سندرم کوتارد؛ اختلالی نادر که موجب می‌شود افراد خود را مرده تصور کنند

فکرکردن یعنی زنده‌بودن؛ بااین‌حال تمام کسانی که می‌اندیشند، با این حقیقت معروف دکارت موافق نیستند. برخی از افراد مبتلا به یک اختلال عصبی روان‌پزشکی معروف به‌ نام «سندرم کوتارد» به‌سادگی نمی‌توانند وجود خود را درک کنند.

به‌نقل از ساینس آلرت، سندرم کوتارد یکی از عجیب‌ترین اختلالات روانی است که افراد مبتلا به آن فکر می‌کنند اجساد متحرک هستند. برخی دیگر از این بیماران نیز خود را ارواح بدون جسمی می‌دانند که برای همیشه زنده خواهند ماند.

بدون توجه به تغییرات خاص، بیماران مبتلا به سندرم کوتارد درحال تجربه‌ی واقعیت عمیقاً تحریف‌شده‌ای هستند که در آن، وجود بدن و نیازهای روزمره‌ی خود را انکار می‌کنند. یکی از پیامدهای رایج این سندرم، خودگرسنگی است. در مطالعه‌ای موردی، یک زن میان‌سال با سابقه‌ی اضطراب و روان‌پریشی، شروع به تجربه‌ی توهمات پوچ‌گرایانه کرده بود. این زن در ابتدا جملاتی مانند «من مرده‌ام» به زبان آورد و سپس از خوردن غذا و دارو خودداری کرد.

مطالعه‌ی موردی دیگر، به مرد ۴۹ ساله‌ای مربوط می‌شود که پس از متوقف‌کردن مراقبت‌های مربوط به سلامتی، وسایل خود را به دیگران می‌بخشید. پس از قطع‌کردن مصرف غذا، این تفکر در ذهن مرد شکل گرفت که افرادی شرور به‌دنبال کشتن وی هستند. این بیمار، یک هفته پس از بستری‌شدن در بیمارستان به پزشکان معالج خود گفت که قبلاً مرده است، معده‌اش کار نمی‌کند، کبدش تحلیل رفته، مغزش فلج شده و صورتش دیگر خونی ندارد. این مرد، بی‌حرکت در تخت خود ماند و ادعا کرد صداهایی می‌شود که می‌گویند او شیطان است.

درحال‌حاضر حدود ۱۰۰ مورد مشابه در ادبیات علمی جهان وجود دارد. اولین مورد ثبت‌شده‌ی این اختلال به سال ۱۸۸۰ و زمانی بازمی‌گردد که ژول کوتارد، متخصص اعصاب فرانسوی، نوع جدیدی از افسردگی به‌نام «افسردگی مالیخولیایی» را توصیف کرد. این افسردگی با علائمی مانند جهنمی‌شدن یا طردشدگی، عدم حساسیت به درد، توهم وجود نداشتن بدن خود و توهمات جاودانگی مشخص می‌شد.

بیماری که کوتارد به توصیف آن می‌پرداخت، زنی ۴۳ ساله بود که ادعا می‌کرد مغز، اعصاب، معده و حتی روح ندارد. این بیمار هم چون خود را ابدی می‌دانست، از خوردن غذا پرهیز می‌کرد. چند هفته پس از تجویز آریپیپرازول به این زن، علائم او بهبود یافت. آریپیپرازول دارویی است که برای درمان اسکیزوفرنی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

امروزه برخی از دانشمندان گمان می‌کنند که کوتارد ممکن است یک بیماری مجزا نباشد و نشانه‌ای از وجود مسائل زمینه‌ای دیگر مانند اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی، افسردگی، سابقه‌ی مصرف مواد مخدر یا تشنج باشد. بررسی سندرم کوتارد در سال ۲۰۱۸ نشان داد که از هر ۴ بیمار مبتلا به این اختلال، سه نفر از آن‌ها ادعا می‌کردند که درحال مرگ هستند و ویروس‌ها یا حشراتی از داخل بدن، آن‌ها را می‌خورند.

در بررسی‌ سال ۲۰۱۸، یک بیمار جوان ادعا می‌کرد که می‌تواند کرم‌های داخل مغز خود را احساس کند. بیمار دیگری از پزشکان خود می‌پرسید که چرا وقتی مرده‌ام باید غذا بخورم؟

تا به امروز اطلاعات بسیار کمی درمورد سندرم کوتارد یا دلیل همپوشانی علائم آن با سایر بیماری‌ها به‌دست آمده است. بررسی ادبیات اختلال کوتارد نشان می‌دهد که نزدیک به ۹۰ درصد از بیماران علائم افسردگی از خود بروز می‌دهند و ۶۵ درصد از آنان نیز اضطراب را تجربه می‌کنند. تعدادی از بیماران هم توهمات دیداری یا شنیداری را گزارش می‌دهند.

بااین‌حال خبر خوب این است که امکان درمان مؤثر این علائم وحشتناک وجود دارد. داروهای ضدروان‌پریشی، داروهای ضدافسردگی، روان‌درمانی و حتی الکتروشوک‌درمانی از جمله درمان‌های رایجی هستند که می‌توانند نتایج مثبتی به‌دنبال داشته باشند. در بهترین سناریو، بیماران مبتلا به سندرم کوتارد پس از دو هفته درمان دارویی می‌توانند از واقعیت تحریف‌شده‌ی خود خارج شوند.