روز گذشته ناسا اعلام کرد که سنسور هدایت دقیق (FGS – Fine Guidance Sensor) فعال شده و برای اولین بار ستارهای را هدف قرار داده است. اگر پرتاب و استقرار تلسکوپ فضایی جیمز وب را دنبال کرده باشید، پس حتما میدانید که راهاندازی قدرتمندترین رصدخانه فضایی جهان کار سادهای نیست. وب در مسیرش به سمت مدار خود در نقطه لاگرانژی دوم آینهها و آفتابگیر خود را باز کرد و زمانی که به مدار رسید، باید ابزار علمی خود را راه میانداخت.
با اینکه به نظر میرسد حالا همه شرایط برای رصد وب مهیا است، تیم مرکز کنترل ماموریت در موسسه علمی تلسکوپ فضایی (STScI) باید چند ماه قبل از آغاز جمعآوری دادههای علمی، ابزار وب را کالیبره کند. یکی از بزرگترین چالشها همخط کردن قطعات آینه اولیه است. این تیم همزمان ابزار علمی و سنسورهای وب را راهاندازی میکند. ناسا روز گذشته اعلام کرد که رصدخانه وب در ۸ بهمنماه روشن شد و آزمایشهای صحت عملکرد را با موفقیت پشت سر گذاشت و حالا سنسور هدایت دقیق اولین عملیات هدایت رصدخانه را با موفقیت انجام داد.
عملکرد سنسور هدایت دقیق (FGS)
برای اینکه تلسکوپ وب با موفقیت ستارههای دوردست را هدف گیری کند، باید حین جمعآوری داده دقیقا به یک جهت نشانهگیری کند و فوقالعاده دقیق باشد. سنسور هدایت دقیق در هر ثانیه ۱۶ بار موقعیت دقیق ستارهای مرجع را اندازهگیری میکند و آینه را در آن موقعیت نگه میدارد. اگر هر حرکتی تشخیص داده شود، بخشهای دیگر تلسکوپ مثل آینه فرمان (steering mirror) تنظیم میشود تا آن را جبران کند.
سنسور هدایت دقیق درجه دقت فوقالعادهای دارد تا تیم مرکز کنترل از نشانهگیری وب مطمئن باشد. درجه دقت این سنسور مثل این است که فردی از فاصله ۵۰۰ کیلومتری بتواند پلک زدن فرد دیگری را ببیند و حرکت آن را تشخیص دهد. وب هنوز فرآیند طولانی همخطی آینهها را انجام نداده است و به این معنی است که در تصاویری که قبت میکند، هر ستاره ۱۸ بار ثبت میشود.
حالا مهندسان وب میتوانند در کنار دادههای نیرکم (NIRCam) از دادههای سنسور هدایت دقیق برای همخط کردن آینهها استفاده کنند. پروسه همخط کردن آینهها تا تابستان سال آینده ادامه پیدا میکند و بالاخره اولین تصویر کامل از وب را خواهیم دید.
