اینستاگرام چگونه زندگی ما را دگرگون کرد؟
اینستاگرام چگونه زندگی ما را دگرگون کرد؟
اینستاگرام که ۱۵ سال پیش در چنین روزی در ۶ اکتبر ۲۰۱۰ (۱۴ مهر ۱۳۸۹) برای نخستینبار در اپاستور شرکت اپل عرضه شد، حالا زندگی بسیاری از ما را تغییر داده و فراتر از این که راهی برای ارتباط و همصحبتی و خبر گرفتن از حال دوستان و بستگان است، نقش بزرگی نیز در اقتصاد و تجارت بازی میکند.
این اپلیکیشن محبوب که در نخستین روز عرضه خود، ۲۵ هزار کاربر را جذب کرده بود در حال حاضر بر اساس جدیدترین آمارها در حدود سه میلیارد نفر را در سراسر جهان به هم متصل میکند.
اینستاگرام اساسا بهعنوان یک اپلیکیشن ساده برای اشتراکگذاری عکس ساخته شده بود و سازندگان آن، “کوین سیستروم” و “مایک کریگر” هرگز تصور نمیکردند که این اپلیکیشن، روزی به یکی از تاثیرگذارترین پلتفرمهای رسانههای اجتماعی در جهان تبدیل شود.
جالب است بدانیم که اینستاگرام، در واقع از ابتدای شکلگیری قالب اصلی خود به این نام خوانده نمیشد و در ابتدا “بربن” (Burbn) نام داشت.
“کوین سیستروم” و “مایک کریگر” بنیانگذاران اینستاگرام
به عبارت دیگر، در تاریخ ۶ اکتبر ۲۰۱۰، اپلیکیشن بربن به اینستاگرام، یعنی اپلیکیشن اشتراکگذاری عکس که اکنون شاهد آن هستیم، تبدیل شد. این تغییر پس از آن صورت گرفت که بنیانگذاران آن، سیستروم و کریگر، تصمیم گرفتند مسیر خود را از پلتفرم مبتنی بر موقعیت مکانی برای ورود و ثبت مکانها تغییر دهند.
سیستروم و کریگر متوجه شده بودند که کاربران آنها در بربن بیشتر به ویژگی اشتراکگذاری عکس علاقهدارند، بنابراین آنها نیز تمرکز اپلیکیشن را روی همین بخش قرار دادند.
در بربن اصولا امکان اشتراکگذاری عکس وجود داشت، اما این اپلیکیشن بیش از حد پیچیده و پر از فیچر بود. سیستروم و کریگر، درست در همین نقطه امکانات آن را کاهش دادند تا اپلیکیشن جدید صرفا بر بارگذاری عکس، نظر دادن و لایک کردن تمرکز کند و همین امر نیز پایهگذار موفقیت چشمگیر اپلیکیشینی به نام اینستاگرام شد.
نام اینستاگرام ترکیبی از دو واژه instant camera (دوربین فوری) و telegram (تلگرام) است و حالا، هم دنیای عکاسی را تغییر داده و هم به ابزاری برای ارتباط و پیامرسانی بین میلیاردها نفر از ساکنان زمین تبدیل شده است.
نخستین عکس تاریخ اینستاگرام
با وجود آن که اینستاگرام در ۶ اکتبر ۲۰۱۰ عرضه شد اما نخستین عکسی که در این پلتفرم منتشر شد به چند ماه پیش از آن باز میگردد.
سیستروم، همبنیانگذار اینستاگرام نخستین کسی است که در این پلتفرم عکس بارگذاری کرده است. عکسی نه چندان حرفهای آن هم در زمانی که هنوز نام اینستاگرام هنوز مطرح نشده بود و این پلتفرم در زمان ارسال عکس یعنی در ۱۶ ژوئیه ۲۰۱۰ به نام موقتی Codename خوانده میشد.
این تصویر یک سگ گلدن رتریور را نشان میداد که در یک دکه تاکو به نام Tacos Chilakos در تودوس سانتوس مکزیک گرفته شده بود. توضیحات عکس اما تنها در یک کلمه خلاصه شد: «تست»
اینستاگرام در ۶ اکتبر ۲۰۱۰ عرضه شد اما نخستین عکس منتشر شده در آن به چند ماه پیش از آن باز میگردد
سیستروم بعدها در یک گفتگو با روزنامه دیلیتلگراف گفته بود: «اگر میدانستم که قرار است این اولین عکسی باشد که در اینستاگرام به شکل امروزی آن بارگذاری میشود، قدری بیشتر تلاش میکردم.»
با این حال، برخی درباره این که تصویر سگ گلدن رتریور، نخستین عکس اینستاگرام باشد، تردید دارند و میگویند بر اساس شواهد، در واقع این نخستین پست آپلودشده در این پلتفرم نیست.
این بررسیها نشان میدهد که عکس سگ، سومین پست بوده است، نه اولین. به عبارت دیگر، ساعت ۳:۵۸ بعدازظهر، یک تصویر دیگر پست شده، بعد در ساعت ۴:۴۲ بعدازظهر، تصویر غذا و در نهایت در ساعت ۵:۲۴ بعدازظهر عکس سگ بارگذاری شده است.
با وجود این، ممکن است این تناقض زمانی به دلیل دیگری رخ داده باشد. از جمله این که امکان دارد سیستروم اول عکس سگ را گرفته باشد اما آن را دیرتر آپلود کرده باشد. از آنجایی که در آن زمان اینستاگرام هنوز در مرحله بتا بود چه بسا تستهای آپلود یا مشکلات فنی سبب شده باشند که ترتیب عکسها تغییر کند.
خود سیستروم در مصاحبهها عموما به عکس سگ اشاره کرده و آن را نخستین عکس اینستاگرام خوانده اما برخی میگویند که ممکن است مقصود او در واقع “اولین عکس مهم” باشد یا “اولین عکسی که بهعنوان نماد اینستاگرام به یاد مانده است.”
به باور برخی این احتمال وجود دارد که او به مرور زمان، این روایت را بهجای واقعیت دقیق زمانی پذیرفته باشد. برخی نیز بر این باورند که که دلیل این که این عکس، به عنوان نخستین عکس اینستاگرام معرفی میشود این است که عکس سگ، به لحاظ روایتسازی خیلی جذابتر از سایر موضوعات است؛ به این معنی که داستانی پشت خود دارد و شاید به همین دلیل رسانهها و حتی خود سیستروم روی همان عکس بهعنوان “اولین عکس” تاکید کردهاند.
با این حال، این موضوع جالب است که سه عکس دیگر آن روز نیز به نوعی به غذا مربوط میشوند. غذا و رستورانگردی یا نمایش غذای خانگی، امروزه یکی از پربازدیدترین موضوعاتی است که در اینستاگرام دیده میشود. برخی بر این باورند که اینستاگرام فرهنگ غذایی را در سراسر جهان به کلی دگرگون کرده است.
صدها میلیون هشتگ با موضوع غذا در اینستاگرام پیدا میشود و بسیاری از کاربران اینستاگرام، پیش از خوردن غذا از آن عکس یا ویدئو تهیه میکنند. از نگاه برخی، خوشمزه بودن غذا فقط بخشی از ماجراست و در واقع ظاهر غذا نیز باید به حدی جذاب باشد که بتوان آن را در اینستاگرام به اشتراک گذاشت.
اینستاگرام؛ جایی میان فیسبوک و توییتر
زمانی عکاسی، فیلمبرداری، مصاحبه و تهیه گزارش تنها در انحصار روزنامهنگاران و عکاسان و گزارشگران بود. به نظر میرسد که اینستاگرام، اکنون هر کاربری را به صورت بالقوه به یک عکاس یا گزارشگر تبدیل کرده است و هر کسی با در اختیار داشتن یک حساب کاربری، قادر است محتوای تصویری و متنی تولید و منتشر کند.
برخی از محققان رسانههای اجتماعی بر این باورند که اینستاگرام در روزگاری وارد شد که در آن زمان دو چیز هنوز بهخوبی با یکدیگر ترکیب نشده بودند؛ یکی اپلیکیشنهای ویرایش عکس و دیگری اپلیکیشنهای اشتراکگذاری در رسانههای اجتماعی.
ویژگی ها و حتی لوگوی اینستاگرام از زمان آغاز فعالیت خود تا کنون تغییرات بسیاری کرده است
بسیاری از ما ممکن است به خاطر بیاوریم که نسخه موبایل فیسبوک در آن زمان به هیچ عنوان خوب نبود و در “اکس”، که آن زمان هنوز توییتر نام داشت، امکان بارگذاری عکس وجود نداشت. به عبارت دیگر به نظر میرسد که اینستاگرام در زمان مناسب، در جایی بین فیسبوک و توییتر قرار گرفت. به عبارت دیگر، هم امکان به اشتراک گذاشتن عکس را فراهم میکرد و هم متن.
افزون بر این، کیفیت عکس دوربین گوشیها در آن زمان تعریفی نداشت و اینستاگرام این امکان را فراهم میکرد که بتوان عکسهای بد و بیکیفیت را خوب نشان داد و ویرایش کرد.
از این رو، ورود اینستاگرام به نوعی با چاشنی شانس نیز همراه بود. این اپلیکیشن محبوب در زمان مناسبی وارد بازار شد. به عبارت دیگر در زمانی که اینترنت پرسرعت به تدریج گسترش یافته و سرعت دانلود بالا رفته بود و گوشیهای هوشمند هم روزبهروز پیشرفتهتر میشدند.
اینستاگرام از آن زمان تغییرات بسیاری کرده است. ویژگیهای جدیدی مانند لایو، استوری، ویدئوهای موقتی و ویدئوهای طولانیتر بر جذابیت این پلتفرم افزوده و آن را به نوعی بیرقیب کرده است.
اکنون اینستاگرام، جایی است که صدها میلیون نفر از مردم جهان در آن وقت میگذرانند، امرار معاش میکنند، زندگی روزمره خود را به نمایش میگذارند و از اخبار دنیا مطلع میشوند.
برخی بر این باورند که یکی از بزرگترین موفقیتهای اینستاگرام، توانایی این پلتفرم در جذب سلبریتیها بوده است. اکنون ستارگان دنیای ورزش یا موسیقی و فیلم، صدها میلیون دنبالکننده دارند و تعداد فالوئر در این شبکه به نوعی “دارایی و یا ثروت” محسوب میشود.
بنا بر اعلام اخیر مارک زاکربرگ، مدیرعامل متا در سپتامبر ۲۰۲۵، اینستاگرام ۳ میلیارد کاربر فعال ماهانه دارد.
بر اساس آمارها بخش زیادی از کاربران اینستاگرام را کاربران نسل زد (Gen Z) تشکیل میدهند؛ افرادی که عموما بین سالهای ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۰ میلادی ( ۱۳۷۳ تا ۱۳۸۸) متولد شدهاند و از آنها به عنوان “بومیهای دیجیتال” یاد میشود.
بخش دیگر فعال در این رسانه اجتماعی، نسل هزاره (Millennials) یا نسل Y را شامل میشود که اصطلاحا به افرادی گفته میشود که بین سالهای ۱۹۸۱ تا ۱۹۹۶ (۱۳۶۰ تا ۱۳۷۵) متولد شدهاند و اولین نسلی به شمار میروند که در عصر اینترنت بزرگ شدهاند.
در عین حال طبق جدیدترین آمارها، هند بیشترین تعداد کاربران اینستاگرام در جهان را دارد و پس از آن ایالات متحده و برزیل قرار دارند. تا آگوست ۲۰۲۵، هند بیش از ۳۹۲ میلیون کاربر، ایالات متحده حدود ۱۷۲ میلیون کاربر و برزیل تقریبا ۱۴۱ میلیون کاربر دارند.
همچنین آمارها حاکی از آنند که در حدود نیمی از کاربران اینستاگرام را مردان، و نیم دیگر را زنان تشکیل میدهند. بر اساس این آمارها، کاربران اینستاگرام بهطور متوسط حدود ۳۳ دقیقه در روز را در این پلتفرم سپری میکنند. با وجود تفاوتهای جزئی بر اساس جنسیت، اما زمان کلی برای مردان و زنان تقریبا مشابه است و حدود ۳۲ تا ۳۳ دقیقه در روز تخمین زده میشود.
نوآوریهای اینستاگرام تا کجا ادامه پیدا خواهند کرد؟
شبکههای اجتماعی همیشگی نیستند. بسیاری از آنها در دورههایی یکهتاز میدان بودهاند یا با شوق و شعف بسیاری تبلیغ شدهاند اما پس از چندی فراموش شدهاند. کافیست گوگلپلاس (+Google) شبکه اجتماعی گوگل را به خاطر بیاوریم که در سال ۲۰۱۱ با هدف رقابت با فیسبوک راهاندازی شد اما در نهایت در ۲ آوریل ۲۰۱۹ به کار خود پایان داد.
رمز ماندگاری اینستاگرام تاکنون این بوده که خود را در گذر زمان با تغییرات اجتماعی هماهنگ کرده و مدام، قابلیتهای جدیدی عرضه کرده است. اینستاگرام در سال ۲۰۱۳، امکان اشتراکگذاری ویدئوهای ۱۵ ثانیهای را معرفی کرد که این امکان، در سال ۲۰۱۶ به ۶۰ ثانیه افزایش پیدا کرد.
برخی از کارشناسان میگویند که اوج خلاقیت این پلتفرم، با معرفی قابلیتی به نام “استوری” رقم خورد؛ قابلیتی که با الهام از اسنپچت، به کاربران امکان میداد محتوایی را منتشر کنند که تا ۲۴ ساعت قابل مشاهده باشد.
اینستاگرام اما در این نقطه متوقف نشد و در سال ۲۰۱۹ قابلیت جدیدتری به نام “ریلز” را معرفی کرد. این قالب جدید، یک قالب ویدئوی کوتاه بود که اساسا از تیکتاک الهام گرفته شده بود.
اینستاگرام در ایران؛ محبوبترین پلتفرم با وجود فیلترینگ
اینستاگرام در ایران نیز احتمالا در همان نخستین سالهای یعنی بین سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲ میلادی مورد توجه گرفت و شمار کاربران فعال در آن به سرعت رشد کرد. با این حال مشخص نیست که نخستین حساب کاربری ایرانی که در این پلتفرم ساخته شده، متعلق به چه کسی بوده است.
نحوه استفاده کاربران ایرانی از اینستاگرام تا حد زیادی همراه و همگام با سبک استفاده کاربران جهانی است. برخی زندگی روزمره خود را به نمایش میگذارند، برخی محتوای طنز تولید میکنند و برخی نیز از این پلتفرم برای اهداف سیاسی و یا انتشار اخبار استفاده میکنند.
با این حال، اینستاگرام در ایران با موانعی روبرو است که شهروندان کشورهای دیگر به ندرت با آن مواجهند. این پلتفرم در ایران یکبار در دی ماه ۱۳۹۶ به صورت مقطعی و بار دیگر در ۱۴۰۱ به صورت رسمی مسدود شد. این اقدام از آن زمان به بعد پیامدهای منفی بسیاری از جمله خسارت به کسبوکارهای کوچک، فروشگاههای اینستاگرامی و اینفلوئنسرها و تولیدکنندگان محتوا را در پی داشته است.
فیلترینگ اینستاگرام در عین حال برای فروشندگان فیلترشکنها و ویپیانها بسیار سودآور بوده و آنها از این طریق منفعت بسیاری کسب کردهاند.
اعمال محدودیت برای دسترسی کاربران اینستاگرام اما در نهایت موجب نشده که این شبکه اجتماعی از رونق بیفتد. بلکه بر عکس، اینستاگرام در ایران همچنان یکی از پرمخاطبترین شبکههای اجتماعی محسوب میشود و کاربران فعال بسیاری دارد.
روی تاریک اینستاگرام؛ غول فرهنگی مهارناپذیر
اینستاگرام اکنون تنها یک رسانهاجتماعی ساده برای ارتباطات روزمره یا اپلیکیشن اشتراکگذاری عکس نیست بلکه برخی آن را یک “غول فرهنگی” مینامند که زندگی ما را در دنیای دیجیتال از اساس دگرگون کرده است.
در دنیای اینستاگرام، چهرههایی تحت عنوان افراد تاثیرگذار یا اصطلاحا “اینفلوئنسر” ظهور کردهاند که بر اساس آن، نوع جدیدی از فعالیت اقتصادی مبتنی بر تبلیغ برندها شکل گرفته است.
در عین حال، بسیاری از کارشناسان، همواره نسبت به سمت تاریک چهره این غول فرهنگی هشدار دادهاند. اینستاگرام با در اختیار داشتن دادههای شخصی و ترجیحات افراد، انبوهی از اطلاعات هر کاربر را در اختیار دارد و میتواند به صورت هدفمند از آنها با اهداف تبلیغاتی استفاده کند.
همچنین پدیدههای نوظهوری همچون قلدری سایبری و آزار و اذیتهای آنلاین، تاثیرات منفی بسیاری را به خصوص در بین نسل جوان به جا گذاشته است. کاربرانی که میتوانند پشت یک حساب کاربری گمنام پنهان شوند، به نوعی جسورتر میشوند و میتوانند بدون هراس از عواقب کار خود، به آزار و اذیت روانی دیگر کاربران بپردازند و حتی خبرهای جعلی و دروغ منتشر کنند.
همچنین تعداد “لایک” و افتخار به آن، یکی از مشکلاتی است که بسیاری از کارشناسان میگویند ممکن است تاثیرات منفی بر روی سلامت روان افراد به جا بگذارد. هرچند اینستاگرام در سال ۲۰۱۹ تصمیم گرفت که لایکهای ثبت شده روی پستها را حذف کند تا از این طریق فشار اجتماعی ناشی از آن بر افراد کاهش پیدا کند اما این تغییر، دیری نپایید و دو سال پس از آن، نمایش یا عدم نمایش لایکها اختیاری شد.
افزون بر این بسیاری از کارشناسان، نسبت به ارائه تصویری رویایی از زندگی به افراد هشدار میدهند. به گفته آنها اینستاگرام میتواند با انتشار استانداردهای غیرواقعی از زیبایی، مد، ثروت، تفریح و اوقات فراغت، نقش مخربی در ذهنیت کاربران داشته باشد. این موضوع به خصوص ممکن است در عزتنفس و تصویر افراد از بدن خود بهویژه در بین نوجوانان، بسیار ویرانگر باشد.
نمایش دنیایی که در آن همه چیز در بهترین حالت ممکن است، همه در حال تفریح، سفر، شادی و رستورانگردی و مخارج لوکس هستند، تصور نادرستی از زندگی واقعی را در ذهن افراد ایجاد میکند.
به عبارت دیگر، اینفلوئنسرها و حتی کاربران معمولی، تنها نیمی غربالشده از واقعیت زندگی خود را به مخاطبان نشان میدهند؛ نیمی از زندگی که آن هم به صورت گزینشی و فیلترشده از بهترین لحظات زندگی، به سبک اغراقشده نمایش داده میشود و ممکن است تصور غلطی درباره مفهوم “خوشبختی” در ذهن افراد ایجاد کند.
با این حال، آنچه انکارناپذیر است این است که اینستاگرام صرف نظر از پیامدهای مثبت و منفی خود، امروز به بخشی جدانشدنی از زندگی روزمره افراد تبدیل شده و ساعات زیادی از زندگی همه ما، حتی خوانندهای که اکنون در حال مطالعه این متن است نیز در آن میگذرد.
منبع: دویچهوله
