پریسا عباسی_ مصر باستان اسرار زیادی برای گفتن دارد، و باستانشناسان درسال ۲۰۲۲ به یافتههای جالبی دست پیدا کردند. از جمله این اکتشافات میتوان به مقبره ملکهای ناشناخته، مقبره شاهین با پیامهای اسرارآمیزش و کشف تونلی عظیم در زیر یک معبد اشاره کرد. در اینجا به بررسی برخی از شگفتانگیزترین این اکتشافات در سایتهای باستانشناسی مصر، در سالی که گذشت میپردازیم.
۱- پرترههای واقعی از مومیاییها
باستانشناسان در حین کاوش در گورستانی در شهر باستانی فیلادلفیای مصر، دو پرتره کامل مومیایی و همچنین چندین پرتره ناقص از افرادی که در آن گورستان مدفون هستند را کشف کردند. محققان فکر میکنند که این افراد احتمالا از طبقه متوسط یا نخبگان آن دوره بودهاند، زیرا نقاشیهای سفارشی نظیر این پرترهها در آن زمان کاری بسیار پر هزینه بوده است. به دلیل غارتهای فراوان آثار باستانی ، باستانشناسان به ندرت به پرترههای باستانی دست مییابند و آخرین نمونه اکتشافی ثبت شده از این دست آثار در دهه ۱۸۸۰ بوده است.
۲- معبد اختصاصی خدای زئوس-کاسیوس
باستانشناسان در سایت باستانی Tell el-Farama در شبه جزیره سینا، بقایای معبدی را کشف کردند که به خدای زئوس-کاسیوس اختصاص داده شده بود. این خدا در حقیقت خدایی بین زئوس(خدای خدایان) و کاسیوس(خدای آب و هوا) بود. در ابتدا، بخشهایی از دو سر ستون گرانیتی صورتی که از زمین بیرون زده بود، توجه محققان را جلب کرد و این امر منجر به کشف این معبد شد. به عقیده کارشناسان این ستونها زمانی تکیهگاهدروازه جلویی معبد بودهاند و پس از یک زلزله بزرگ فرو ریختهاند.
۳- مومیاییهایی با زبانهای طلایی
در دوران یونانی-رومی، تدفین مومیاییها با زبانهایی از روکش طلا موضوع عجیبی نبود. مصریان باستان باور داشتند که با این کار، فرد متوفی در زندگی پس از مرگ به موجودی الهی تبدیل خواهد شد. باستانشناسان چندین نمونه از این روش تدفین خاص را با حفاری در گورستانی باستانی در نزدیکی شهر قویسنا(Quesna) در شمال قاهره پیدا کردهاند. همچنین در این مقبرهها وسایل زیادی مثل گردنبند، سفال و سوسکهایی از جنس طلا(اسکرابهای مقدس مصری) پیدا شده است.
۴- مقبره شاهین و پیامهای اسرارآمیز درباره جوشاندن سرها
باستانشناسان پس از کشف یک مقبره ۱۷۰۰ ساله که ۱۵ شاهین بدون سر بر روی یک ستون و پایه سنگی (که تجسمی از دو خدای ناشناخته در برنیک-بندری در دریای سرخ- بود) در آنجا قرار داشت، بسیار شگفتزده شدند. در کنار این پایه یک نیزه آهنی نیز پیدا شد، ولی آنچه محققان را به شدت حیرت زده کرد، کتیبهای حاوی این عبارت با خط یونانی بود که در یکی از اتاقهای پشتی مقبره قرار داشت:«جوشاندن سر در این مکان امری ناشایست است».
۵- حلقه طلایی با نقش «خدای سرگرمی»
این موضوع اثباتی دیگر بر آن است که مصریان باستان به داشتن اوقات خوش اهمیت میدادند. باستانشناسان در هنگام کاوش در گورستان باستانی در آختاتن(عمارنه امروزی)، شهری در جنوب قاهره، گنجینهای از مصنوعات طلا، شامل یک گردنبند و سه حلقه پیدا کردند. یک تکه از این جواهرات، به دلیل حکاکی نقش «بِس»، که به عنوان «خدای سرگرمی» شناخته میشود، مورد توجه بیشتری قرار گرفت. در گوشه و کنار مصر میتوان تصاویر باستانی متعددی از خدای دوستدار سرگرمی و تفریح را یافت که معمولا در قالب یک فرد کوتوله است که علاوه بر نواختن موسیقی و لذت بردن از میهمانیها، در هنگام زایمان زنان، از آنها محافظت میکند.
۶- خالکوبی محافظ زایمان
برخی از زنان مصر باستان، قبل از زایمان خالکوبیهایی برای محافظت در هنگام زایمان انجام میدادند. باستانشناسان در هنگام مطالعه بر روی مومیاییهای مدفون در دیرالمدینه، سایتی باستانشناسی که در سواحل رود نیل واقع شده است، ۶ نمونه از این موارد را یافتند. یافتن خالکوبیهای باستانی امری بسیار نادر استِ، زیرا پوست نیاز به محافظت دارد و از سوی دیگر باستانشناسان تمایلی به باز کردن پارچه روی مومیاییها نداشتند. اما در این مورد خاص، بخشهایی از بدن این مومیاییها نمایان بود. از جمله طرحی از خدای «بِس»، بر روی بخش پشتی بدن یک زن که با جوهری باستانی، کشیده شده بود.
۷- تونل آبی وسیع
باستانشناسان تونلی به طول ۱۳۰۵ متر را زیر معبدی در تاپوسیریس مگنا، شهری باستانی واقع در غرب اسکندریه مصر کشف کردند. بهنظر میرسد که این تونل بزرگ زمانی برای انتقال آب به شهروندان استفاده میشده و در واقع این تونل کپی برداری دقیقی از تونل اوپالینوس (که یک شاهکار مهندسی در جزیره ساموس یونان به شمار میرود) است.
۸- تصویر پرندگان در شاهکار هنری مصر
یک نقاشی که ۳۳۰۰ سال پیش کشیده شده دارای جزئیات دقیقی از پرندگان در حال پرواز و یا نشسته در کنار مرداب است؛ دقت این اثر تا حدی است که محققان امروزی با استفاده از یک نسخه از آن، توانستهاند گونههای دقیق پرندگان را شناسایی کنند. اگرچه باستانشناسان حدود یک قرن پیش این شاهکار را روی دیوارهای قصری در شهر باستانی عمارنه در مصر یافته بودند، اما اخیرا موفق به شناسایی گونههای پرندگان به تصویر کشیده شدهدر این نقاشی شدهاند؛ از جمله ماهیخورک ابلق(Ceryle rudis)، سنگچشمپشتسرخ (Lanius collurio)و دم جنبانک سفید(Motacillaalba).
۹- درک جدیدی از مومیایی کردن
باستانشناسان آنچه را که تا به امروز در مورد مومیایی کردن آموزش داده میشد را اصلاح کردهاند. مصریان باستان مراسم تدفین را تنها برای حفظ جسد انجام نمیدادند، بلکه این راه را مسیری برای هدایت فرد متوفی به سمت رستگاری میدانستند. این درک جدید که باستانشناسان آن را « ۱۸۰ کامل» مینامند، سوژه اصلی یک نمایشگاه به نام «مومیاییهای طلایی مصر» است که در اوایل سال ۲۰۲۳ در موزه دانشگاه منچستر انگلیس برگزار خواهد شد.
۱۰-آرامگاه ملکه ناشناس
در صدمین سالگرد کشف مقبره پادشاه توت عنخآمون، گروهی از باستانشناسان، مقبره یک عضو سلطنتی ناشناس را یافتند: ملکه نیث. این اکتشاف در منطقه سقاره، که یک سایت باستان شناسی در جیزه است،انجام شد. علاوه بر این مقبره، محققان چندین تابوت و مومیایی را یافتند که تعدادی از آنها به ژنرالها و مشاوران نزدیک به شاه توتعنخآمون تعلق داشت.
۲۲۷۲۲۷
