غزال زیاری: در روز ۲۸ دسامبر، در مرکز فضایی کندی ناسا در کیپ کاناورال فلوریدا، موشک فالکون هوی اسپیس ایکس، هواپیمای فضایی X-۳۷B آمریکا را در هفتمین ماموریت بدون سرنشین خود به سمت مدار زمین روانه کرد. این پرتاب حدود دو هفته به خاطر شرایط نامناسب آب و هوایی و مسائل فنی به تعویق افتاده بود و مشخص نیست که مقصد دقیق این هواپیمای فضایی کجاست؛ اماطبق آنچه میدانیم، این هواپیمای فضایی طیف گستردهای از پروژههای تحقیقاتی از جمله “بهرهبرداری از هواپیمای فضایی قابل استفاده در مدارهای جدید، آزمایش با فناوریهای آگاهی حوزه فضایی آینده و بررسی اثرات تشعشعات بر روی مواد” را مورد بررسی قرار خواهد داد.
دو هفته قبل از پرتاب X-۳۷B بود که چین هم فضاپیمای جدید و مرموز خود را به فضا پرتاب کرد و طبق گزارشهای منتشره، شش شیء را در مدار پائین کره زمین مستقر نمود. این دقیقا همان ماموریتی است که X-۳۷B نیروی هوایی آمریکا در یک دهه اخیر مشغول انجام آن است. اگر پرتاب آمریکاییها طبق برنامه انجام میشد، این دو هواپیمای فضایی تقریبا همزمان وارد فضا میشدند و این بیشتر شبیه یک رقابت عمدی از سوی چین به نظر میرسد.
چنس سالتزمن، ژنرال نیروی فضایی آمریکا اخیرا دراین باره گفته:« تعجبی نیست که چینیها علاقه زیادی به هواپیمای فضایی ما دارند. ما هم به هواپیمای فضایی آنها علاقمندیم. اینها، وقتی در مدار قرار بگیرند، دو تا از پربینندهترین اجرام در مدار خواهند بود. احتمالا تصادفی نیست که چینیها سعی داشتند تا زمان و ترتیب انجام این پرتاب، با پرتاب ما مطابقت داشته باشد.»
در هر حال گرچه مقایسه این دو هواپیمای فضایی با یکدیگر کار آسانی نیست، اما دراین مقاله میتوانید درباره X-۳۷B آمریکا و Shenlong چین اطلاعات بیشتری کسب کنید.
شن لانگ یا “اژدهای الهی” چینیها
شنلانگ یا اژدهای الهی، هواپیمای فضایی چین است که در ۱۴ دسامبر توسط موشک Long March ۲F از مرکز پرتاب ماهواره Jiuquan در صحرابی گبی به فضا پرتاب شد. این مرکز که در سال ۱۹۵۶ ساخته شده، نظامیترین سایت پرتاب فضایی چین است.
دولت چین تلاش زیادی کرد تا خبر پرتاب این هواپیمای فضایی به بیرون درز نکند و آژانس دولتی چین با ارائه جزئیات کمی تنها اعلام کرد که سفینه فضایی آزمایشی برای مدتی در مدار مانده و سپس به محل فرود برنامهریزی شده در چین بازخواهد گشت.
روزنامه گلوبال تایمز هم که معمولا به دستاوردهای نظامی چین میپردازد، توضیح چندانی درباره سومین پرتاب این هواپیمای فضایی ارائه نکرد؛ در حالی که خبر دومین پرتاب آن را به طور کامل پوشش داده بود. طبق گزارش Space news در شنلانگ، شش ریزماهواره به نامهای A، B، C، D، E و F مستقر شده که هدف و فعالیت این ریزماهوارهها نامشخص است؛ هرچند که احتمالا قرار است تاسینگالهایی را به ایستگاههای کنترل چین در زمین منتقل کنند.
مقایسه طراحی X-۳۷B با اژدهای الهی
X-۳۷B ساخت کمپانی بوئینگ، یک هواپیمای فضایی روباتیک با قابلیت استفاده مجدد است که نیروی فضایی آمریکا آن را اداره میکند. این هواپیمای فضایی موتوری خاص خودش ندارد و بیشتر یک گلایدر فضایی است که توسط اطلس V یا پرتابگر فضایی فالکون هوی اسپیس ایکس به فضا حمل میشود. بعد از اتمام ماموریت، X-۳۷B دوباره وارد جو زمین شده و در مرکز فضایی کندی فرود خواهد آمد.
این هواپیمای فضایی کوچک، شبیه به شاتل فضایی اصلی ولی به مراتب کوچکتر از آن است و طول آن ۸.۸ متر و ۲.۹ متر ارتفاع دارد و طول بال آن ۴.۳ متر است و محفظه باری آن در ابعاد ۲ در۱ متر است که هنگام پرتاب توسط درهای تاشو پوشیده میشود. تا امروز دو نمونه از X-۳۷B ساخته شده است.
اولین X-۳۷B در سال ۲۰۱۰ به فضا پرتاب شد و ۲۲۴ روز در آسمان بود. عدم استفاده از خدمه انسانی باعث شده تا دانشمندان بتوانند یک هواپیمای فضایی کوچکتر ساخته و درعین حال تا هر زمان که نیاز است، آن را در مدار نگه دارند. در آخرین ماموریت، یعنی OTV-۶، این هواپیما ۹۰۸ روز در فضا باقی ماند. ماموریت جدید OTV-۷ نام دارد و مشخص نیست که در این ماموریت این هواپیمای فضایی چه مدت در فضا خواهد بود و ممکن است این ماموریت ۲ سال به طول بینجامد.
در هر یک از ماموریتهای X-۳۷B، زمان باقی ماندن هواپیما در فضا، به صورت پیوسته افزایش یافته و بدین ترتیب، ماموریت OTV-۷ احتمالا بیش از ۹۰۸ روز به طول خواهد انجامید.
از سوی دیگر اطلاعات زیادی درباره شنلانگ چین در دسترس نیست. شرکت علوم و فناوری هوافضای چین (CASC) که مجموعهای از وسایل پرتاب ماهواره را نیز تولید میکند، این هواپیمای فضایی را ساخته. شنلانگ چین مفهوم عملیاتی مشابهی با X-۳۷B دارد و سوار برموشک لانگ مارچ به فضا رفته و سپس به زمین بازخواهد گشت.
گرچه تصورات متعددی از ظاهر این فضاپیمای چینی وجود دارد؛ اما دولت چین هرگز تصویری رسمی از ظاهر آن را منتشر نکرده و به رغم آنکه شنلانگ چنین ماموریتی در فضا انجام داده، اما تاکنون تصویری از این هواپیمای فضایی در اختیار عموم قرار نگرفته. هرچند که تجزیه و تحلیلهای انجام شده، حکایت از آن دارد که هواپیمای فضایی چینی هم در ابعادی مشابه با X-۳۷B ساخته شده است.
آنچه مسلم است این است که هردوی این فضاپیماها ماموریتهای مشابهی را برعهده دارند. X-۳۷B ماهوارههای کوچکی را مستقر کرده و آزمایشهایی را در مباحث مختلفی مثل دانهها، انتقال نیروی مایکروویو بین منابع در فضا و ایستگاه گیرنده زمینی انجام خواهد داد و طبق گزارشهای منتشره در سال ۲۰۱۵ نیز آزمایشهایی برای بررسی قابلیتهای حیات پیشرانههای یونی، یک سیستم پیشران فضایی که در آن زمان به اثبات نرسیده بود، انجام داده.
اما ماموریت شنلانگ در فضا چه خواهد بود؟ در شرایطی که ردیابهای فضایی آماتور میتوانند به شناسایی استقرار ریزماهوارهها بپردازند، اما جزئیات این ماموریت کاملا رازآلود است. خبرگزاری شینهوا در بیانیه کوتاهی که پرتاب آخرین نسخه شنلانگ را پوشش داد در این رابطه نوشت:« در طول این مدت، آزمایشهای علمی فضایی و تائید فناوری قابل استفاده مجدد، برطبق برنامهریزیها انجام خواهد شد تا پشتیبانی فنی لازم برای استفاده صلحآمیز از فضا حاصل شود.»
یکی از وجوه مشترک X-۳۷B و شنلانگ در این است که هردوی آنها از پلتفرمهای فوقالعادهای برای آزمایشهای فضایی بهرهمندند و برخلاف ماهوارههای معمولی، سختافزاری که هردوی این هواپیماهای فضایی را به فضا حمل میکند را میتوان برای آنالیز بیشتر به زمین بازگرداند.
نکته مشترک دیگر این دو هواپیمای فضایی این است که بسیار بعید است که این دو هواپیمای فضایی مسلح باشند و هیچ دلیلی برای مسلح کردن یک هواپیمای فضایی وجود ندارد. این درحالی است که از نظر تئوری، یک هواپیمای فضایی میتواند سلاح، به ویژه سلاحهای هستهای را به داخل مدار زمین برده و به سرعت برروی هدفی برروی سطح زمین پرتاب کند، اما این سلاحها در مسیری مداری قفل میشوند و در بیشتر اوقات برروی یک هدف خاص فرود نخواهند آمد و درعین حال به سرعت توسط رقبا ردیابی خواهند شد.
از سوی دیگر، میتوان از یک موشکی زمینی علیه هر هدفی در زمین بهره برد ودر عرض چند ثانیه موشک به مقصد خواهد رسید.
جمعبندی
چین و آمریکا هردو هواپیماهای فضایی مشابهی ساختهاند که احتمالا ماموریت یکسانی هم دارند. هیچ شواهد و قراینی وجود ندارد که نشان دهد که این هواپیماها، تهدید خاصی برای کشور دیگری هستند.
هرچند که هریک از آنها میتوانند محمولههای ماهوارهای مختلفی از ماهوارههای مخابراتی و ماهوارههای جاسوسی را حمل کنند که به شکلی غیرمستقیم از عملیاتهای نظامی پشتیبانی میکنند. اما X-۳۷B و شنلانگ، هواپیماهای فضایی کوچکی هستند که در یک مسابقه فضایی کوچک با هم رقابت میکنند.
منبع: popularmechanics
۵۸۵۸
