ستاره‌شناسان تصویری خیره‌کننده از شکل‌گیری ستاره‌ای نوزاد ثبت کردند

تلسکوپ فضایی «جیمز وب» (JWST) از زمان پرتاب، پنجره‌ای جدید و فوق‌العاده شگفت‌انگیز به سوی کیهان پیش‌روی ما گشوده است. پژوهشگران اکنون به لطف این تلسکوپ، تصویر تازه‌ای از قرص پیش‌ستاره‌ی HH30 با جزئیات شگفت‌انگیز ثبت کرده‌اند. این جرم «هربیگ-هارو» که ابتدا با «تلسکوپ فضایی هابل» کشف شد، یک ابر مولکولی تاریک است و سوژه‌ای مناسب برای جیمز وب به‌شمار می‌آید.

به گزارش ساینس‌آلرت، تصویر جدید جیمز وب، قرص پیش‌سیاره‌ای را از نمای لبه نشان می‌دهد و جریان مخروطی از گاز و گرد و غبار را همراه با فواره‌ای باریک که به فضا پرتاب می‌شود، به تصویر می‌کشد.

جیمز وب پیشرفته‌ترین رصدخانه فضایی ساخته‌شده تاکنون است. این تلسکوپ در ۲۵ دسامبر ۲۰۲۱ پرتاب شد و در نقطه دوم لاگرانژ که حدود ۱٫۵ میلیون کیلومتر از زمین فاصله دارد، درحال گردش به دور خورشید است. جیمز وب آینه‌ای ۶٫۵ متری با پوشش طلا و ابزارهای قدرتمند فروسرخی دارد که می‌توانند به گرد و غبار نفوذ کنند و به مطالعه‌ی تشکیل ستاره‌ها، کهکشان‌ها و حتی جو سیارات فراخورشیدی بپردازند.

جیمز وب تاکنون تصاویری شگفت‌انگیز از فضای عمیق ارائه داده است که کهکشان‌های دوران اولیه جهان را نشان می‌دهند. منظومه‌ی ستاره‌ای جوان HH30 که جیمز وب به‌تازگی آن را مطالعه کرده، در فاصله‌ی حدود ۴۵۰ سال نوری، در صورت فلکی «گاو» یا «ثور» واقع شده است و در ابر تاریک LDN1551 قرار دارد. در مرکز آن ستاره‌ای نوزاد وجود دارد که در قرصی متراکم از گاز و گرد و غبار محصور شده است و به تشکیل آن کمک می‌کند.

HH30 یک جرم هربیگ-هارو محسوب می‌شود: سحابی کوچک و روشنی که در منطقه‌ی تشکیل ستاره پیدا می‌شود. این سحابی زمانی ایجاد می‌شود که فواره‌های پرسرعت گاز یونیده از ستاره‌های تازه متولدشده، با مواد بین‌ستاره‌ای اطراف برخورد کنند.

فواره‌ها معمولاً نزدیک قرص‌های پیش‌ستاره‌ای قرار دارند و اغلب در امتداد محور خروجی‌های دوقطبی (دو فواره که به صورت مخالف از ستاره خارج می‌شوند)، هم‌راستا هستند. هنگامی که فواره‌ها با سرعت‌های چند صد کیلومتر بر ثانیه در فضا حرکت می‌کنند، امواج ضربه‌ای ایجاد می‌کنند که گاز اطراف را گرم می‌کند و باعث می‌شود تا در طول موج‌های مرئی و فروسرخ بدرخشد.

اجرام هربیگ-هارو معمولاً ناپایدار هستند و طی چند هزار سال تغییر می‌کنند، زیرا فواره‌ها با محیط‌های درحال تغییر تعامل دارند.

منظومه‌ی HH30 به‌خاطر فواره‌های دوقطبی چشمگیرش شناخته شده است که با سرعت بالا از ستاره اولیه به بیرون پرتاب می‌شود. مشاهدات تلسکوپ فضایی هابل نمای زیبایی از قرص گرد و غبار را نشان داده‌اند که به صورت لبه‌ای دیده می‌شود و ستاره مرکزی را پنهان می‌کند؛ اما به دانشمندان امکان می‌دهد تا فرآیندهای پیچیده‌ی تشکیل ستاره‌ها و سیارات را مطالعه کنند.

تیم اخترشناسان تصاویر جیز وب، هابل و «آرایه میلی‌متری بزرگ آتاکاما» (ALMA) را ترکیب کردند تا بتوانند ظاهر قرص را در طول موج‌های مختلف بررسی کنند. مشاهدات به‌طرز شگفت‌انگیزی در این تصویر جدید ثبت شده‌اند و جزئیات بی‌سابقه‌ی HH30 را نشان می‌دهند.