غزال زیاری: جنگ میان روسیه و اوکراین از یکسو و تهاجم اسرائیل به غزه از سوی دیگر، دنیا را برآن داشته است تا با دقت و ظرافت بیشتری درباره پهپادها به بررسی بپردازد. صنعت ضدپهپاد به دنبال توسعه فناوریهای جدیدی برای محدود کردن کارایی پهپادها در میدان نبرد است.
آخرین اخبار درباره این تلاشها از روسیه به گوش میرسد: مقامات نظامی روس در درگیریهای اخیر با اوکراین از سیستمهای ضد پهپاد جدیدی مجهز به هوش مصنوعی با نامهای Abzats و Gyurza بهره گرفتهاند.
با سیستمهای ضد پهپاد روسیه و اوکراین آشنا شوید
Abzats، پلتفرم پارازیت سیار است که از الگوریتمهای هوش مصنوعی برای حرکت مستقل و انجام وظایف جنگ الکترونیکی بهره میبرد و طیف کاملی از فرکانسهای مورداستفاده در پهپادها (UAV) را مسدود میکند.
روسها در کنار Abzats، از Gyurza نیز بهره میبرند که یکی دیگر از سیستمعاملهای ضد پهپاد مجهز به هوش مصنوعی است. طبق گزارشهای منتشرشده، هوش مصنوعی Gyurza این قابلیت را دارد که به صورت انتخابی، فرکانسهای مورداستفاده در پهپادهای اوکراینی را مسدود و آنها را خنثی کند.
اولگ ژوکوف، مدیرعامل شرکت تحقیقاتی و تولیدی روسی Geran در این باره میگوید که ادغام هوش مصنوعی با جنگهای الکترونیکی، کارایی خود را در سرکوب خودکار سیستمهای پهپاد دشمن پس از شناسایی ثابت میکند.
از سوی دیگر اوکراین هم از آمریکا سیستمهای ضد پهپاد متعددی مثل کامیونهای ضد پهپاد، سیستمهای راکت هدایت لیزری و تجهیزات دیگر دریافت کرده است. شرکتی نروژی هم چندین سیستم CORTEX Typhon رادر اختیار اوکراین قرار داده است که از رادار برای شناسایی پهپادها و سپس شلیک موشک برای سرنگونی آنها استفاده میکنند. آنها به علاوه، سیستمهای EW مثل Brave1 را برای مقابله با موشکهای کروز روسیه مستقر کردهاند.
اوکراینیها پلتفرم دیگری به نام L3 Harris Vehicle-Agnostic Modular Palletized ISR Rocket Equipment (VAMPIRE) نیز دارند که پرتابگر موشکی با هدایت لیزری است، در بستر کامیون نصب میشود و در مقابله با حملات پهپادهای روسیه در کیف و دیگر مناطق حیاتی عمل کرده است.
عملکرد ضد پهپادی رژیم صهیونیستی
ظاهراً اسرائیل با بهرهگیری از سامانههای دفاع پیشرفته رافائل، گنبد بدون سرنشین و Elbit Systems ReDrone، پهپادها را از طریق رادار سهبعدی، تشخیص سیگنال یا دوربینها شناسایی میکند و سپس با انتشار سیگنالهای قوی، عملکرد آن را مختل میکند.
شنیده میشود که این سیستمها در برخی کشورهای دیگر نیز برای محافظت از زیرساختهای حیاتی در برابر حملات پهپادی استفاده میشوند.
بازار داغ ضدپهپادها
جای تعجب نیست که بازار ضد پهپادها به شدت داغ شده است. ارزش بازار جهانی ضد پهپادها در سال ۲۰۲۱ به حدود ۱٫۳ میلیارد دلار رسید و طبق برآوردها تا سال ۲۰۳۱ به ۱۴٫۶ میلیارد دلار میرسد. در این میان با وجود رشد و پتانسیل بازار ضد پهپاد، سیستمهای توسعهدهنده این پهپادها، با محدودیتهایی جدی روبرو هستند.
بزرگترین چالش پیشرو، عامل هزینه است. برخلاف پهپادها که ارزان و به وفور تولید میشوند، شنیده میشود که اقدامات متقابل (ضدپهپادها) هزینه بالایی دارد و صنعت ضد پهپاد میلیونها دلار برای شکست دادن تهدیدی که هزینه ساختش حدود ۵۰۰ دلار است، سرمایهگذاری میکند.
از سوی دیگر، راهکار یکسانی در مقابله با انواع هواپیماهای بدون سرنشین وجود ندارد و به گفته کارشناسان، صنعت ضد پهپاد هنوز موفق به توسعه سیستمی نشده است که قابل تعمیم، مقیاسپذیر و قابل اجرا برای همه انواع پلتفرمهای پهپادها باشد.
برت ولیکوویچ، از کارشناسان نبرد پهپادی میگوید: «بیش از ۲۰۰ فناوری مختلف ضد پهپاد وجود دارد که شامل اسلحه، پارازیت و چندین راهکار دیگر میشود؛ بیش از ۱۰۰ سازنده روی ساخت این موارد تمرکز کردهاند ولی هنوز حتی یک راهکار هم وجود ندارد که بتوان با قاطعیت گفت که ۱۰۰% میتواند از ورود پهپاد جلوگیری کند. بخش ترسناک ماجرا آن است که بخواهید به تمام هزینهها و نیروی فکری که برای ساخت ضد پهپادها صرف میشود، فکر کنید.»
باوجودی که راهکارهای متعددی برای سرنگونی یک پهپاد وجود دارد، اما چالش واقعی، ایجاد سیستم مقرون به صرفه و مؤثری برای مقابله با انواع پهپادهاست.
روشهای مختلف برخورد با پهپادها
چهار روش کلی برای مقابله با هواپیماهای بدون سرنشین وجود دارد: ردیابی، پارازیت، پرتابه جنبشی و ترکیبی از رویکردهای ربایش و سایبری. به گفته کارشناسان به رغم پیشرفتهای چشمگیر در سه دسته اول، در زمینه راهکار چهارم هنوز پیشرفت چندانی صورت نگرفته است.
به طور کلی با ردیابی و پارازیت، میتوان پهپاد را مکانیابی کرد و با مسدود کردن یا خراب کردن سیگنالهای حیاتی کنترل و ناوبری، قابلیتهای پروازی آن را مختل کرد. بدین ترتیب، این سیستمها پهپاد را در تشخیص سیگنالهای فرمان ناتوان میکنند و با این شیوه، برنامههای پرواز که از پیش تنظیم شده بود، مختل خواهد شد.
سیستمهای پرتابه جنبشی با بهرهگیری از حسگرهای قدرتمندی مثل رادار، برای شناسایی پهپاد وارد عمل میشوند و به قصد از بین بردن پهپادها، پرتابههایی مثل گلوله یا موشک را به سمت آن شلیک میکنند.
البته که هیچ یک از اینها، سیستمهای یکپارچهای نیستند و اثربخشیشان از موقعیتی به موقعیت دیگر متفاوت است؛ مخصوصاً زمانی که چند حمله پهپادی به صورت همزمان انجام شود.
از سوی دیگر، فناوریهای پهپادها هم دائماً درحال پیشرفت است. پهپادها عملکرد موفقی در شناسایی آسیبپذیریهای حسگرها و پوشش راداری دارند و انواع تهاجمی پهپادهاهم در انتخاب بردار حمله و تقویت GPS پیشرفت چشمگیری داشتهاند.
از همین رو، این روزها اهمیت ساختن پناهگاههای نفوذناپذیر در برابر حملات پهپادها بیشتر به چشم میآید. گزارش “موسسه جنگ مدرن” در آکادمی نظامی آمریکا حکایت از آن دارد که تیم رزمی تیپ دوم که در سراسر عراق و سوریه مستقر بودند، درسهای مهمی درباره مقابله و دفاع در برابر راکتها، موشکها و پهپادها از گروههای شبهنظامی مختلف آموختهاند.
در این گزارش به این نکته اشاره شده است که سه راهکار برای دفاع برابر پهپادها وجود دارد: ساقط کردن آنها، ضربه زدن با تداخل الکترونیکی و سنگر گرفتن در پناهگاه! جالب اینجاست که با وجود تمام فناوریهای گرانقیمت موجود، گاهی، ارزانترین و سادهترین راهکارها، همان سنگرهای بتنی و کیسههای شن است که بهترین اقدامات حفاظتی به شمار میروند.
طبق این گزارش، ترکیب سنگرها و رادارها، گاهی به اندازه دیوارهای بتنی کاربردی و مفیدند. جمعبندی این گزارش حکایت از آن دارد که در مجموع و مثل طرح هر نبرد دیگری، عملیات سیستمهای هواپیمای بدون سرنشین (C-UAS) دفاعی چندلایه و چندوجهی در عمق است که بهترین راه برای محافظت در مقابل آنها، ترکیبی از اقدامات دفاعی فعال و غیرعامل است.
به بیانی دیگر، برای مقابله با چالشهای پهپادها، تنها یک راهحل ساده کارآمد و مفید پیشرو نیست و نبرد موش و گربه بین پهپادها و فناوریهای ضد پهپاد تا مدتها ادامه خواهد داشت.
منبع: eurasiantimes
۵۴۳۲۱
