فیبر نوری داریم، کسی خواهانش نیست؛ اینجا هم فیلترینگ مقصر است

گزارش تحلیلی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات (مشاور مادر وزارت ارتباطات) از شکاف میان توسعه زیرساخت و تقاضای واقعی در پروژه ملی فیبر نوری خبر می‌دهد.

به گزارش بیکینگ، با وجود میلیاردها تومان سرمایه‌گذاری و هزاران کیلومتر کابل‌کشی در قالب طرح ملی توسعه فیبر نوری، هنوز بخش قابل توجهی از کاربران ایرانی از اینترنت پرسرعت بی‌بهره‌اند. گزارش رسمی پژوهشگاه ارتباطات از اجرای این طرح نشان می‌دهد از میان حدود ۸ میلیون خانواری که تحت پوشش شبکه فیبر قرار گرفته‌اند، کمتر از ۵ درصد به‌طور واقعی به سرویس متصل شده‌اند.

در حالی‌که دولت وعده اتصال ۲۰ میلیون مکان تا پایان برنامه هفتم را داده، کارشناسان هشدار می‌دهند ریشه این شکاف نه فقط در مشکلات فنی و مالی، بلکه در ساختار سیاست‌گذاری اینترنت و فیلترینگ گسترده است.

در نگاه نخست، طرح فیبر نوری یکی از جاه‌طلبانه‌ترین پروژه‌های ارتباطی کشور محسوب می‌شود؛ هدف آن ارتقای کیفیت ارتباطات، کاهش شکاف دیجیتال و ایجاد دسترسی پرسرعت برای مردم است. اما در عمل، گزارش رسمی وزارت ارتباطات اذعان می‌کند که بخش عمده فعالیت‌ها صرف «پوشش شبکه» شده نه «اتصال کاربر». همین موضوع مورد انتقاد وزارت ارتباطات دولت چهاردهم هم هست.

مشکل جایی بروز می‌کند که حتی در مناطقی با امکان دسترسی، تمایل کاربران برای اشتراک سرویس و دریافت سرعت فیبر نوری بسیار پایین است.

محدودیت در دسترسی به خدمات بین‌المللی، نبود محتوای متمایز، هزینه تجهیزات و تجربه منفی از فیلترینگ، انگیزه‌ی مردم را برای پرداخت هزینه‌های بالاتر برای گرفتن سرویس اینترنتی که سرعت بالای آن عملا فایده خاصی برای کاربر ندارد، کاهش داده است. به بیان ساده، زیرساخت آماده است، اما کاربر نمی‌خواهد یا نیازی نمی‌بیند از فیبر نوری استفاده کند.

کارشناسان در بخش تحلیل تقاضا می‌گویند «فیلترینگ گسترده» عملاً فیبر را از کارکرد اصلی‌اش تهی می‌کند. فیبر نوری یعنی سرعت، اما وقتی بخش بزرگی از محتوای پرمصرف و پلتفرم‌های بین‌المللی به‌راحتی قابل دسترس نیست، افزایش سرعت معنا ندارد.

در گزارش پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات آمده است که برای جذب تقاضا باید شبکه‌ای خانگی بر بستر فیبر ایجاد شود که دسترسی کنترل‌شده اما آزاد به محتوای داخلی و خارجی را فراهم کند. در غیر این صورت، کاربر ترجیح می‌دهد همان اینترنت موبایل با دسترسی پایدار به فیلترشکن‌ها را حفظ کند.

یک پیشنهاد کلیدی در گزارش، «کاهش یا حذف محدودیت‌های محتوایی در شبکه فیبر» است تا این زیرساخت به مزیتی واقعی تبدیل شود. این پیشنهاد گرچه به‌ظاهر فنی است، اما عملاً در سطح سیاست‌گذاری اینترنت کشور چالشی بزرگ به شمار می‌آید.