کتاب «فیلمنامهنویس» نوشتهی تیم گرییرسن، یکی از شش کتاب مجموعهی حرفه: سینماگر محسوب میشود که انتشارات آیلکس بریتانیا در سال ۲۰۱۳ منتشر کرده و نشر گیلگمش، آن را در ایران با ترجمهی فرزام امین صالحی به چاپ رسانیده است. عناوین دیگر این مجموعه عبارتاند از کارگردان، تهیهکننده، تصویربردار، طراح لباس و طراح تولید. به نوعی این مجموعه با انتخاب این عناوین، نگاهی کلی به اصلیترین حرفههای صنعت سینما و فیلمسازی میاندازد.
تیم گرییرسن در این کتاب، به سراغ چند فیلمنامهنویس بزرگ همچون گیرمو آریاگا (نویسندهی آثاری همچون عشق سگی، ۲۱ گرم و بابل)، حسین امینی (نویسندهی ایرانی فیلمنامه فیلم Drive)، جان اگست (نویسندهی یکی از آثار مشهور تیم برتون یعنی ماهی بزرگ)، ژان کلود کرییر (نویسندهی آثار شاخص لوئیس بونوئل همچون جذابیت پنهان بورژوازی، شبح آزادی و میل مبهم هوس)، لی چانگ دونگ (فیلمسازِ شاخص سینمای کره جنوبی با آثاری همچون سوختن، شاعری و آب نبات نعنایی) و دیگر افراد سرشناس این رشته رفته و مصاحبهای صمیمی با آنها انجام داده است. مصاحبهای که سوالات از آن حذف شدهاند تا در یک نثر شیوا و بههم پیوسته و با ترجمهای روان، عصارهی تجربهی حرفهای هریک از نویسندگان با ملیتهای مختلف، در اختیار خوانندگان قرار گیرد.
جذابیت این مصاحبهها آن است که هریک از نویسندگان، رازهای شخصی خود را در مسیر دستیافتن به عنوان فیلمنامهنویسِ حرفهای، بازگو کردهاند. به طور مثال حسین امینی به عنوان یک نویسندهی ایرانی، از روند جذب شدن به بازار کار فیلمنامهنویسی و کار با کارگردانی همچون نیکلاس ویندینگ رفن میگوید. یا جان اگست با جزییات، از روندی که برای اقتباس از یک رمان و تبدیل آن به فیلمنامه طی کرده است توضیح میدهد.
اما شاید یکی از جذابترین صحبتها مربوط به گیرمو آریاگا و تجربههای شخصیاش باشد. به عنوان مثال او در این کتاب به خوبی شرح میدهد که چگونه با اتکا به تجریبات شخصی خود، بدون سفر به هیچ یک از کشورهای ژاپن و مراکش، فیلمنامهی بابل را نوشته است! آریاگا همچنین از شرایطی صحبت میکند که میتوان در ضمن قراردادِ فیلمنامه ایجاد کرد تا کارگردان در اثر نهایی شما دخل و تصرف نکند.
از دیگر بندهای جذاب این کتاب، نظرات شخصی و صریحی است که فیلمنامهنویسان دربارهی آثار یکدیگر ارائه میدهند. به عنوان نمونه آریاگا از دیالوگهای بیش از دو سطر بیزار است اما تنها استثنای این تکنیک را تارانتینو و وودی آلن میداند. او در بخشی از مصاحبهاش نقل میکند که به تارانتینو گفته است:
«میدونی با دیالوگهات چه آسیب بزرگی به سینما میزنی؟ تو نبوغی داری که هیچکسِ دیگهای نداره و همه میخوان از تو تقلید کنند. نابغههای استفاده از دیالوگ در اصل فقط تو و وودی آلن هستید. تموم شد و رفت». تارانتینو نیز در جواب به آریاگا میگوید: «خودت میدونی که با ساختارهای پُرپیچوخم و شخصیتهای عجیب و غریبت چه آسیب عظیمی به سینما میزنی؟».
کتاب «فیلمنامهنویس» برای چه کسانی است؟
اگر خودتان فیلمنامهنویس هستید یا به طور جدی میخواهید وارد این حرفه شوید، کتاب فیلمنامهنویس را حتما باید بخوانید تا از همین امروز با چالشهای جدی این حرفه در سرتاسر دنیا آشنا شوید. اما اگر هم صرفا میخواهید اطلاعاتی کلی از جایگاه فیلمنامهنویس در خلق یک فیلم بهدست آورید، باز هم این کتاب برای شما مناسب است. چه چیزی بهتر از خاطرات و تجریباتِ افرادِ شاخصِ این حرفه که خیلی خودمانی، اطلاعات کلی را در اختیارتان قرار میدهند. طبعا در نظر داشته باشید که این کتاب قرار نیست شما را فیلمنامهنویس کند اما قطعا دیدِ شما را نسبت به جایگاه این حرفه در صنعت سینما وسیعتر خواهد کرد.
