آغاز شد. در آن بازه زمانی مسائل مرتبط با ICOها بسیار پرطرفدار شد و توکنایز کردن داراییها از اینجا عملا شکل گرفت.»
او با بیان اینکه در سال 2021 کل ارزش سرمایههای قفل شده در اقتصاد غیرمتمرکز به رکوردی بالغ بر 250 میلیارد دلار رسید، آن را فصل نوینی برای دیفای دانست.
سهم صفر ایران از فرصتهای اقتصاد غیرمتمرکز
همبنیانگذار نوبیتکس در با تاکید بر اینکه بحث رگولاتوری برای دیفای طی یکی دو سال آینده از اهمیت بالایی برخوردار است به توسعه آن در سالهای آتی اشاره کرد. آقامیر با ذکر مثال جالبی درباره خلاقیت بر بستر دیفای گفت:
«یکی از پروژههای خلاقانهای که تعریف شده است سرمایهگذاری افراد روی هزینه تحصیل یک فرد بوده که پس از پایان تحصیلات و آغاز اشتغال وی، سرمایهگذاران در درآمد کاری او سهیم میشوند.»
وی در بخش دیگر صحبتهای خود به بحث اقتصاد مالی در دنیا اشاره کرده که این رقم سال 2019 حدود 430 تریلیون دلار بوده و در سال 2022 به 470 تریلیون دلار رسیده است. اما در مقابل، اقتصاد غیرمتمرکز در سال 2019 حدود 0.13 تریلیون دلار بوده که با رشد فوقالعاده 10 برابری در سال 2022 به 1.7 تریلیون دلار رسیده است:
«با وجود تجربه گرانبهایی که در حوزه بلاکچین داشتهایم اما سهم ایران به عنوان یک بازارساز و بازیگر در اقتصاد غیرمتمرکز صفر است؛ زیرا پروژههای اقتصاد غیرمتمرکز خط قرمزی برای حاکمیت بوده است.»
آقامیر با تاکید براینکه اقتصاد غیرمتمرکز، آینده اقتصاد است؛ اعتقاد دارد برای استفاده از این فرصتهای فوقالعاده در کشور نیاز به یک مدیریت شجاع وجود دارد تا به افراد برای ورود به این حوزه بها داده شود.
او انحصار طلبی نهادهای حاکمیتی و ارکانهای اقتصادی سنتی، نگاه سیاسی و امنیتی به مسائل اقتصادی به ویژه در بخش خصوصی را از دیگر موانع بر سر بهرهمندی از فرصتهای اقتصاد غیرمتمرکز بر شمرد.
شفافیت؛ بزرگترین مزیت دیفای
همبنیانگذار نوبیتکس اولین و مهمترین شاخصه برای پاسخ به آرمانگرایی در اقتصاد غیرمتمرکز را بحث شفافیت عنوان کرده و گفت: «به علت ماهیت بلاکچین، دادهها شفاف بوده و بدون امکان دخل و تصرف، ذخیرهسازی شده و در دسترس عموم قرار دارد. همچنین حریم خصوصی افراد را نیز حفظ میکند.»
او با اعتقاد بر اینکه مجوزدهی یکی از موانع مهم بر سر راه خلاقیت و نوآوری است اظهار داشت یکی دیگر از مزایای دیفای عدم نیاز به مجوز است؛ همچنین دارایی هر شخص در اختیار خود او بوده و نزد شخص یا نهادی واسط قرار ندارد.
آقامیر در ادامه به لایههای تشکیل دهنده اقتصاد غیرمتمرکز اشاره کرده و گفت:
«لایه زیرین دیفای همان بستر بلاکچینی است که پروژههای مالی غیرمتمرکز در آن فعالیت میکنند. لایه دوم دارایی است که بر بستر بلاکچین قابلیت انتقال دارد. در لایههای بالاتر نیز اپلیکیشنهایی که قرار است خدمات مالی به کاربران ارائه دهند، قرار گرفتهاند. امروزه تقریبا تمامی حوزههای مالی سنتی، ما به ازا در بلاکچین دارند؛ از پلتفرمهای وام دهی گرفته تا بحث اوراق مشتقه، بیمه و… . در لایه بالاتر یک لایه هوشمندتر قرار دارد که بهتر میتوان در آنها خلاقیت به خرج داد و آن هم بحث aggregatorهاست. به کمک آنها میتوان یک یا چند پلتفرم را به صورت تجمیعی در دسترس کاربران قرار داد تا افراد از مزایای آن بهرهمند شوند.»
وی استیبل کوینها را یکی از مهمترین المانها در اقتصاد غیرمتمرکز دانسته و اظهار داشت جنس استیبل کوینها نیز حائز اهمیت است.
آقامیر به المانهایی که در دیفای نقش پررنگی ایفا میکنند اشاره کرده و گفت: «اوراکلها که بسترهایی برای انتقال داده از خارج به داخل بلاکچین هستند، بریجها که وظیفه ارتباط بینشبکهای را برعهده دارند، سرویسهای موجود برای KYC و… از المانهایی هستند که تکمیل ماهیت اقتصاد غیرمتمرکز کمک میکنند.»
به گفته او در حالی که بازار ارزهای دیجیتال در رکود نسبی به سر میبرد، 230 میلیارد دلار دارایی قفل شده در پروژههای دیفای وجود دارد که فرصت مناسبی برای ورود افراد علاقمند در کشور به این حوزه است.
نگاهی به ریسکهای DeFi
مدیر تحقیق و توسعه نوبیتکس در بخش دیگری از سخنان خود به بیان برخی از نمونههای فعال در دیفای اشاره کرده و گفت:
«Aave به عنوان یکی از مهمترین بسترهای وامدهی در حوزه اقتصاد غیرمتمرکز است که ایدههای آن در اقتصاد سنتی وجود نداد. امکان وام گرفتن و وام دادن روی این بستر برای طیف وسیعی از داراییهای دیجیتال امکان پذیر است؛ تسهیلاتی که نیاز به وثیقه ندارد و آنی است.»
او به دیگر نمونههای پروژه دیفای از جمله “ChainLink” اوراکل انتقال اطلاعات از دنیای بیرون به بلاکچین، “Synthetix” پروتکل ساخت دارایی مصنوعی در شبکه بلاکچین از داراییهای دنیای واقعی، “Etherisc” پروتکل بیمه غیرمتمرکز و “THE Grapgh” کوئری و نمایهسازی اطلاعات بلاکچین از طریق api اشاره کرد.
اما آیا این آرمان شهر بدون اشکال است؟ آقامیر با طرح این سوال، پاسخ داد: «دیفای در بازهای است که تازه شکل گرفته و در مسیر رشد قرار گرفته است، بنابراین تازه اشکالات آن نمایان شده و ریسکهایی دارد.»
وی نوسان بازار، ریسک سیالیت کم و مشکلی که استیبل کوین luna با آن مواجه شد، بحش تراکنش، عدم بلوغ اسمارت کانترکتها از لحاظ فنی، کلاهبرداری و خلا قانونی در مواضع جدید را از جمله ریسکهای دیفای بر شمرد.
به اعتقاد آقامیر تمامی این ریسکها با توجه به بحث اسمارت کانترکت، در مسیری قرار دارند که مشکلات، سریع شناسایی و اصلاح شده و در نهایت به یک سطحی از ایمنی میرسد که سیستمهای سنتی هیچگاه به آن دست نخواهند یافت.
