غزال زیاری: در حال حاضر، تومیکو ایتوکا ژاپنی مسنترین فرد زنده دنیاست که اخیراً تولد ۱۱۶ سالگیاش را جشن گرفت. او متولد سال ۱۹۰۸ میلادی در شهر اوزاکا است و وقتی جنگ جهانی دوم شروع شد ۳۰ ساله بود. در زمان ترور جان اف کندی، رئیسجمهور اسبق آمریکا، او ۵۵ ساله بود و زمانی که شبکه جهانی اینترنت برای اولین بار ایجاد شد ۸۱ سال سن داشت.
در اوایل سال جاری میلادی، نام او بهعنوان مسنترین فرد زنده جهان در کتاب رکوردهای جهانی گینس ثبت شد و او واکنش ساده و مختصری داشت: “متشکرم”.
هرچقدر هم طول عمر ایتوکا چشمگیر باشد، در مقایسه با برخی از جانداران غیرانسانی در قلمرو حیوانات چندان حیرتانگیز نیست. در این مقاله قصد داریم از سه حیوان نام ببریم که طول عمرشان در سطح متفاوتی با ما انسانهاست.
۱- کوسه گرینلند
در بین مهرهداران شناختهشده، کوسه گرینلند طولانیترین طول عمر را دارد و طبق تخمین دانشمندان بین ۲۵۰ تا ۵۰۰ سال عمر میکند.
یعنی این احتمال وجود دارد که یک یا چند کوسه گرینلند که امروز زنده هستند، در زمان گشتوگذار فردیناند ماژلان (اولین کاوشگری که بین سالهای ۱۵۱۹ تا ۱۵۲۲ میلادی با موفقیت جهان را دور زد) زنده بوده باشند؛ هرچند که بعید است مسیرهای آنها با هم تلاقی داشته بوده؛ چراکه ماژلان مسیری جنوبی را در پیش گرفت، درحالیکه کوسههای گرینلند در اقیانوس اطلس شمالی و اقیانوس منجمد شمالی ساکن هستند.
از آنجا که کوسههای گرینلند آبهای عمیق ۱۰۰ تا ۱۲۰۰ متری را ترجیح میدهند، این امکان وجود داشته که یک کوسه زنده گرینلند شاهد غرق شدن کشتی تایتانیک در سال ۱۹۱۲ میلادی بوده و یا حتی نصب اولین کابل تلگراف ماوراء اقیانوس اطلس در اواسط دهه ۱۸۰۰ میلادی را مشاهده کرده باشد.
فاکتورهای مؤثر در طول عمر
آنها یکی از عجیبترین جانوران دنیا هستند و سرعت رشد بسیار آهستهای دارند؛ سالانه حدود یک سانتیمتر رشد میکنند و در حدود سن ۱۵۰ سالگی به بلوغ جنسی میرسند. متابولیسم کوسههای گرینلند نیز آهسته است و همین به آنها در حفظ انرژی کمک میکند.
کوسههای گرینلند بهعنوان شکارچیان رأس در محیط خود، با تهدیدات کمی از سوی دیگر حیوانات مواجهاند و همین به آنها اجازه میدهد تا برای مدتی طولانی زندگی کنند.
این کوسهها بهخوبی با زندگی در آبهای سرد و کماکسیژن سازگارند و همین نیز به طولانیتر شدن عمرشان کمک میکند. دمای سرد آب، فرآیندهای بیولوژیکی را کاهش میدهد و این هم عامل دیگری در طول عمر بیشتر آنهاست.
درنهایت توانایی این کوسهها برای رشد در محیطهای کم اکسیژن، باعث کاهش سطح استرس و افزایش امید به زندگی آنها میشود.
۲- نهنگ قطبی
براساس تحقیقات انجامشده و شواهد موجود، امید به زندگی یک نهنگ قطبی بیش از ۲۰۰ سال است.
در پهلوهای برخی از این گونه نهنگها که در دهه ۲۰۰۰ میلادی در سواحل آلاسکا شکار شدند، زوبینهایی متعلق به دهه ۱۸۰۰ میلادی مشاهده شد و این نشان میدهد که این نهنگها بیش از یک قرن از شکار انسانها با موفقیت فرار کرده بودند ولی درنهایت با استفاده از روشهای بسیار پیچیدهتر شکار ، توسط انسانهای مدرن کشته شدند.
فاکتورهای مؤثر در طول عمر
طول عمر قابلتوجه نهنگهای قطبی به ترکیبی از عوامل برمیگردد؛ اول اینکه این گونه از نهنگها، سرعت پیری آهستهای دارند و شواهد حکایت از آن دارد که دارای ویژگیهای ژنتیکی منحصربهفردی هستند که از سلولهای آنها در برابر آسیب محافظت میکند و اثرات پیری را به تأخیر میاندازد.
بهعلاوه، اندازه عظیم نهنگ قطبی و آبهای سرد زیستگاهشان در قطب شمال، باعث کاهش سرعت متابولیسم و استرسهای محیطی شده و همین به عمر طولانی آنها کمک میکند. مطالعات درعینحال حکایت از آن دارد که نهنگهای قطبی دارای مکانیسمهای ترمیم سلولی فوقالعادهای هستند و همین کمک میکند تا روند بهبودشان از آسیبها و سایر عوامل استرسزای فیزیولوژیکی بهخوبی طی شود.
توانایی این نهنگها برای رشد در محیطهای دورافتاده و خشن، همراه با روند کند پیریشان، نهنگهای قطبی را به نمونه حیرتانگیزی از حیث طول عمر در طبیعت تبدیل کرده است.
۳- تواتارا
بنابر تحقیقات اخیر دانشمندان، تواتارا (سوسمار پل دماغی) که گونهای از خزندگان بومی نیوزیلند است، میتواند ۱۳۰ تا ۱۴۰ سال عمر کند.
آنها حیوانات نسبتاً کوچکی هستند که طولشان حداکثر به ۷۶ سانتیمتر میرسد. این در حالی است که عموماً طول عمر طولانیتر را در حیوانات بزرگتری مثل کوسه گرینلند و نهنگ قطبی شاهد هستیم که بیشترین طول عمر را در قلمرو حیوانات دارند؛ اما مواردی مثل تواتارا یا عنکبوت دریچهای ۸ سانتیمتری که در موارد نادر میتواند تا ۴۰ سالگی زندگی کند، استثنا هستند.
طول عمر تواتارا بهمراتب بیشتر از اقوام خونسردش است و در این مطالعه تخمین زدهشده که لاکپشتها بهطور متوسط حدود ۴۰ سال، کروکدیلها ۲۰ سال، مارها و مارمولکها ۱۲ سال، سمندرها ۱۰ سال و قورباغهها ۸ سال زندگی میکنند.
فاکتورهای مؤثر در طول عمر:
تواتاراها سرعت متابولیسم آهستهای دارند که بیشتر در گونههایی با عمر طولانی دیده میشود؛ این متابولیسم کند، ساییدگی و پارگی بدن را کاهش میدهد و این امکان را برای جانور فراهم میکند تا دیرتر پیر شود. بدین ترتیب آنها میتوانند با حفظ انرژی، در محیط خشن و با منابع محدود خود زنده بمانند.
روند رشد این جانوران بسیار کند است و سالها طول میکشد تا به بلوغ برسند. سرعت آهسته رشد در آنها بدین معناست که استرسهای متابولیک که با رشد سریع همراه است را کمتر تجربه کنند و این نیز به طول عمر کلی آنها کمک میکند.
در عین حال تواتاراها در محیطهای ایزوله با شکارچیان کمی زندگی میکنند و همین احتمال تهدیداتی که در طول زندگی با آنها مواجه میشوند را کاهش میدهد. همین باعث میشود تا زندگی طولانی و پایداری، بدون تحمل فشار و استرس مداوم مواجهه با شکارچیان را داشته باشند.
تواتاراها گونهای با ریشههای تکاملی باستانی هستند که به زمان دایناسورها برمیگردند؛ آنها ویژگیهای بیولوژیکی منحصربهفردی دارند که به آنها کمک میکند تا برای دورههای طولانی در محیطهای خاص زنده بمانند؛ برخی از این ویژگیها شامل سازگاری متابولیک تخصصی و انعطافپذیری در شرایط سخت است.
منبع: forbes
۵۸۳۲۱
