خرس‌های قطبی ژن‌های خود را برای سازگاری با دنیای گرم‌تر تغییر می‌دهند

خرس قطبی، نماد شکنندگی حیات در برابر بحران اقلیم، شاید آنقدرها هم بی‌دفاع نباشد. دانشمندان برای اولین بار به شواهدی حیرت‌انگیز دست یافته‌اند که نشان می‌دهد دی‌ان‌ای این شکارچیان باشکوه در حال تغییر است تا بتوانند با سیاره‌ای که زیر پایشان در حال ذوب‌شدن است، سازگار شوند؛ کورسویی از امید در نبردی که بسیاری آن را از‌پیش‌باخته می‌دانستند.

یافته‌های تازه نشان می‌دهد که برخی از جمعیت‌های خرس قطبی از مکانیسم ژنتیکی خارق‌العاده‌ای برای بازنویسی سریع کد ژنتیکی خود استفاده می‌کنند. این مطالعه، اولین موردی است که ارتباطی مستقیم و معنی‌دار از نظر آماری بین افزایش دما و تغییرات ژنتیکی در یک گونه پستاندار وحشی را به اثبات می‌رساند.

محققان دانشگاه ایست آنگلیا با تحلیل نمونه خون دو گروه از خرس‌های قطبی در گرینلند، متوجه فعالیت غیرعادی قطعاتی از دی‌ان‌ای به نام «ژن‌های جهنده» شدند. این عناصر متحرک، مثل ویراستارهایی عمل می‌کنند که می‌توانند در سرتاسر ژنوم جابجا شوند و نحوه‌ی عملکرد ژن‌های دیگر را تغییر دهند.

تیم پژوهشگران دریافتند که در خرس‌های ساکن در جنوب شرقی گرینلند، جایی که دما بالاتر و یخ‌ها کمتر است، این ژن‌های جهنده به شدت فعال شده‌اند. فعالیت ژن‌های مرتبط با استرس گرمایی، متابولیسم و حتی پیری را تحت‌تأثیر قرار داده است؛ گویی بدن خرس‌ها در تلاش است تا دفترچه راهنمای خود را برای شرایط جدید به‌روزرسانی کند.

دکتر آلیس گادن، پژوهشگر ارشد مطالعه، می‌گوید: «دی‌ان‌ای کتابچه راهنمای درون هر سلول است. ما دریافتیم که افزایش دما، فعالیت ژن‌های جهنده را در دی‌ان‌ای خرس‌های جنوب شرقی گرینلند به‌طور چشمگیری افزایش داده است. آن‌ها از این ژن‌ها برای بازنویسی سریع دی‌ان‌ای خود استفاده می‌کنند که شاید یک سازوکار حیاتی برای بقا باشد.»

تغییرات حتی در رژیم غذایی خرس‌های قطبی نیز منعکس شده است. در حالی که خرس‌های شمالی عمدتاً از فک‌های پرچرب تغذیه می‌کنند، خویشاوندان جنوبی آن‌ها به دلیل کمبود طعمه، به رژیم‌های غذایی خشن‌تر و حتی گیاهی روی آورده‌اند. به طرز شگفت‌انگیزی، دی‌ان‌ای آن‌ها نیز در حال انطباق با این تغییر است و ژن‌های مرتبط با پردازش چربی دستخوش تغییر شده‌اند تا به بقای آن‌ها در دوران کمبود غذا کمک کنند.

یافته‌های تازه درک ما را از اینکه کدام جمعیت‌ها بیشتر در معرض خطر هستند و چگونه می‌توان تلاش‌های حفاظتی را هدایت کرد، متحول می‌کند. دانشمندان اکنون قصد دارند ۲۰ جمعیت دیگر خرس‌های قطبی در سراسر جهان را بررسی کنند تا ببینند آیا آن‌ها نیز در این مسابقه‌ی تکاملی شرکت کرده‌اند یا خیر.

با وجود یافته‌ها، دانشمندان قویاً هشدار می‌دهند که نباید این خبر را بهانه‌ای برای بی‌عملی و سستی در نظر گرفت. پیش‌بینی‌های نگران‌کننده همچنان به قوت خود باقی و حاکی از آن است که تا سال ۲۰۵۰، احتمالاً دو سوم جمعیت خرس‌های قطبی از بین خواهند رفت.

دکتر گادن، با تأکید بر اهمیت ادامه‌ی تلاش‌ها می‌گوید: «این کشف مقداری امیدواری می‌دهد، اما به این معنی نیست که خرس‌های قطبی در معرض خطر کمتر برای انقراض هستند. ما هنوز باید هر کاری می‌توانیم برای کاهش انتشار جهانی کربن و کندکردن افزایش دما انجام دهیم.»

گزارش یافته‌ها در نشریه‌ی Mobile DNA منتشر شده است.