مدارگرد ژاپنی آکاتسوکی به پایان عمرش رسید؛ بشر دیگر هیچ فضاپیمایی در اطراف زهره ندارد

ژاپن بعد از ۱۵ سال از آغاز مأموریت «سیاره C»، سرانجام پایان آن را اعلام کرد. این مأموریت فضایی با نام «آکاتسوکی» یا مدارگرد اقلیمی زهره نیز شناخته می‌شود و اکنون با اعلام رسمی اتمام فعالیت آن، بشر دیگر هیچ کاوشگر فعالی در اطراف سیاره زهره ندارد.

در مه ۲۰۱۰، آژانس اکتشافات هوافضای ژاپن (JAXA) آکاتسوکی را به‌سوی «خواهر زمین» پرتاب کرد. اما مراحل اولیه‌ی مأموریت طبق برنامه پیش نرفت. دسامبر همان سال، فضاپیما باید با یک احتراق کنترل‌شده سرعتش را کم می‌کرد تا وارد مدار زهره شود؛ اما موتور اصلی فضاپیما به‌دلیل نقص فنی به‌جای ۱۲ دقیقه فقط سه دقیقه کار کرد و آکاتسوکی از سیاره دور شد.

ناکامی در ورود به مدار زهره، می‌توانست پایان مأموریت آکاتسوکی را رقم بزند؛ اما مهندسان با استفاده از سامانه‌ی کنترل کمکی مسیر فضاپیما را اصلاح کردند. پنج سال بعد در سال ۲۰۱۵، جاکسا اعلام کرد که بالاخره موفق شده مدارگرد را وارد مدار زهره کند و مأموریت آن می‌تواند به‌طور رسمی آغاز شود.

جاکسا در سال ۲۰۱۵ اعلام کرد: «پس از محاسبه و بررسی مدار آکاتسوکی به‌دنبال انجام مانور پیشرانش، فضاپیما اکنون در مداری بیضوی به دور زهره قرار دارد که نزدیک‌ترین فاصله‌اش از سطح سیاره حدود ۴۰۰ کیلومتر و دورترین فاصله‌اش حدود ۴۴۰ هزار کیلومتر است. دوره مداری ۱۳ روز و ۱۴ ساعت است. همچنین ما دریافتیم که مدارگرد در همان جهتی حرکت می‌کند که زهره به دور خودش می‌چرخد.»

هرچند آکاتسوکی در مدار برنامه‌ریزی‌شده‌ی اولیه خود نبود، همین مدار غیرمنتظره به آن امکان داد تا داده‌های ارزشمندی درباره جو زهره جمع‌آوری کند؛ از جمله نقشه‌برداری از ابرها با دوربین‌های فرابنفش و فروسرخ، شناسایی صاعقه‌ها و بررسی ساختار عمودی جو با روش‌های رادیویی. این مشاهدات مجموعه بی‌سابقه‌ای از داده‌ها درباره‌ی دینامیک جوی زهره در اختیار دانشمندان گذاشت.

بااین‌حال، آکاتسوکی درطول سال‌های بعد با چند مشکل کوچک روبه‌رو شد و در سال ۲۰۱۶ مجبور شد دو عدد از پنج دوربین خود را برای ادامه‌ی کار خاموش کند. اما فضاپیماها برای همیشه دوام نمی‌آورند. در سال ۲۰۲۴، جاکسا ارتباطش با آکاتسوکی را از دست داد و اکنون بیش از یک سال بعد، تیم ماموریت بالاخره پایان مأموریت تنها کاوشگر فعال زهره را اعلام کرد.

جاکسا در بیانیه‌ای توضیح داد: «ارتباط با آکاتسوکی در اواخر آوریل ۲۰۲۴ و دراثر بروز حادثه در حالتی از کنترل مدارگرد با دقت پایین‌تر برای حفظ طولانی‌مدت وضعیت، ازدست رفت. هرچند تلاش‌هایی برای بازیابی ارتباط انجام گرفت، همگی بی‌نتیجه ماند. با در نظر گرفتن این واقعیت که فضاپیما از عمر طراحی‌شده‌ی خود بسیار فراتر رفته و عملاً در مرحله‌ی پایانی عملیات قرار داشت، تصمیم گرفته شد مأموریت خاتمه یابد.»

با اینکه فعلاً انسان‌ها کاوشگر فعالی در زهره ندارند، برنامه‌هایی برای مأموریت‌های بیشتر وجود دارد. ناسا مدت‌هاست در نظر دارد سه مأموریت شامل «وریتاس»، «داوینچی» و مأموریت مشترک با آژانس فضایی اروپا به نام «ان‌ویژن» را در اواخر دهه‌ی ۲۰۲۰ و اوایل ۲۰۳۰ به سمت زهره بفرستد.

بااین حال، هر سه مأموریت ممکن است در صورت تصویب بودجه‌ی ریاضتی ترامپ در سال ۲۰۲۶ لغو شوند. امید می‌رود این مأموریت‌ها پابرجا بمانند تا روزی اطلاعات بیشتری درباره‌ی دوقلوی جهنمی زمین در اختیارمان بگذارند و نشانه‌های زیستی جالب و هرچند همچنان مشکوک روی این سیاره را بررسی کنند.