غزال زیاری: این روزها در آمریکا تمام ارگانها دستبهدست هم دادهاند تا آتشسوزیهای مرگبار لسآنجلس را کنترل کنند و در این بین آتشنشانان با استفاده از هواپیما، موادی پودری شکل و صورتیرنگی را روی آتش میریزند. حالا این سؤال مطرح میشود که این ماده ضد حریق صورتی که به نام Phos-Chek شناخته میشود چیست و آیا بیخطر است؟
تانکرهای هوایی هزاران گالن از این ماده ضد حریق صورتی را با هواپیما روی آتش میریزند تا از گسترش آتشسوزیها که تا به امروز دستکم ۲۴ کشته بهجای گذاشته جلوگیری کنند؛ اما این استراتژی اطفاء حریق باعث شده تا خانهها، اتومبیلها، خیابانها، درختان و تقریباً همهچیز به رنگ صورتی دربیاید. در این مقاله قصد داریم به این موضوع بپردازیم که این پودر صورتی چیست و به بررسی مضرات احتمال آن می پردازیم.
ماده جادویی ضد حریق چطور کار میکند؟
این ماده ضد حریق صورتی از ترکیب آب با یک برند پودر کنسانتره به نام Phos-Chek ساختهشده است.
این ترکیب جادویی با کاهش سرعت گسترش شعله، به سرکوب آتشسوزیهای جنگلی کمک میکند. در ابتدا این پودر با آب مخلوط میشود تا به حالت کف یا دوغاب دربیاید و بهراحتی در مناطق آسیبدیده پخش شود. این ماده بازدارنده، هر چیزی که در محیط قابل اشتعال است (مثل علفها، درختچهها و درختان) را پوشانده و خنک میکند و مانع از آن میشود که طعمه آتش شوند. همین فرآیند باعث تخلیه شدن اکسیژن و درنتیجه کاهش سرعت احتراق میشود؛ طبق دستورالعملهای خدمات جنگل، نمکهای معدنی موجود در این ماده، نحوه سوختن سوخت را تغییر میدهند.
باید این را در نظر داشت که دیواره سلولی گیاهان از سلولز تشکیلشده که با حرارت، تجزیه میشود و سوخت بیشتری را برای آتش ایجاد می کند؛ اما بهکارگیری این ماده، باعث میشود تا روند تجزیه سلولز تغییر کرده و کربن غیرقابل اشتعالی را ایجاد میکند که به شعله سوخت نمیدهد. درنتیجه با نرسیدن سوخت به آتش، شدت و سرعت انتشار آن کاهش خواهد یافت.
از سوی دیگر رنگ صورتی این ماده ضد حریق، به خلبانان و آتشنشانان این امکان را میدهد که آن را از زمین و هوا ببینند. البته رنگ صورتی آن با قرار گرفتن در معرض نور خورشید بهآرامی محو میشود.
طبق گزارش نیویورکتایمز اندازهگیری کارایی این ماده ضد حریق در شرایط فعلی سخت است؛ چراکه این ماده، تنها یکی از چندین تاکتیک مورداستفاده برای مبارزه با آتشسوزیهای جنگلی است و آتشنشانان از تاکتیکهای دیگری مثل ایجاد شکاف در پوشش گیاهی و پاشیدن آب از روی زمین و هوا هم بهره میبرند.
مشکل استفاده از آب برای مهار آتشسوزی این است که آب سریع تبخیر میشود؛ اما ضد حریقهای حاوی کود و مواد دیگری هستند که پس از تبخیر آبی که با آن مخلوط شده، تبخیر نمیشوند و گسترش آتش را برای روزها یا هفتهها به تأخیر میاندازند. از همین رو با کاهش سرعت آتشسوزی، آتشنشانان زمان می یابند تا عملیات مهار آتش را از روی زمین دنبال کنند.
آیا ضد حریق صورتی به محیطزیست آسیب میزند؟
دراینبین نگرانیهای زیستمحیطی متعددی درباره استفاده از مواد ضد حریق به گوش میرسد و مطالعه منتشرشده در سال ۲۰۲۴، نشان داده که مواد ضد حریق طولانیمدت، حاوی فلزات سمی مثل سرب، آرسنیک و تالیم هستند.
محققان دانشگاه کالیفرنیای جنوبی تخمین زدند که استفاده از بیش از این مواد ضد حریق بیش ۳۸۰ هزار کیلوگرم فلزات سمی را در بین سالهای ۲۰۰۹ تا ۲۰۲۱ به محیطزیست اضافه کرده است.
یکی از مقامات شرکت تولیدکننده این مواد دراینباره توضیح داده که مواد ضد حریق مورداستفاده برای اطفای آتش، آزمایشهای فراوانی را پشت سر گذاشته و با کسب استانداردهای سختگیرانه برای ایمنی آبزیان و پستانداران، تأییدیههای لازم را به دست آورده است. بااینوجود، در برگه دادههای ایمنی به این نکته اشارهشده که این محصول ممکن است اثرات نامطلوب طولانیمدتی در محیطهای آبی ایجاد کند.
استفاده از این موادضدحریق که بهصورت هوایی مورداستفاده قرار میگیرند، در مناطق خاصی مثل آبراهها و زیستگاههای گونههای در معرض خطر انقراض ممنوع است؛ البته طبق دستورالعملهای خدمات جنگل، یک استثنا وجود دارد و آنهم زمانی است که جان انسانها یا امنیت عمومی با تهدید روبرو باشد. چون منطقاً انتظار میرود که استفاده از مواد ضد حریق بهصورت هوایی، خطر آتشسوزی را کاهش دهد.
مواد تشکیلدهنده ضد حریق صورتی
این ماده ضد حریق بیشتر حاوی کود فسفات آمونیوم و چند ماده دیگر مخلوط با آب است؛ هرچند که کمپانی MVP-Fx لیست کامل مواد تشکیلدهنده آن را منتشر نکرده و از آن بهعنوان “اسرار تجاری” یاد میکند تا کسی نتواند آن را تولید کند.
درهرحال مشخص است که ماده اصلی تشکیلدهنده این پودر جادویی (بین ۸۰ تا ۹۰% آن)، مونوآمونیم فسفات است که معمولاً بهعنوان کود استفاده میشود و درعینحال حاوی دی آمونیوم فسفات و افزودنیهای عملکردی است.
آیا ضد حریق صورتی برای انسان بیخطر است؟
براساس برگه اطلاعات ایمنی MVP-Fx، این پودر صورتیرنگ، مادهای که برای ایجاد سرطان، آسیب در رشد یا تولیدمثل شناختهشده باشد، ندارد؛ اما با این وجود، برخی هشدارها مثل پرهیز از تماس غیرضروری با آن و عدم برخورد پودر با چشم، پوست و لباس ارائهشده است.
در برگه اطلاعات این محصول میخوانیم: «تحریککننده محدود برای چشم» و «عدم تحریک کنندگی برای پوست»؛ هرچند که استنشاق آن ممکن است باعث تحریک دستگاه تنفسی شود.
درهرحال باید در نظر داشت که آتشسوزی نهتنها ممکن است باعث سوختگی انسانها شود، بلکه دودهای سمی ناشی از آتش میتواند هفتهها تا ماهها باقیمانده و خطرناک باشد.
دانیل مک کوری، دانشیار مهندسی عمران و محیطزیست دانشگاه کالیفرنیای جنوبی یادآور شده که مردم ساکن در مناطق آتش زده احتمالاً نگرانیهای شدیدتری در مقایسه با نگرانی در مورد پودر ضد احتراق دارند: «مهمترین چیزی که نگران آن هستم، صرفنظر از استفاده از پودر ضد حریق، فقط آلودگی هوا ازجمله ذرات معلق است. اگر در منطقهای که دچار آتشسوزی شده قدم بزنید، احتمالاً با دود زیادی روبرو خواهید شد؛ پس بهتر است تا از یک ماسک تنفسی استفاده کنید.»
منبع: livescience
۵۸۳۲۱
