به نظر میرسید سیارک آپوفیس (Apophis) که یکی از اجرام نزدیک به زمین (Near-Earth object) محسوب میشود، تا سال ۲۰۶۸ میلادی به زمین برخورد کند. اما رصدهای رادیویی جدید نشان میدهد که این جرم فعلا خطری برای ساکنان زمین ندارد.
پس از اینکه سیارک 99942Apophis در سال ۲۰۰۴ کشف شد، یکی از خطرناکترین سیارکهای نزدیک به زمین بود که احتمال برخورد آن به زمین بسیار بالا بود. اما منجمان با ارزیابیهای جدید آپوفیس را برای بار دیگر ردیابی و مدار آن را بهتر اندازهگیری کردند و این احتمال رد شد.
حالا نتایج جدیدی که از رصدهای رادیویی به دست آمده است، مدار دقیق این سیارک را نشان میدهد و منجمان متوجه شدند که این سیارک تا حداقل صد سال دیگر خطری برای کره زمین ندارد. در ابتدا محاسبه شده بود که این سیارک ۳۴۰ متری تا سال ۲۰۲۹ میلادی به زمین نزدیک میشود، اما به لطف رصدهای اجرام نزدیک زمین یا NEO، احتمال این برخورد تا سال ۲۰۳۶ میلادی به تاخیر افتاد. تا اینکه در این ماه با بررسیهای بیشتر مشخص شد که چنین برخوردی تا سال ۲۰۶۸ میلادی اتفاق نمیافتد.
سیارک آپوفیس در ۵ مارس ۲۰۲۱ میلادی گذری از نزدیکی زمین داشت و منجمان از این فرصت استفاده کردند تا با رصدهای رادیویی محاسبات مداری آن را به دور خورشید با دقت بیشتری اصلاح کنند. در نهایت با این محاسبات متوجه شدند که تا سال ۲۰۶۸ میلادی و حتی بعد از آن هیچ خطری زمین را تهدید نمیکند.
مرکز مطالعات اجرام نزدیک زمین یا CNEOS که با آزمایشگاه پیشرانه جت ناسا مدیریت میشود، با محاسبات جدید خود در نور مرئی و رثدهای رادیویی دیگر توانست خطای مداری آپوفیس را از چند صد کیلومتر به فقط چند کیلومتر کاهش دهد.
ابزار سنتری
این آزمایشگاه با ابزاری به نام سنتری (Sentry)، به معنی نگهبان، جدولی را تهیه کرده است که با توجه به آخرین رصدهای انجام شده، احتمال برخورد اجرام نزدیک به زمین را به طور خلاصه نشان میدهد. این ابزار یک سیستم خودکار مخصوص نظارت برخورد اجرام به زمین است که فهرست کنونی سیارکها را به طور پیوسته در آسمان بررسی میکند و احتمال برخورد آنها تا صد سال آینده را تخمین میزند.
سیستم سنتری زمانی که یک برخورد نزدیک را تشخیص دهد، آن را بررسی میکند و نتایج این بررسیها در وبسایت CNEOS ناسا منتشر میشود. وقتی که رصدها و بررسیهای بیشتر احتمال برخورد جرمی را تا صد سال آینده رد کند، جرم محاسبه شده از فهرست حذف میشود و به فهرست اجرام حذف شده اضافه میشود. مرکز CNEOS ناسا با توجه به رصدهای مرئی و رادارهای زمینی به منجمان کمک میکند تا با دقت بالایی مدار اجرام نزدیک به زمین شناخته شده را ردیابی کند و به ارزیابی خطرات طولانی مدت کمک کند.
منجمان برای دستیابی به آخرین محاسبات انجام شده روی سیارک آپوفیس به رادیو تلسکوپ ۷۰ متری در مجموعه مخابراتی اعماق فضای گلدستون (Goldstone Deep Space Communication Complex) مراجعه کردند تا حرکت این سیارک را به طور دقیق محاسبه کنند. با اینکه آپوفیس از نزدیکی زمین عبور کرد، همچنان ۱۷ میلیون کیلومتر از زمین دور بود که ۴۴ برابر فاصله زمین تا ماه است. با این حال، منجمان توانستند جزئیات بالایی از فاصله آن با زمین با دقت ۱۵۰ متر به دست آورند.
مجموعه گلدستون برای تهیه تصاویر با دقت بالاتر از آپوفیس با تلسکوپ صد متری گرین بانک (Green Bank) در ارتباط بود و گلدستون داده میفرستاد در حالی که گرین بانک دادهها را دریافت میکرد. این آزمایش به منجمان کمک کرد تا سیگنالهای دریافتی از آپوفیس را تا دو برابر تقویت کنند.
با اینکه تصویر آپوفیس بی کیفیت به نظر میرسد، رزولوشن این عکس ۳۸.۷۵ متر بر پیکسل است و با توجه به فاصله ۱۷ میلیون کیلومتری آپوفیس، کیفیت بی نظیری به شمار میرود. اگر یک دوربین دوچشمی با قدرت این تلسکوپهای رادیویی داشته باشیم، میتوانیم از نیویورک منوی رستورانی را در لس آنجلس بخوانیم.
اطلاعات آینده از آپوفیس
این تیم امیدوارد است تا بتواند با این دادههای جدید اطلاعاتی درباره شکل آپوفیس به دست آورد. رصدهای رادیویی گذشته نشان میدهد که آپوفیس شکلی مثل بادام زمینی دارد که ظاهری معمول بین سیارکهای بزرگتر از ۲۰۰ متر به شمار میرود و بین هر شش سیارک یکی از آنها دو لوب دارد.
علاوه بر این منجمان در تلاشاند تا درک بهتری از سرعت چرخشی این سیارک و محور گردش آن به دست آورند. با چنین اطلاعاتی میتوان جهتگیری سیارک را وقتی که در سال ۲۰۲۹ میلادی به میدان گرانشی زمین نزدیک میشود، محاسبه کرد. این اتفاق میتواند محور چرخش سیارک را تغییر دهد و منجر به ایجاد لرزههایی در سیارک شود.
در ۱۳ آپریل ۲۰۲۹ میلادی آپوفیس از ۳۲ هزار کیلومتری زمین عبور میکند که از فاصله ماهوارههای زمینثابت نیز نزدیکتر است. در این گذر ساکنان نیمکره شرقی آسمان میتوانند بدون ایزار رصدی و با چشم غیر مسلح این جرم را رصد کنند. این اتفاق فرصت بی نظیری برای رصدگران است تا نگاه نزدیکی به چنین جرم خاصی بیندازند و آن را با دقت مطالعه کنند.
