ابرنواختر موسوم به «SN ۲۰۲۳ixf» در ۱۹ مه ۲۰۲۳ توسط «کویچی ایتاگاکی»(Koichi Itagaki) ستارهشناس آماتور و شکارچی ابرنواختر ژاپنی کشف شد و اندکی پس از آن، به تایید «تسهیلات بررسی اجرام گذرای زویکی» یا «زدتیاف»(ZTF) در کالیفرنیا رسید. ستارهشناسان SN ۲۰۲۳ixf را یکی از درخشانترین ابرنواخترهای سالهای اخیر مینامند و در حال مطالعه آن هستند تا به درک ما در مورد تکامل ستارگان در مراحل پایانی عمر آنها کمک کنند.
به غیر از ستارهشناسان آماتور، برخی از بهترین تلسکوپها و تجهیزات علمی جهان نیز در حال بررسی SN ۲۰۲۳ixf هستند. یکی از این تجهیزات، «تلسکوپ جمنای شمالی»(Gemini North Telescope) در هاوایی است که توسط «آزمایشگاه ملی تحقیقات نجوم نوری- فروسرخ»(NOIRLab) متعلق به «بنیاد ملی علوم آمریکا»(NSF) اداره میشود. تلسکوپ جمنای شمالی، عکس جدید و خیرهکنندهای را از «کهکشان فرفره»(Pinwheel Galaxy) و این ابرنواختر جدید گرفته است. این اولین عکسی بود که پس از تعمیر آینه اصلی تلسکوپ گرفته شد.
تصویر جدید NOIRLab از ابرنواختر SN ۲۰۲۳ixf، ستاره در حال انفجار را نشان میدهد که روی یکی از بازوهای مارپیچی کهکشان فرفره میدرخشد. کهکشان فرفره که با نامهای «مسیه ۱۰۱»(Messier ۱۰۱) یا «ام ۱۰۱»(M۱۰۱) نیز شناخته میشود، هدف مورد علاقه عکاسان نجومی است و در فاصله ۲۱ میلیون سال نوری از زمین در نزدیکی صورت فلکی «دب اکبر»(Ursa Major) قرار دارد.
براساس بیانیه NOIRLab، مشاهدات صورتگرفته در مورد SN ۲۰۲۳ixf نشان میدهند که این یک «ابرنواختر نوع دوم»(Type II supernova) است. وجود چنین ابرنواخترهایی در بازوی کهکشانهای مارپیچی مانند مسیه ۱۰۱ رایج است. انفجارهای ستارهای زمانی اتفاق میافتند که سوخت ستارههایی با جرم بین هشت تا ۵۰ برابر بیشتر از خورشید به پایان میرسد، به سمت داخل کشیده میشوند و در نهایت با انفجارهای باورنکردنی انرژی روبرو میشوند.
در ادامه بیانیه NOIRLab آمده است: تنها در ۱۰ ثانیه، یک ابرنواختر نوع دوم میتواند به اندازه خورشید ما در تمام طول عمر آن انرژی آزاد کند. مشاهدات صورتگرفته در مورد این ابرنواختر، اطلاعات ارزشمندی را در مورد این نمایشهای نور کیهانی ارائه میدهند. طی ماههای آینده، تلسکوپ جمنای شمالی به ستارهشناسان امکان میدهد تا چگونگی محو شدن نور ابرنواختر و تکامل طیف آن به مرور زمان را مطالعه کنند و فیزیک چنین انفجارهایی را بهتر بفهمند.
اگر میخواهید خودتان SN ۲۰۲۳ixf را ببینید، دیدن آن با تجهیزات و شرایط مناسب چندان دشوار نیست زیرا برخی از ستارهشناسان آماتور آن را با تلسکوپهایی به قطر ۱۱.۵ سانتیمتر در حیاط خانه خود دیدهاند.
اگرچه مکانیابی خود کهکشان در آسمان شب چندان دشوار نیست اما باید مطمئن شوید که آن را در آسمان تاریک و در مناطقی با کمترین آلودگی نوری میبینید. این ابرنواختر باید به صورت یک نقطه روشن از نور در میان بازوهای بیرونی کهکشان فرفره ظاهر شود.
۵۸۵۸
