جت هوایی هریر (Harrier Jump Jet) به دنبال یک پیشرفت در صنعت هوانوردی طراحی شد. ویژگی منحصر بهفرد پرواز عمودی برای این هواپیما امکان فرود و برخاست در نقاطی مانند پارکینگ خودروها یا محلی مسطح شده در دل جنگلها را فراهم میکند. جنگنده عمود پرواز هریر همچنین نیاز به استفاده یا ساخت فرودگاهها یا پایگاههای هوایی بزرگ را کاهش داد.
یکی از برتریهای هریر نسبت به دیگر هواپیماهای تهاجمی این بود که برخلاف اغلب آنها که سرعتهای مافوق صوت داشتند، هریر هواپیمایی مادونصوت یا سابسونیک بود. در ادامه قابلیتهای برترین مدل این جت جنگنده را بررسی خواهیم کرد.
ایوی-۸بی هریر II، مدل اصلی خانواده هواپیماهای هریر
برای نزدیک به چهار دهه، مکدانل داگلاس ایوی-۸بی هریر II تنها هواپیمای عمود پرواز در فهرست موجودی ارتش ایالات متحده بود. AV-8B هریر II یک هواگرد تهاجمی تک موتور از خانواده جت هوایی هریر با توانایی نشستن و برخاستن عمودی است که در نیروی دریایی اسپانیا، نیروی دریایی ایتالیا و سپاه تفنگداران دریایی ایالات متحده آمریکا به کار گرفته میشود.
این هواپیمای منحصربهفرد میتواند مانند یک هلیکوپتر به صورت عمودی بالا و پایین رود، شناور شود، بهطرفین پرواز کند و حتی به عقب برود.
در حالی که اکثر موتورهای جت فقط نیروی رانش به جلو تولید میکنند، هریر II دارای چهار نازل رانش است که از طریق دامنه حرکت قابل تنظیم هستند. اما وقتی که صحبت پیمودن مسافت بهمیان میآید، AV-8B Harrier II به عنوان یک هواپیمای جت پرنده افقی معمولی نیز توانایی بالایی دارد و میتواند به حداکثر سرعت 673 مایل در ساعت برسد.
نقطه کانونی بازسازی هریر II موتور توربوفن عظیم رولزرویس پگاسوز با نیروی رانش 22 هزار پوندی بود. اولین پیش تولید Harrier II در سال 1981 به آسمان رفت و تا سال 1985، مدل جدید بهطور کامل آزمایش شده و به خدمت نیروی دریایی ایالات متحده (USMC) درآمد.
پس از تحویل اولیه نسخه بهبودیافته، تفنگداران دریایی هیچ زمانی را برای به خدمت در آوردن هریر II تلف نکردند. این کهنه سرباز کارکشته در جنگ بین سالهای 1990 و 2003، عملیات آزادی پایدار در افغانستان و سایر درگیریهای ناتو حضور داشته است.
حضور هریر II در عملیات طوفان صحرا، که بیشاز شش میلیون پوند اسلحه و سایر تدارکات را به خطوط مقدم تحویل داد، بسیار مؤثر بود.
ایوی-۸بی در سال 1992 ارتقاء دیگری دریافت کرد و به AV-8B Harrier II Plus تبدیل شد. علاوه بر موتور قدرتمندتر، پلاس از تجهیزات الکترونیکی پیشرفته برای عملکرد بهتر در شب و در آب و هوای نامناسب استفاده میکرد.
تاکنون بیشاز 340 فروند از این مدل ساخته شده است. تولید این جت در سال 2003 به پایان رسید، اما بوئینگ به پشتیبانی از AV-8B هریرهای ایالات متحده، ایتالیا و اسپانیا ادامه میدهد. با این وجود، این جنگنده خارقالعاده در سال 2029 به نفع لاکهید مارتین F-35B لایتنینگ II از خدمت حذف خواهد شد.
ایوی-۸بی هریر همچنین در یک کمپین تبلیغاتی بدنام برای نوشابه پپسی در سال ۱۹۹۶ شرکت داشت. مدیران تبلیغات فکر میکردند که قول برنده شدن یکی از این جتها در ازای کسب ۷ میلیون امتیاز میتواند فروش محصولات این شرکت را بالا ببرد. از طرف دیگر کسب این امتیاز تقریبا غیر ممکن بهنظر میرسید و بهنحوی طنزآمیز بود.
اما این تبلیغات آنگونه که انتظار داشتند پیش نرفت و جان لئونارد، یک دانشجوی کالج، روزنهای پیدا کرد و بهجای جمعآوری قوطیهای پپسی، امتیازهای پپسی را با هزینه هر کدام ۱۰ سنت خریداری کرد. به این معنا که جت ۲۳ میلیون دلاری را میتوانست با قیمت مقرون به صرفه ۷۰۰ هزار دلار به دست آورد.
جان لئونارد پس از کسب امتیاز و عدم دریافت جایزه، در نهایت از پپسی به دلیل بدقولی شکایت کرد، اما دادگاه حکم داد که این تبلیغ تنها یک شوخی بوده است و هر فرد معمولی نمیتواند این جنگندههای خاص را دراختیار داشته باشد.
سایر مدلهای جنگنده عمود پرواز هریر
هاوکر سیدلی هریر (Hawker Siddeley Harrier) نخستین نسل از هواپیماهای هریر است که با نام هریر اِی وی-۸ اِی نیز شناخته میشود. هواپیمای هاکر سیدلی هریر درطول سالهای 1967 تا 1970 ساخته شد و برای نخستین بار توسط نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا بهکار گرفته شد.
این جنگنده از موتور پرات اندوتین اف ۴۰۲ ار ار با مصرف سوخت بهنیه، سامانه هشدار دهنده راداری، سامانه جنگ الکترونیک، سامانه شناسایی دوست از دشمن، و دو موشک سایندوندر بهره میبرد.
در مجموع ۱۱۰ فروند از این جت ساخته شد که برخی از نسخههای آن با اهداف آموزشی توسعه داده شدند و برخی دو سرنشینه بودند.
سی هریر (Sea Harrier) یک جنگنده شکاری-دفاعی است که برای استفاده در نیروی دریایی طراحی شده و توسط نیروی دریایی پادشاهی بریتانیا و نیروی دریایی هند مورد استفاده قرار گرفته است.
سی هریر توان دفاع هوایی، تهاجم زمینی و توان هوا-دریا داشته و از موتور پگاسوز مارک ۱۰۴ بهره میبرد. اولین نسخه از این هواپیما در سال ۱۹۸۰ وارد خدمت شد که نسبت به سایر مدلها دماغهای متفاوت و کابینی جدید داشت. قابلیتهای این مدل سبب شده بود دید بهتری رو به عقب داشته باشد.
سی هریر بر روی سه ناوگان انگلیسی خدمت کرد و در رزمهای هوایی بهصورت تاثیرگذار حضور داشت. نیروی دریایی انگلستان برای پشتیبانی نیروی زمینی و پوشش هوایی، این هواپیما را روی دو ناو به منطقه جنگی فرستاد.
227227
