شهر «پمپئی» ایتالیا در حدود 2000 سال پیش به علت فوران آتشفشانی نابود شد. اکنون دانشمندان موفق شدهاند اولین ژنوم انسان در این فاجعه را که متعلق به مردی میانسال با قد حدودی 164 سانتیمتر بود را توالییابی کنند. او در طول زندگیاش به بیماری سل مبتلا بوده است.
فوران کوه «وزوویوس» یکی از ویرانگرترین فجایع آتشفشانی در تاریخ بشر محسوب میشود. در سال 70 پس از میلاد ، فوران این کوه آتشفشانی سبب مرگ هزاران نفر از ساکنان شهرهای مجاور این کوه یعنی «هرکولانیوم» و پمپئی شد.
علت مرگ این قربانیان، گرمای شدید موج شوک ایجاد شده در محیط اطراف آتشفشان یا خفگی در اثر پراکندگی گاز های سمی و خاکستر در آسمان بود.
«گابریل اسکورانو» باستانشناس از دانشگاه رم در ایتالیا و همکارانش در مطالعه جدید خود تلاش کردند تا این تکنیک را برای بقایای دو قربانی انسانی این فاجعه به کار ببرند.
این زوج در یکی از اتاقهای ساختمانی که اکنون با نام «کازا دل فابرو» یا «خانه صنعتگران» شناخته میشود، پیدا شدند. اولین فرد مردی بود که در زمان مرگ 30 تا 40 سال سن و 164.3 سانتیمتر قد داشت.
فرد دوم زنی بود که در زمان مرگ حدود 50 سال سن و 153.1 سانتیمتر قد داشت.
محققان DNA را از استخوان جمجمه – یکی از متراکمترین استخوانهای بدن – استخراج کردند. با اینحال که از روشهای یکسانی در جمعآوری نمونه انجام شده بود، اما تنها DNA قابل تجزیه و تحلیل بود.
مقایسه DNA این مرد با 1030 نمونه انسان باستانی، 471 فرد در «اوراسیا غربی» و افراد ساکن در ایتالیای مرکزی نشان داد که این مرد ایتالیایی بوده است. با اینحال، ژنهایی وجود داشت که در افراد اهل سرزمین اصلی ایتالیا دیده نمیشوند، اما در جزیره «ساردینیا» یافت میشوند. این نکته نشان میدهد در زمان زندگی این مرد، تنوع ژنتیکی بالایی در سراسر شبه جزیره ایتالیا وجود داشته است.
نکته مهم دیگر، وجود شواهدی از «مایکوباکتریوم توبرکلوزیس»، باکتری عامل سل بود. مطالعات دقیقتر بر روی مهرههای او نشان داد او به سل نخاعی مبتلا بوده است.
پیش از این تصور میشد این روش مرگ باعث میشود DNA قربانیان از بین برود و امکان تجزیه و تحلیل آنها وجود نداشته باشد. از سوی دیگر، این احتمال وجود داشت خاکستری که پیکر قربانیان را پوشانده و اجساد آنها را برای نزدیک به دو هزار سال بدون فساد و تجزیه نگه داشته است، نقش یک سپر در برابر عوامل تجزیه کننده محیطی مانند اکسیژن را در تمام این مدت ایفا کرده باشد.
محققان در مقاله خود مینویسند: « مطالعه ما هرچند که تنها به یک نفر محدود بود، اما امکان استفاده از روشهای دیرینهشناسی برای مطالعه بقایای انسانی و توالییابی اولین ژنوم انسانی در محیطهای باستانی را نشان میدهد. هیچ یک از این نتایج لزوما شگفتانگیز و منحصر به فرد نیستند اما دریچه جدیدی به کشف زندگی پمپئیها به روی ما باز میکنند.»
