جنگ میکروسکوپی؛ دارپا به‌طور جدی مشغول کار روی ربات‌های جاسوس حشره‌نما است

ربات‌های گرگ‌نما و ماهواره‌های ضدموشک ظاهراً به تدریج درحال تبدیل‌شدن به فناوری‌های قدیمی هستند. جنگ‌های آینده اما ممکن است در مقیاسی بسیار کوچک‌تر شکل بگیرند: ربات‌های جاسوس به اندازه‌ی حشره که قادرند هر حرکتی را زیر نظر بگیرند.

نشریه‌ی آمریکایی نشنال اینترست در گزارشی تازه، مجموعه‌ای از ربات‌های میکروسکوپی درحال ساخت توسط ارتش آمریکا و همکارانش را معرفی کرده است که شامل ریزپهپادهای دریایی، ربات‌های سوسک‌مانند برای عملیات نظارتی و حتی حشره‌های سایبورگی می‌شود؛ یعنی حشراتی که با نصب فناوری‌هایی مثل حسگر یا ریزتراشه روی بدنشان، حرکت یا رفتارشان کنترل‌پذیر یا پایش می‌شود. کاربرد اصلی آن‌ها در شناسایی، تحقیق در محیط‌های خطرناک است.

یکی از پیشرفته‌ترین پروژه‌ها تا به امروز، «روبوبی» (RoboBee) نام دارد که در مؤسسه وایس دانشگاه هاروارد طراحی شده است. این ربات که نخستین بار در سال ۲۰۰۹ با کمک بودجه ۹٫۳ میلیون دلاری بنیاد ملی علوم آمریکا شکل گرفت، قادر است مانند حشره پرواز کند، از آب به هوا منتقل شود، روی سطوح مختلف بنشیند و حتی به صورت گروهی بدون برخورد با هم‌نوعانش حرکت کند.

ربات یادشده فقط با دو بال بسیار نازک کار می‌کند که حدود ۱۲۰ بار در ثانیه به هم می‌خورند تا پرواز عمودی و شناوری در هوا ممکن شود. دارپا (سازمان پروژه‌های پژوهشی پیشرفته دفاعی ایالات متحده) توجه ویژه‌ای به این نمونه‌ها نشان داده و سرمایه‌گذاری‌هایی در زمینه فناوری‌های میکروسازمانی برای ساخت سریع آن‌ها انجام داده است. آینده‌ی این ربات‌ها می‌تواند شامل حمل دوربین‌ها و میکروفون‌های ریز برای جاسوسی باشد؛ هرچند طراحی چنین سامانه‌هایی در مقیاس میکروسکوپی کار ساده‌ای نیست.

پژوهش‌های دیگر ازجمله پروژه‌ی حشره‌های سایبورگ نیز در جریان است. دانشمندان توانسته‌اند با استفاده از سوسک‌های مختلف سامانه‌های کنترل از راه دور بسازند. دارپا از سال ۲۰۰۶ روی این ایده سرمایه‌گذاری کرده، هرچند کاربرد عملی آن هنوز نامشخص است. پژوهشگران اکنون تلاش می‌کنند الگوریتم‌های «رفتار گروهی پهپادها» را با بدن این حشرات ترکیب کنند تا کارایی بیشتری به دست آورند.

علاوه‌بر‌این، رباتیک زیرآبی هم توجه دارپا را جلب کرده است. هدف در این حوزه بیشتر پایش مخفیانه زیرساخت‌های حساس دریایی است تا جابه‌جایی پرسرعت. نمونه‌ای از این تلاش‌ها چیزی شبیه به «عروس دریایی رباتیک» است که بدنی نرم و خودکار دارد و می‌تواند آرام در آب‌های ساحلی حرکت کند. البته اینکه چنین دستگاهی چقدر کارآمد خواهد بود، جای بحث دارد؛ چرا که خود عروس‌های دریایی در طبیعت به جریان آب وابسته‌اند و کنترل حرکتشان دشوار است.

در نهایت به پروژه‌ی دیگری به نام DASH می‌رسیم؛ رباتی شش‌پا به وزن ۱۶ گرم و طول ۱۰ سانتی‌متر که در دانشگاه برکلی توسعه یافته است. این ربات با موتوری ساده حرکت می‌کند، می‌تواند از موانعی بزرگ‌تر از قد خودش عبور کند و حتی سقوط از ارتفاع‌های زیاد را بدون آسیب جدی تحمل کند. بنا به گزارش، تمرکز در این پروژه بیشتر روی مقاومت و دوام بالاست تا سرعت و چابکی.

با این همه سرمایه‌گذاری و الهام‌گیری از دنیای حشرات، به نظر می‌رسد بالاخره بخشی از این ربات‌های کوچک از آزمایشگاه‌ها خارج و به ابزارهایی برای سازمان‌های امنیتی تبدیل خواهند شد؛ البته اگر تا امروز چنین نشده باشد.