همانطور که احتمالا میدانید، سه روز بعد از رونمایی فونیکس تیگو 8 پرو با قیمت یک میلیارد و ۷۵۰ میلیون تومان، سازمان حمایت از حقوق مصرفکنندگان با انتشار نامهای فروش آن را برای بررسیهای بیشتر ممنوع کرد. این اتفاق درحالی رخ داده که قیمت خودروهای چینی در بازار ایران معمولا دو تا سه برابر نرخهای جهانی است.
شنبه این هفته در سالن خورشید مرکز همایشهای صداوسیما، زیر برند لوکس مدیران خودرو یعنی فونیکس، از اولین محصولش رونمایی کرد.
تیگو 8 پرو در حالی معرفی شد که با قیمت یک میلیارد و ۷۵۰ میلیون تومان خیلی از مردم را شوکه کرد و برخی هم این شیوه قیمتگذاری را «سوءاستفاده از وضعیت بازار خودرو» عنوان کردند. اما واقعیت چیست و چرا مدیران خودرو چنین قیمتی را برای لوکسترین محصولش اعلام کرده است؟
ممنوعیت واردات، آغاز مشکلات داخلی
همانطور که میدانید، از اواسط سال ۱۳۹۶ تا به امروز واردات خودرو بسته بوده. درواقع چهار سالی میشود که خبری از خودرو وارداتی صفر کیلومتر و جدید نیست.
آنچه در بازار بهعنوان «صفرِ خشک» میبینید، احتکار برخی مصرفکنندگان سابق و دلالان فعلی است که محصولات ۲۰۱۷ یا ۲۰۱۸ را با قیمتهای گزافی به فروش گذاشتهاند. برای نمونه، این روزها قیمت یک سانتافه ۲۰۱۷ کارکرده دو برابر فولترین نسخه سانتافه ۲۰۲۲ است.
در حقیقت ممنوعیت واردات و افت ارزش پول ملی که تنها و تنها مقصرش دولت است، باعث شده تا قیمت خودروهای وارداتی کارکرده و بعضاً مستهلک به چندین میلیارد تومان برسد.
این افت ارزش پول ملی که با کاهش قدرت خرید مردم هم همراه بوده، باعث شده خیلی از شرکتهای خودرویی و غیر خودرویی تاب تحمل در برابر فشار اقتصادی را از دست بدهند و از دور رقابت خارج شوند یا با زیان گسترده به کارشان ادامه دهند.
افزایش قیمت و بلاتکلیفی تولیدکنندگان
در این شرایط، شرکتهای خصوصی مجبورند برای سر پا ماندن و پرداخت حقوق به کارکنان، کالای خود را گرانتر به دست مصرفکننده برسانند؛ مثلاً همین اواخر بود که شرکتهای لبنیاتی قیمت شیر و ماست را گران کردند و حالا یک دبه ماست بااینکه در ایران تولید میشود اما بالای ۵۰ هزار تومان قیمت دارد. گرچه مصرفکننده از وقوع این اتفاق ناراضی است اما کارمندان و سهامداران شرکت مذکور هم نمیخواند بیکار و ورشکسته شوند.
بنابراین میان چیزی که مصرفکننده و تولیدکننده میخواهند، میبایست توازنی ایجاد شود. البته این روزها با دلار ۲۷ هزار تومانی و تحریمهای گسترده کار بسیار سخت و حتی نشدنی است. هرچند باز هم رضایت ۱۰۰ درصدی طرفین ایجاد نمیشود.
نباید فراموش کرد که برخی شرکتها از وضعیت خاص اقتصاد بازار ایران سوءاستفاده میکنند. آنها علاوه بر هزینههای متداول، با افزایش مجدد قیمت به دنبال کسب منفعت بیشتر هستند؛ مثل آنچه در صنعت خودرو ایران رخ میدهد!
در نتیجه کاهش قدرت خرید مردم، تیراژ شرکتهای خودروسازی خصوصی بسیار پایین آمده و به چند صد دستگاه رسیده. در همه جای دنیا، این شرایط برای تولید خودرو بهصرفه نیست و واردات ارجحیت دارد. اما دولت، هم میخواهد ارز واردات را ندهد و هم اشتغال ایجاد کند؛ بدین ترتیب به خودروساز خصوصی فشار میآورد که هر طور میتواند بسازد.
فارغ از اینکه چنین کاری صرفه اقتصادی دارد یا نه. بدین ترتیب خودروسازان خصوصی با تولید اندک و در شرایط بلاتکلیف به کارشان ادامه میدهند تا ببینند نتیجه توافق، تحریم و نرخ ارز چه میشود.
قیمت واقعی تیگو 8 پرو چند است؟
برچسب دو میلیاردی مدیران خودرو برای تیگو 8 پرو قطعاً جای نقد دارد؛ چراکه بهای همین خودرو با بیشترین سطح امکانات در بازار عربستان تنها ۶۹ هزار ریال است و با تبدیل نرخ ارز به رقمی در حدود ۶۰۰ میلیون تومان میرسیم.
این یعنی قیمت تیگو 8 پرو مونتاژ ایران سه برابر تیگو 8 پرو وارداتی در بازار عربستان است. بنابراین این سؤال مطرح میشود که اگر میتوان همین خودرو را یک میلیارد تومان ارزانتر خرید، چرا واردات باز نمیشود؟ آیا مسئولان وزارت صمت به وضعیتی که ایجاد کردهاند، توجهی دارند یا مثل همیشه آن را نادیده میگیرند؟
با توجه به تعرفههای گمرکی، هزینه سربار تولید، مالیات، نرخ شمارهگذاری و … قیمت خودروهای چینی مونتاژی ایران بهطورمعمول حدود دو برابر بازار چین اعلام میشود. اما در مورد تیگو 8 پرو شاهد اختلاف قیمتی در حدود سه برابر هستیم که با اعتراض عمومی مواجه شده و خواب زمستانی سازمان حمایت از مصرفکنندگان و تولیدکنندگان را برهم زده است.
درواقع اعلام قیمت سه برابری نسبت به نرخ جهانی خودرو، بدعت تازهای در بین مونتاژکاران کشور است. اتفاقی که پیشازاین در میان شرکتهای فعال در بازار ایران سابقه نداشته.
به نظر میرسد این قیمتگذاری، ناشی از شرایط انحصاری و نبود رقیب در بازار خودروهای لوکس باشد که حالا از مدلهای صفر کیلومتر وارداتی عاری شده است.
با ادامه چنین وضعیتی، استدلال فروشندگان و دلالان این خواهد بود که یک خودرو آلمانی، ژاپنی و یا کرهای کم کارکرد باید از چینی صفر کیلومتر گرانتر باشد.
این نتیجهگیری میتواند قیمت خودروهای وارداتی را تحت تأثیر قرار دهد و به تبع آن بهای هر خودرویی را گرانتر کند. البته باید گفت که قیمت تیگو 8 پرو علت نابسامانی بازار خودرو ایران نیست. بلکه معلول تصمیمگیریهای کلان اقتصادی و ممنوعیت واردات است که مشکلات گستردهای را برای مردم و مصرفکنندگان به وجود آورده.
