محدودیت خریدوفروش آنلاین طلا؛ اشتباه پرهزینه برای اقتصاد دیجیتال

در هفته‌های اخیر، بحث‌هایی درباره احتمال تعیین محدودیت زمانی برای خرید و فروش طلا در پلتفرم‌های آنلاین مطرح شده است؛ اقدامی که اگرچه شاید در ظاهر با هدف ایجاد نظم یا کاهش نوسانات بازار مطرح شود، اما در عمل می‌تواند مانعی جدی برای رشد و کارایی بازارهای نوآورانه باشد.

تجربه ما در «میلی» نشان می‌دهد که بخش قابل توجهی از کاربران، دقیقاً در زمانی به بازار مراجعه می‌کنند که دفاتر و صرافی‌ها تعطیل هستند. آمارها نشان می‌دهد بیش از دو سوم کاربران «میلی» در ساعات غیرکاری، یعنی پس از ساعت ۵ عصر تا نیمه‌شب، اقدام به خرید یا فروش طلا می‌کنند. این رفتار نه استثنا، بلکه ذات طبیعی بازار آنلاین است.

در فضای دیجیتال، زمان معنا و مرز مشخصی ندارد. کاربران انتظار دارند پلتفرم‌های مالی، همانند خدمات اینترنتی دیگر، در تمام طول شبانه‌روز فعال باشند.

نکته مهم‌تر آن است که بازار طلا ذاتاً بازاری جهانی است. قیمت لحظه‌ای طلا تابعی از نوسانات بین‌المللی است و تغییرات آن بر پایه عرضه و تقاضا در بورس‌های جهانی شکل می‌گیرد. در نتیجه، محدود کردن ساعت معاملات در داخل کشور، نه‌تنها با واقعیت‌های اقتصادی این بازار هماهنگ نیست، بلکه باعث می‌شود کاربران داخلی در مقایسه با بازار جهانی از امکان واکنش به‌موقع به تغییرات قیمت محروم شوند.

در اقتصادی که مردم برای حفظ ارزش دارایی‌هایشان به ابزارهایی مانند طلا پناه می‌برند، محدودیت در دسترسی به بازار به‌هیچ‌وجه قابل دفاع نیست.

از سوی دیگر، باید توجه داشت که پلتفرم‌هایی نظیر «میلی» صرفاً ابزار خرید و فروش نیستند، بلکه به زیرساخت بانکی و شبکه پرداخت کشور متصل‌اند.

وقتی این سطح از شفافیت و ردیابی در یک بازار وجود دارد، منطقی نیست که به‌جای بهره‌گیری از آن برای سیاست‌گذاری هوشمند، مسیر را محدود کنیم. برعکس، وجود چنین زیرساخت‌هایی فرصتی است تا ریسک بازار کاهش یابد، رفتار کاربران قابل تحلیل باشد و از بروز تخلفات احتمالی پیشگیری شود. در واقع، پلتفرم‌های قانونی و شفاف، خود ابزار نظارت‌اند، نه تهدیدی برای آن.

ما در «میلی» باور داریم که دسترسی آزاد، امن و شفاف به بازار طلا، یکی از پایه‌های اعتماد عمومی به بازار دیجیتال ایران است. کاربر وقتی می‌داند در هر لحظه از شبانه‌روز می‌تواند در بستری مطمئن معامله کند، نه‌تنها احساس امنیت بیشتری دارد، بلکه تمایل او به انجام معاملات غیررسمی یا پرریسک کاهش پیدا می‌کند.

داده‌های ما نشان می‌دهد بخش قابل توجهی از کاربران، برای نخستین‌بار از طریق پلتفرم‌های آنلاین وارد بازار طلا شده‌اند؛ بسیاری از آنان با خرید کمتر از یک گرم طلا شروع کرده‌اند. این یعنی افزایش شمول مالی و فراهم شدن امکان سرمایه‌گذاری برای اقشار کم‌درآمدتر؛ دستاوردی که در راستای اهداف کلان نظام اقتصادی کشور نیز هست.

با این حال، هر تصمیم محدودکننده‌ای که دسترسی کاربران را به این فضا دشوار کند، می‌تواند به‌سرعت اثر معکوس بگذارد.

پیشنهاد ما این است که سیاست‌گذار، به‌جای محدود کردن ساعت فعالیت پلتفرم‌ها، بر تقویت چارچوب نظارتی و استانداردسازی فرآیندهای مالی و امنیتی تمرکز کند.