بریدن شاخ، شکار غیرقانونی کرگدن‌ها را تا ۷۸ درصد کاهش داده است

در جنگل‌های وسیع آفریقا، هلی‌کوپترها، سگ‌های موادیاب و گشت‌های مسلح با صرف میلیون‌ها دلار هزینه، به‌دنبال شکارچیان هستند. اما راه‌حل اصلی برای مبارزه با شکار، همیشه درست مقابل چشم‌ها بوده است: بریدن شاخ کرگدن‌ها. این روش ساده و کم‌هزینه، برخلاف تصور عمومی، توانسته در بسیاری از مناطق بیشترین تأثیر را در مهار شکار کرگدن‌ها بگذارد.

در بیشتر نقاط آفریقا، مدیران حیات‌وحش برای مقابله با شکار غیرقانونی، به راهکارهایی سخت و پرهزینه مانند روی آورده‌اند. این اقدامات اغلب با هدف محافظت از کرگدن‌ها انجام می‌شود، چرا که شاخ این حیوانات همچنان در بازارهای چین و ویتنام تقاضای بالایی دارد.

اما یافته‌های پژوهشی تازه، نشان می‌دهد که با وجود صرف هزینه‌های سنگین، بریدن شاخ به‌عنوان راهکاری ساده‌تر و بسیار کم‌هزینه‌تر از همه‌ی تجهیزات، بیشترین تأثیر را در جلوگیری از شکار کرگدن‌ها داشته است. بر اساس مطالعه، بریدن شاخ موجب کاهش ۷۸ درصدی شکار غیرقانونی در هشت منطقه‌ی حفاظت‌شده در جنوب آفریقا شده است، درحالی‌که اقدامات قضایی و امنیتی نتوانسته‌اند چنین کاهش چشمگیری ایجاد کنند.

دیدگاه‌های حمایتی نسبت به یافته‌های مطالعه، تنها به نویسندگان آن محدود نمی‌شود. ونسا دوته، پژوهشگر پسادکترا در دانشگاه هاروارد، می‌گوید: «داده‌های جدید، پاسخ مهمی به تردیدهای پیشین درباره‌ی اثربخشی واقعی این اقدام ارائه می‌دهند. اگرچه بریدن شاخ کرگدن‌ها بسیار رایج شده، همچنان با انتقادهایی در زمینه‌ی هزینه و اثربخشی روبه‌رو است. مطالعه نشان می‌دهد مزایای آن به‌وضوح از هزینه‌هایش بیشتر است.»

روش بریدن شاخ که بدون درد محسوب می‌شود، شامل بی‌هوش‌کردن کرگدن و بریدن بخش بالایی شاخ، از بالای ناحیه‌ی عصب‌ها است. شاخ کرگدن مانند مو و ناخن انسان دوباره رشد می‌کند و در طول ۱۸ ماه به وضعیت قبلی بازمی‌گردد. با‌این‌وجود، استفاده از این روش از حدود یک دهه پیش و هم‌زمان با شدت‌یافتن شکار غیرقانونی، در جنوب آفریقا رایج شده است.

مطالعه‌ی انجام‌شده، ۱۰ منطقه‌ی حفاظت‌شده در آفریقای جنوبی (از جمله پارک ملی کروگر) و یک منطقه در موزامبیک را در بازه‌ی زمانی ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۳ مورد بررسی قرار داده است. در این بازه، با وجود صرف ۷۴ میلیون دلار برای مقابله با شکار غیرقانونی و بازداشت بیش از ۷۰۰ مظنون، حدود ۱۹۸۵ کرگدن کشته شده‌اند.

در هشت منطقه از مناطق بررسی‌شده، شاخ کرگدن‌ها بریده شده بود و در سه منطقه، این اقدام صورت نگرفته بود. اختلاف در شرایط مناطق مختلف، به پژوهشگران امکان داد تا به‌طور دقیق، اثر بریدن شاخ را بر نرخ شکار مقایسه کنند. براساس نتایج، در مناطقی که شاخ‌ها بریده شده بود، نرخ شکار به‌طور چشمگیری کاهش یافته است. برآوردها نشان می‌دهد که در سال نخست پس از اجرای اقدام، بین ۷۰ تا ۱۳۴ کرگدن از مرگ نجات یافته‌اند. رویکرد بریدن شاخ، فقط ۱٫۲ درصد از کل بودجه ضدشکار را به خود اختصاص داده بود.