داستان سوراخ ازون؛ ۴۰ سال پیش کشفی تصادفی دنیا را نجات داد

داستان سوراخ ازون؛ ۴۰ سال پیش کشفی تصادفی دنیا را نجات داد
چهار دهه پیش در یکی از همین روزها، سه دانشمند بریتانیایی به پدیدهای عجیب و کاملاً غیرمنتظره در آسمان جنوبگان پی بردند؛ کشفی که بهقول خودشان کاملاً «تصادفی» بود، اما به یکی از بزرگترین دستاوردهای ژئوفیزیکی قرن بیستم و سپس، به سرآغاز یکی از مهمترین داستانهای علمی معاصر تبدیل شد.
۱۶ مه ۱۹۸۵، گروهی از پژوهشگران در مقالهای در نشریه نیچر اعلام کردند که لایهی ازون برفراز جنوبگان دچار شکاف شده است. این کشف حاصل سالها پژوهش و پایش مستمر سه پژوهشگر از پروژهی «بررسی جنوبگان بریتانیا» بود: جو فارمن، برایان گاردینر و جاناتان شنکلین. این سه با استفاده از اسپکتروفتومتر دابسون، ابزاری متعلق به دههی ۱۹۲۰ برای اندازهگیری ازون جوی، غلظت ازون جو را اندازهگیری کردند. اگرچه این ابزار بسیار مبتدی بود، دادههایی حیاتی در اختیار دانشمندان قرار داد. در نهایت، دادهها به شکلگیری نخستین معاهده جهانی برای مقابله با بحران زیستمحیطی لایه اوزون، یعنی پیمان مونترال منجر شد و تمام کشورهای جهان به آن پیوستند.
نخست، هدف پژوهشگران کشف پدیدهای خارقالعاده نبود، بلکه آنها دستیابی به درکی دقیقتر از جو جنوبگان را دنبال میکردند. بااینحال، از سال ۱۹۸۱ به بعد، دادهها الگوهایی نگرانکننده و توجیهناپذیر را به نمایش گذاشتند. جاناتان شنکلین در گفتوگو با آیافالساینس توضیح داد که در تابستان با یک دابسون نو به منطقه رفت، زیرا تصور میکرد دستگاه قبلی خراب شده است. وی افزود: «برخی افراد بازخورد دادند که دادهها خارج از نمودار هستند. به نظر میرسید چیزی درست نیست، اما همزمان، کسی مطمئن نبود، میگفتیم شاید اتفاقی موقتی باشد.»















