طلسم واردات شکست؛ قانون «استثنائات تجاری»، مسیری برای ورود لوازم خانگی خارجی به کشور

مدتی است که گزارش‌هایی از افزایش چشمگیر برخی کالاهای لوازم خانگی برندهای کره‌ای مانند ال‌جی و سامسونگ در بازار منتشر شده است؛ محصولاتی که از سال ۱۳۹۷ وارداتشان ممنوع شده و هنوز هم قانونی برای لغو ممنوعیت واردات آن تصویب نشده است.

با این حال، گزارش میدانی بعضی رسانه‌ها و پیگیری‌هایی که بیکینگ از فعالان این حوزه و صاحبان کسب‌وکارهای آنلاین انجام داده نشان می‌دهد که عرضه رسمی برخی کالاهای لوازم خانگی خارجی در بازارهای آنلاین و آفلاین کشور از سر گرفته شده و بالاخره این کالاها با واردات رسمی و نه به شکل قاچاق امکان عرضه و فروش در بازار را پیدا کرده‌اند.

هرچند وجود محصولات برندهای خارجی، از جمله برندهای کره‌ای مثل ال‌جی و سامسونگ، اتفاق تازه‌ای نیست و در همه ۷ سال محدودیت هم خریداران می‌توانستند این کالاها را در بازار پیدا کنند اما حالا با قانون استثنائات تجاری که مدتی است اجازه ورود برخی کالاهای خارجی به کشور را داده است، عرضه این محصولات از قاچاقی به رسمی تغییر وضعیت داده و دردسر خرید این کالاها را برای مردم کمتر کرده است.

اکبر پازوکی، رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی، در گفت‌وگو با بیکینگ تاکید دارد که برخلاف ادعای بعضی رسانه‌ها در خصوص قاچاقی بودن لوازم خانگی خارجی موجود در بازار، اما این کالاها به‌صورت رسمی وارد کشور شده‌اند و با توجه به این که کد شناسه و کد رهگیری دارند، قاچاق نیستند.

به گفته او، «داشتن کد شناسه یعنی محصول در گمرک ثبت شده، مبدأ خرید مشخص است، آورنده کالا معلوم است و مسیر قانونی برای آن‌ طی شده است.» بنابراین این واردات را نمی‌توان قاچاقی و یا غیرقانونی دانست.

مدیرعامل دیجی‌کالا درباره استثنائاتی که دولت در خصوص واردات کالاهای خارجی قائل شده نیز معتقد است که ازسرگیری واردات کالاهای خارجی خواسته دولت است اما به خاطر شرایط بازار و محدودیت‌های ارزی که دارد، هنوز نمی‌تواند به‌طور کامل از قانون ممنوعیت واردات برگردد؛ به همین دلیل فعلا واردات پوشاک و لوازم خانگی را از این ممنوعیت مستثنا کرده است.

رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی توضیح می‌دهد که «کوله‌بری»، «ته‌لنجی» و «تعاونی‌های مرزنشینی» سازوکار اصلی ورود این کالاها به کشور است و این مسیرها با داشتن کد شناسه و کد رهگیری، قاچاق محسوب نمی‌شوند؛ البته پازوکی تاکید دارد که برای خارج ضدن بازار از وضعیت ناهماهنگی فعلی ساماندهی این سازوکارها ضروری است:

از زمانی که این طرح‌های کوله‌بری، ته‌لنجی و تعاونی‌های مرزنشینی فعال شده‌اند، برخی برندهایی که قبلاً حضور کم‌رنگ‌تری در بازار داشتند، الان بیشتر دیده می‌شوند کالا وارد می‌شود، کد شناسه می‌خورد و باید برای این روند ساماندهی در نظر گرفته شود.

– اکبر پازوکی، رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی

با وجود اتفاق نظر بر سر قانون جدیدی که به واردکننده‌ها اجازه واردات رسمی بعضی کالاهای خارجی را داده است، اما رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی و مدیرعامل دیجی‌کالا در خصوص گارانتی و خدمات پس از فروش این کالاها دو نظر متفاوت دارند.

پازوکی به‌عنوان نماینده‌ای از بازار فیزیکی و آفلاین لوازم خانگی می‌گوید که هرچند این کالاها به‌صورت رسمی وارد کشور می‌شوند اما «به دلیل عدم سامان‌دهی، فاقد خدمات پس از فروش معتبرند و همین موضوع خرید این کالاها را به یک ریسک جدی تبدیل کرده است.»

در مقابل اما مدیرعامل دیجی‌کالا این ادعا را رد می‌کنند و می‌گویند این کالاها هم باید خدمات پس از فروش و ضمانت داشته باشند. طباطبایی، مدیرعامل دیجی‌کالا، این پلتفرم را ملزم به ارائه ضمانت کالاها دانسته و می‌گوید:

ما در دیجی‌کالا نمی‌توانیم کالایی را بدون گارانتی و ضمانت بفروشیم. همه کالاهای ما ضمانت لاین دیجی‌کالا سرویس را دارند اما در بعضی اصناف و بازارهای دیگر ممکن است بشنوید که این نوع کالاها واردات رسمی ندارد و خدمات پس از فروش ندارند اما این ادعا درست نیست.

– مسعود طباطبایی، مدیرعامل دیجی‌کالا

با این حال، پازوکی تاکید می‌کند که اگر واردات این محصولات قرار است ادامه یابد، باید کنترل‌های دقیقی بر میزان ورود، اشخاص واردکننده و همچنین ارائه‌دهندگان خدمات پس از فروش اعمال شود.

مسعود طباطبایی، مدیرعامل دیجی‌کالا، در توضیح نحوه استفاده از استثنای تجاری برای واردات لوازم خانگی می‌گوید تا زمانی که این قانون برقرار باشد و تغییری نکند، دیجی‌کالا نیز مطابق نظر نهادهای تصمیم‌گیر از این امکان استفاده خواهد کرد:

ما مطابق نظر تصمیم‌گیران از این امکان استفاده خواهیم کرد. هرچند منابع ما محدود است و دیگران سهم بیشتری از بازار دارند؛ با این‌ حال خوشحالیم که حتی اگر خود ما قادر به واردات نباشیم، این کالاها به‌صورت قانونی وارد کشور می‌شوند و برای ما امکان عرضه فراهم می‌شود. وجود کالاهای خارجی در بازار به نفع مردم هم هست.

– مسعود طباطبایی، مدیرعامل دیجی‌کالا

او یکی از دلایل عدم رشد تجارت الکترونیک نسبت به تجارت آفلاین در ایران را همین قانون ممنوعیت واردات کالاهای خارجی می‌داند چون «شرایط بازار آنلاین و فیزیکی را نابرابر می‌کند؛ چراکه کالای خارجی در بازار آفلاین هست اما پلتفرم آنلاین نمی‌تواند این کالاها را بفروشد.»

طباطبایی توضیح می‌دهد این شرایط نابرابر فشار بیشتری بر کسب‌وکارهای آنلاین وارد می‌کند و باعث کوچک‌تر شدن آن‌ها می‌شود. به همین دلیل حتی باز شدن یک روزنه کوچک حتی اگر محدود و موقتی باشد می‌تواند برای فعالان این حوزه امیدوارکننده باشد.

مرکز آمار ایران در گزارش آبان‌ماه ۱۴۰۴ به نرخ تورم سالانه کشور به میزان ۴۰.۴ درصد و تورم نقطه‌‌به‌نقطه به میزان ۴۹.۴ درصدی اشاره کرد. این گزارش تورم نقطه‌به‌نقطه لوازم خانگی در آبان‌ماه را نیز ۵۰ درصد اعلام کرد.

به‌ گفته پازوکی، فشار تورمی هم‌زمان سه گروه را درگیر کرده است: «تورم تولیدکننده را بدبخت می‌کند، توزیع‌کننده را بیچاره می‌کند و مصرف‌کننده را حذف می‌کند.»