تینا مزدکی_در ۲۲ فوریه سال ۱۴۹۸، کریستُف کلمب، کاوشگر نامآشنای ایتالیایی که در آن زمان حدوداً ۴۵ سال داشت و آثار فرسودگی سفرهای متعدد در چهرهاش نمایان بود، در سندی کتبی وصیت کرد که میراث او در بندر جنوا در ایتالیا برای خانوادهاش حفظ شود؛ دلیل آن هم این بود که میگفت: «من از آنجا آمدهام و در آنجا به دنیا آمدهام». اگرچه بیشتر تاریخنگاران این سند را مدرکی قطعی درباره زادگاه کلمب میدانند، برخی دیگر در اصالت آن تردید کردهاند و گمان میکنند شاید ماجرا پیچیدهتر از چیزی باشد که به نظر میرسد.
سال گذشته، تحقیقی که چند دهه به طول انجامیده و به رهبری خوزه آنتونیو لورنتِه، دانشمند علوم جنایی از دانشگاه گرانادا در اسپانیا، انجام شده بود، از این فرضیه حمایت کرد که کلمب شاید اصلاً ایتالیایی نبوده، بلکه در اسپانیا و از والدینی با تبار یهودی متولد شده است. این افشاگری در ماه اکتبر و در قالب برنامهای ویژه که در اسپانیا به مناسبت سالگرد ورود کلمب به دنیای جدید در ۱۲ اکتبر ۱۴۹۲ پخش شد، اعلام شد.
آنتونیو آلونسو، رئیس سابق مؤسسه ملی سمشناسی و علوم جنایی اسپانیا، در گفتگو با مانوئل آنسده و نونیو دومینگز از خبرگزاری الپایس، گفت: «متأسفانه از دیدگاه علمی، ما واقعاً نمیتوانیم مستند ارائهشده را ارزیابی کنیم، چون هیچ دادهای از تحلیلها در اختیار مخاطبان نگذاشتند. نتیجهگیری من این است که این مستند هیچگاه DNA کلمب را نشان نمیدهد و ما بهعنوان دانشمند، نمیدانیم چه نوع تحلیلهایی انجام شده است».
با اینهمه، اسناد تاریخی بیشازپیش با تحلیلهای جناییِ دادههای زیستی به چالش کشیده شده یا اعتبار مییابند و این روند، امکان آن را فراهم میکند که DNA خود کلمب نیز بتواند بینشی تازه درباره تاریخ خانوادگی او فراهم آورد. براساس تفسیرهایی از اسناد بهجایمانده از دوران بزرگسالیاش، مردی که امروز در بخش بزرگی از جهان غرب با نام انگلیسیشدهی «کریستوفر کلمب» شناخته میشود، در اصل با نام کریستوفورو کولومبو، در فاصلهی اواخر ماه اوت تا اواخر اکتبر سال ۱۴۵۱ در شهر جنوا، پایتخت پرجنبوجوش منطقه لیگوریا در شمالغربی ایتالیا، متولد شده بود. او در دهه بیست زندگیاش، به غرب رفت و خود را به لیسبون پرتغال رساند تا در جستجوی سرمایهگذارانی متمول باشد که شاید حاضر شوند از تلاش جسورانهاش برای یافتن «میانبُری» به شرق، آنهم در جهت مخالف، حمایت کنند.
هرچند بیشتر تاریخنگاران اسناد دادگاهی که زادگاه او را جنوا ذکر کردهاند، معتبر میدانند، اما گمانهزنیها دربارهی اصالتی متفاوت، چند دهه است که در جریان است. یکی از شایعات ماندگار این است که کلمب در واقع یهودیتبار و متولد اسپانیا بوده، آن هم در دورهای که این کشور شاهد فشارهای شدید مذهبی و پاکسازی قومی بود. هواداران این فرضیه به برخی ناهنجاریهای عجیب در وصیتنامهاش و تفسیرهایی از سبک نگارش نامههایش استناد میکنند.
اکنون بهنظر میرسد که ژنهای خود او ممکن است شواهدی تازه ارائه دهند. لورنتِه و تیم پژوهشیاش در مستند پخششدهی تلویزیونی مدعی شدند که تحلیلهای آنها از کروموزوم Y و DNA میتوکندریایی که از بقایای پسر کلمب، فردیناند، و برادرش دیگو استخراج شده، با ریشهی اسپانیایی یا یهودیان سفاردی (یهودیان تبعیدی از اسپانیا) همخوانی دارد.
درباره این کشف در «کریستف کلمب؛ دریانورد ایتالیایی یا یهودی مخفی اسپانیایی؟» بیششتر بخوانید.
منبع: sciencealert
۵۸۳۲۳
