راهنمای جامع خرید کارت گرافیک بر اساس مادربرد و پردازنده شما

بسیاری از ما در هنگام خرید کارت گرافیک همیشه با این سوال روبرو می‌شویم: کارت گرافیک ما به مادربرد و پردازنده ما می‌خورد یا نه؟ برای یک کاربر حرفه‌ای،‌ انتخاب کارت گرافیک مناسب، یکی از تصمیمات بسیار مهم و حساس است که حتما باید بر اساس مادربرد و پردازنده انتخاب شود تا هماهنگی بالایی داشته باشند.
به نقل از تیم فیشر در وب‌سایت Lifewire:
«هماهنگی کامل بین کارت گرافیک، مادربرد و پردازنده باعث می‌شود شما از حداکثر قدرت پردازش تصویر ممکن استفاده کنید.»
در این مقاله قصد داریم نحوه انتخاب و خرید یک کارت گرافیک مناسب را بر اساس مادربرد فعلی و پردازنده را با هم بررسی کرده و به نتایج عالی دست پیدا کنیم.
اولین قدم ما نحوه تطبیق دادن بین این قطعات است.
 

نحوه تطبیق دادن کارت گرافیک با مادربرد

انتخاب کارت گرافیک مناسب، دقیقا مانند پیدا کردن یک هم‌تیمی قوی و ماهر در تیم است. این هم‌تیمی باید بر اساس توانایی‌هایی که دارد، یک قسمت مهم تیم را به دست بگیرد و بتواند از حداکثر قابلیت‌های خود به بهترین شکل استفاده کند.
 

شناخت نوع اسلات PCIe و نسخه‌های آن

اولین چیزی که باید به آن دقت کنید، اسلات PCIe روی مادربرد است. هر اسلات مادربردی 2 نوع ویژگی دارد:
   1- اندازه
   2- نسخه
امروزه بیشتر مادربردها از اسلات PCIe x16 برای نصب کارت گرافیک استفاده می‌کنند اما نسخه‌ این اسلات‌ها باهم فرق دارند. به طور کلی نسخه‌های PCIe 4.0،3.0 PCIe و جدیدا نسخه 5 هم وارد بازار شده است. چیزی که شما باید به آن دقت کنید این است که کارت گرافیک شما کدام اسلات PCIe را داشته و تعداد آن چند تا است. به طور مثال مادربرد دارای 2 اسلات PCIe نسخه 4 است؛ پس شما باید دقت کنید کارت گرافیک شما دقیقا همین پورت‌ها را داشته باشد. گاهی اوقات اتفاق می‌افتد که مادربرد یک اسلات توسعه دارد،‌ در این شرایط شما باید از کارت گرافیک‌های تک اسلات استفاده کنید.
 

سازگاری بایوس مادربرد با کارت گرافیک

کارت گرافیک شما حتما باید با بایوس مادربرد شما هماهنگ باشد. چون برخی از مادربردهای قدیمی هستند که نمی‌توان از مدل‌های جدید و مدرن کارت گرافیک در آنها استفاده کرد. برای اینکه این خطا اتفاق نیفتد، ابتدا بایوس مادربرد خود را یکبار به صورت اصولی آپدیت کنید و سپس در وب سایت سازنده مادربرد بررسی کنید؛ در این آپدیت جدید،‌ از کدام کارت‌های گرافیک پشتیبانی خواهد شد. حتما دقت کنید مادربرد شما از UEFI استفاده کند، چون کارت‌های گرافیک جدید فقط با آن سازگار هستند.
 

بررسی فرم فاکتور مادربرد و ابعاد کارت گرافیک

نکته‌ای که شاید بسیاری از افراد به آن دقت نکنند، فرم فاکتور مادربرد، ابعاد کیس و ابعاد کارت گرافیک مورد نظر است. مادربرد شما باید به قدری جادار باشد که بتوانید کارت گرافیک جدید خود را روی آن نصب کرده و به کیس نیز متصل کنید.
 

هماهنگی کارت گرافیک با پردازنده

بعد از یافتن هماهنگی‌های لازم بین مادربرد و کارت گرافیک، نوبت به هماهنگی با کارت گرافیک با پردازنده است. این هماهنگی به قدری مهم و حیاتی است که می‌تواند نتیجه کار را به شدت تغییر دهد. در این بخش به صورت تخصصی راجع به آن با شما صحبت می‌کنیم.
 

تشخیص محدودیت عملکرد سخت‌افزاری (bottleneck)

محدودیت عملکرد وقتی اتفاق می‌افتد که پردازنده و کارت گرافیک نمی‌توانند به طور کامل با هم هماهنگ شوند. یعنی پردازنده اصلا نمی‌تواند داده‌هایی که کارت گرافیک برای او ارسال می‌کند را به درستی پردازش کند. برعکس آن هم هست، یعنی داده‌هایی را پردازنده برای کارت گرافیک ارسال کرده و او نمی‌تواند پردازش گرافیکی را به درستی انجام دهد.
اینجا است که عملا شما بخش بزرگی از توان پردازشی را از دست خواهید داد و خب، هزینه‌هایی که کردید به هدر خواهد رفت.
حال سوال اینجاست که چطور باید bottleneck را پیدا کرد و از آن مطلع شد؟
برای این کار شما می‌توانید از برنامه‌هایی مانند Bottleneck Calculator استفاده کنید. این برنامه‌ها به صورت تخمینی به شما می‌گویند که آیا محدودیت عملکرد ممکن است رخ دهد یا نه.
در جدول پیشنهادی زیر می‌توانید مدل‌های مختلف کارت گرافیک با پردازنده‌هایی که کمترین محدودیت عملکرد را دارند را مشاهده کنید:

قدرت پردازنده و تأثیر آن بر عملکرد کارت گرافیک

قدرت پردازنده تاثیر بسیار مستقیمی بر روی کارت گرافیک دارد. یعنی هر چقدر یک پردازنده قوی‌تر باشد، کارت گرافیک هم می‌تواند با سرعت بیشتری داده‌های گرافیکی خودش را پردازش کند.
اجازه دهید با یک مثال این موضوع را بیشتر باز کنیم.
یک کارت گرافیک جدید و مدرن مثل NVIDIA RTX 4090، اگر با پردازنده‌ای قدیمی یا ضعیف مثل Intel Core i3 یا AMD Ryzen 3 بسته شود، عملا نمی‌تواند از حداکثر پتانسیل خود استفاده کند. انگار شما یک کارت گرافیک قدیمی تهیه کرده باشید. این موضوع از آنجایی مهم می‌شود که بسیاری از گیمرها قبل از هر چیزی فقط به قدرت کارت گرافیک فکر می‌کنند‌ اما اصلا نباید از پردازنده مناسب با آن غافل شد.
بر عکس این موضوع هم هست، یعنی شما یک پردازنده قوی داشته باشید و یک کارت گرافیک میان‌رده یا پایین رده را نصب کنید.
همیشه باید بین پردازنده و کارت گرافیک یک تعادل برقرار باشد.
 

ویژگی‌های مهم کارت گرافیک در هنگام خرید

بعد از اینکه تمام بررسی‌های و هماهنگی‌ها لازم را انجام دادید، حال نوبت به یکسری از ویژگی‌های مهم کارت گرافیک است که باید آنها را نیز در نظر بگیرید. در این بخش به بررسی همه آنها می‌پردازیم.
 

قدرت پردازشی و میزان حافظه VRAM

قدرت پردازشی کارت گرافیک برای اجرای بازی‌ها و نرم‌افزارهای سنگین گرافیکی بسیار حیاتی است. برای اینکه قدرت آن را پیدا کنید، باید به هسته‌های پردازشی کارت گرافیک‌ نگاه کنید. در کارت‌های گرافیک NVIDIA این هسته‌ها با عنوان CUDA و در کارت‌های گرافیک AMD با Stream Processors مشخص می‌شوند. در نگاه اول باید به دنبال کارت گرافیکی باشید که تعداد هسته‌های آن از بقیه بیشتر باشد. هر چقدر به توان پردازشی بالاتری نیاز دارید، هسته‌های بیشتری هم باید وجود داشته باشد. در کنار تعداد هسته‌ها، باید به فرکانس کاری آنها هم توجه شود. هر چقدر فرکانس کاری آنها بیشتر باشد،‌ سرعت پردازش تصویر بالاتر می‌رود؛ یعنی تعداد هسته‌ها قدرت و فرکانس سرعت را بالا می‌برند.
مقدار حافظه اختصاصی یا همان VRAM هم یک عامل بسیار کلیدی است. چون زمانی که کارت گرافیک شروع به پردازش تصویر می‌کند، این حافظه اختصاصی است که کار نگهداری داده‌های لحظه‌ای را بر عهده دارد. دقیقا شبیه به رم در کنار پردازنده است. حال هر چقدر مقدار VRAM شما بالاتر باشد، در رزولوشن‌ها بالا و خروجی‌های پیچیده، عملکرد بهتری را مشاهده می‌کنید.
به عنوان مثال اگر کارت گرافیک شما 8 گیگابایت حافظه اختصاصی و یک کارت گرافیک دیگر دقیقا مشابه با آن بوده ولی 4 گیگابایت حافظه اختصاصی داشته باشد، سرعت، کیفیت و عملکرد کلی VRAM بالاتر، دو برابر خواهد بود.
 

پشتیبانی از فناوری ‌های جدید مانند Ray Tracing

اگر گیمر هستید، حتما باید به فناوری‌های جدید کارت گرافیک مورد نظر خوب دقت کنید. این فناوری‌های جدید هستند که باعث می‌گردند تا شما یک تجربه عالی و منحصر به فرد در هنگام بازی کردن داشته باشید.
یکی از این فناوری‌ها، ‌Ray Tracing است. این فناوری برای اولین بار به صورت اختصاصی توسط NVIDIA معرفی شده و سپس توسط AMD نیز به گونه دیگری استفاده شد.
فناوری Ray Tracing چیست؟
به طوری کلی این فناوری باعث می‌شود تا نورپردازی‌ها،‌ سایه‌ها،‌ رفلکت‌های بازی به طور واقعی‌تر به نمایش دربیایند. بدین ترتیب ممکن است در بسیاری از بازی‌ها،‌ در لحظات اول متوجه انیمیشین بودن آن نشوید.
بعد از Ray Tracing، فناوری دیگری وجود دارد به نام DLSS که آنهم توسط NVIDIA معرفی شد.
در این فناوری سعی شده تا کیفیت خروجی نسبت به کیفیت اصلی بازی‌ها به شدت افزایش پیدا کرده و فریم‌ریت همچنان حفظ شود. مشابه این فناوری را AMD با عنوان FidelityFX Super Resolution نیز استفاده می‌کند که هر دو در نهایت رزولوشن را طوری افزایش می‌دهند که فریم‌ریت افت نکند.
 

جمع‌بندی

همیشه خرید کارت گرافیک یکی از اصلی‌ترین چالش‌های همه کاربران بوده و هست زیرا این قطعه حساس باید طوری انتخاب شود که در عین قدرتمند و سریع بودن،‌ با مادربرد و پردازنده کاملا هماهنگ هم باشد. برای خرید کارت گرافیک باید به مشخصات سخت‌افزاری آن مانند نوع اسلات‌های توسعه PCIe و نسخه PCIe دقت شود. به طوری که شما نمی‌توانید یک کارت گرافیک مدرن با 5.0PCIe بخرید و آن را روی مادربرد با 4.0 PCIe نصب کنید. همچنین باید بایوس مادربرد نیز با کارت گرافیک شما هماهنگ باشد، به طور کلی UEFI معمولا با کارت‌های گرافیک جدید سازگار هستند. بعد از آن بررسی هماهنگی بین کارت گرافیک و پردازنده را عنوان کردیم و گفتیم که اگر محدودیت عملکرد میان این دو اتفاق بیفتد، عملا شما نمی‌توانید از تمام قدرت کارت گرافیک به درستی استفاده کنید.