تینا مزدکی_افسانهی مدرن زامبیها با فیلم «Night of the Living Dead» اثر جورج رومرو آغاز شد؛ جایی که مردگان به زندگی بازمیگشتند و به دنبال گوشت انسان بودند. بعدها آثاری همچون «The Walking Dead» نیز از همین مفهوم پیروی کردند که صرفنظر از چگونگی مرگ، انسانها به زامبیهایی تبدیل میشدند که میل سیریناپذیر به شکار داشتند.
در اغلب این روایتها، نیازی به توضیح علمی وجود ندارد، اما در ادامه، بعضی آثار سعی کردهاند برای پدیدهی زامبی شدن، منشأیی ویروسی ارائه دهند، ویروسی که اغلب در آزمایشگاهی ساخته شده و استعارهایست از طمع و غرور انسانی. برخی مانند «Resident Evil»، روی جهش ژنتیکی و خلق هیولاها تمرکز دارند و برخی دیگر مانند «۲۸ Days Later»، بر خشم و خشونت غیرقابل کنترل.
در این میان، «The Last of Us» با طرح یک سناریوی کاملاً طبیعی و علمی، تهدیدی بسیار واقعیتر را مطرح میکند، قارچی به نام کوردیسپس که در دنیای واقعی وجود دارد و میتواند کنترل کامل بدن حشرات را بهدست گیرد، آن هم فقط برای آنکه خودش را پخش کند. در دنیای این بازی و سریال، تنها کافیست این قارچ به نحوی درست مانند ویروسهایی همچون آنفلوانزای پرندگان یا کرونا از حشرات به انسان منتقل شود تا یک فاجعهی جهانی آغاز گردد.
در ادامه، با چهار انگل واقعی آشنا میشویم که رفتار آنها حتی از سناریوی «The Last of Us» نیز ترسناکتر است.
۱. قارچی که مورچهها را مانند عروسکهای خیمهشببازی کنترل میکند
قارچ Ophiocordyceps unilateralis به یکی از گونههای مورچهها حمله میکند و کنترل کامل عضلات آن را بهدست میگیرد، بدون آنکه مغز مورچه از بین برود. این یعنی در صورت وجود آگاهی، مورچه تمام مدت درک میکند که بدنش تحت سلطهی یک نیروی خارجی قرار گرفته است.
پس از آلوده شدن، مورچه به لرزش میافتد، از محل زندگیاش میرود و نهایتاً مجبور میشود به بالای ساقهی گیاه صعود کرده و آروارههایش را در برگ قفل کند. قارچ سپس از درون مورچه تغذیه میکند و پس از مرگ میزبان، از سر او رشد میکند و هاگهای تازهای را برای آلوده کردن دیگر مورچهها آزاد میسازد.
۲. کرمی که آرزوی بلعیده شدن دارد
میزبان نهایی لارو کرم کبدی (lancet liver fluke) گاو یا گوسفند است، اما برای رسیدن به آن باید مراحل پیچیدهای را طی کند. تخم این انگل ابتدا وارد بدن حلزون میشود، سپس در قالب تودهای لزج از بدن حلزون خارج میشود و توسط مورچه بلعیده میشود.
در بدن مورچه، یکی از لاروها به گرههای عصبی نزدیک مغز نفوذ میکند و کنترل مورچه را بهدست میگیرد. شبها مورچه را وادار میکند تا از ساقهی گیاه بالا برود و منتظر خورده شدن بماند. اما در طول روز، انگل کنترل را رها میکند تا مورچه از آفتاب نجات یابد. این چرخه تا زمانی ادامه پیدا میکند که مورچه توسط میزبان نهایی مد نظرش بلعیده شود.
۳. زنبوری که از عنکبوت زامبی برای ساخت لانه استفاده میکند
برخی انگلها از زامبیهای خود برای ساخت خانه استفاده میکنند. زنبور Polysphincta، تخم خود را روی بدن عنکبوتی شکارچی میگذارد و لارو حاصل، از بدن عنکبوت تغذیه میکند. اما پیش از آنکه عنکبوت را از بین ببرد، با کنترل رفتارش او را وادار به بافتن پیلهای خاص میکند که محل رشد بعدی انگل است.
مطالعات نشان دادهاند که لارو این زنبور با تزریق هورمونهایی، عنکبوت را فریب میدهد تا گمان کند در آستانهی پوستاندازی است و بدینترتیب تار محافظتی مخصوصی میتند که انگل از آن بهره میبرد.
۴. کرم نواریای که مورچهها را لوس و تنبل میکند
کرم نواری Anomotaenia brevis، با آلوده کردن مورچهی Temnothorax nylanderi باعث میشود این مورچه نهتنها عمر بسیار بیشتری پیدا کند (در حد چند سال مانند ملکهها)، بلکه مورد مراقبت و تغذیهی دیگر مورچهها نیز قرار گیرد بدون آنکه هیچ کار مفیدی انجام دهد.
این انگل با فعالسازی ژنهایی خاص، مورچهی آلوده را بهلحاظ شیمیایی به یک «ملکهی تقلبی» تبدیل میکند. با افزایش تعداد چنین مورچههایی، فشار روی کارگرها بیشتر میشود و کل کلونی در معرض فروپاشی قرار میگیرد. در نهایت، مورچهی آلوده با احتمال بیشتری توسط پرندگان شکارچی (مانند دارکوب) خورده میشود و کرم به میزبان نهایی خود میرسد.
منبع: newatlas
۲۲۷۳۲۳
