اپلیکیشن‌های ورزشی محبوب ممکن است کاربران را بی‌انگیزه کنند

حتما شنیده‌اید که می‌گویند مقایسه خودمان با دیگران در شبکه‌های اجتماعی می‌تواند باعث کاهش اعتمادبه‌نفس و نارضایتی از زندگی‌مان شود. اما اکنون پژوهشی جدید نشان می‌دهد حتی اپلیکیشن‌هایی نیز که برای ثبت کالری و فعالیت‌های ورزشی استفاده می‌کنیم، می‌توانند این اثر منفی‌ را داشته باشند. پژوهشگران کالج دانشگاهی لندن و دانشگاه لاف‌بورو دریافته‌اند که این برنامه‌ها در برخی موارد نه تنها کمک‌کننده نیستند، بلکه انگیزه افراد را کاهش می‌دهند.

به گزارش نیواطلس، پژوهشگران حدود ۶۰ هزار پست منتشر شده در شبکه اجتماعی ایکس را بررسی کردند. ارزش این داده‌ها در این است که برخلاف نظرسنجی‌های رسمی، مردم معمولاً در شبکه‌های اجتماعی نظرات صادقانه‌تر و بی‌پرده‌تری بیان می‌کنند. پست‌ها مربوط به پنج اپ معروف ورزشی و سلامتی بودند:

• Strava
• WW, Workouts by Muscle Booster
• Fitness Coach & Diet
• MyFitnessPal

حدود ۱۳ هزار پست مورد بررسی پژوهشگران، دارای واژه‌های منفی بود و بیش از نیمی از آن‌ها به MyFitnessPal مربوط می‌شد؛ همان اپلیکیشنی که کالری غذا را حساب می‌کند.

در نگاه اول، برنامه مای‌فیتنس‌پل همه چیز دارد: می‌توان کالری و میزان پروتئین و کربوهیدرات را شمرد، هدف تعیین کرد، بارکد غذا را اسکن یا دستور پخت را وارد کرد و حتی پیشنهاد گرفت که چه چیزی و چه زمانی بخوریم. مانند آن است که یک متخصص تغذیه همیشه همراهمان باشد.

اما در عمل، بسیاری از کاربران احساس خوبی نسبت به آن ندارند. دکتر پولینا بوندارونک از کالج دانشگاهی لندن می‌گوید در این پست‌ها «خیلی احساس سرزنش و شرم دیده می‌شود؛ افراد حس می‌کردند آن‌طور که باید خوب عمل نمی‌کنند. این احساسات منفی می‌تواند به انگیزه و حتی سلامت افراد آسیب بزند.»

اپلیکیشن‌های کالری‌شمار و تناسب‌اندام معمولاً به شکل ساده‌سازی‌شده با داده‌ها برخورد می‌کنند و بدون درنظر گرفتن تفاوت‌های فردی مثل سن، وضعیت سلامتی، سبک زندگی، یا هدف واقعی فرد نسخه‌ای کلی برای همه ارائه می‌دهند. در نتیجه، حتی اگر هدفی که کاربر انتخاب می‌کند، کاملاً غیرواقعی، خطرناک یا غیرقابل دستیابی باشد، برنامه فقط اعداد را تغییر می‌دهد و مسیر را محاسبه می‌کند، بدون اینکه بررسی کند این هدف از نظر پزشکی، تغذیه‌ای یا روانی منطقی و ایمن است یا نه.

برخی کاربران گزارش کرده‌اند که اپلیکیشن برای رسیدن به هدف کاهش وزن، به آن‌ها عددی کاملاً غیرواقعی پیشنهاد داده؛ مثلاً توصیه کرده روزانه «منفی ۷۰۰ کالری» مصرف کنند. چنین هدفی نه تنها از نظر جسمی و زیستی ناممکن است، بلکه نشان می‌دهد این برنامه‌ها صرفاً با انجام مجموعه‌ای از محاسبات سطحی و عددی، هدف‌گذاری ارائه می‌کنند و ارزیابی واقعی درباره سلامت، ایمنی یا امکان‌پذیری آن پیشنهاد ندارند. در چنین مواردی، برنامه به‌جای ایفای نقش یک راهنمای آگاه، بیشتر شبیه یک ماشین حساب خام عمل می‌کند که صرفاً اعداد را کنار هم می‌گذارد، بدون آنکه پیامدهای جسمی و روانی چنین اهدافی را در نظر بگیرد.

از طرف دیگر، ثبت وعده‌های غذایی کاملاً به اراده کاربر بستگی دارد. بسیاری گفتند برای اینکه احساس بهتری داشته باشند، بعضی خوراکی‌ها مثل یک بسته بستنی شبانه را عمداً وارد نمی‌کردند. اما این پنهان‌کاری معمولاً بعداً باعث احساس گناه بیشتر و در نهایت رهاکردن اپ و حتی کنار گذاشتن تلاش برای سبک زندگی سالم می‌شد.

هشدارها و نوتیفیکیشن‌هایی که یادآوری می‌کنند «از برنامه عقب افتاده‌اید» یا «هدف امروز تکمیل نشده»، می‌تواند ورزش را به رفتاری وسواس‌گونه و اضطراب‌آور بدل کند، نه تجربه‌ای سرگرم‌کننده و رضایت‌بخش.

تعدادی از کاربران نیز گفته‌اند وقتی اپلیکیشن‌هایی مثل استراوا بهترین رکورد دویدن نیم‌ماراتنشان را ثبت نکرده یا بخشی از تمرین‌هایشان را نادیده گرفته، احساس شکست، بی‌ارزش بودن و بی‌انگیزگی داشته‌اند؛ انگار اگر فعالیت ثبت نشود، اصلاً اتفاق نیفتاده است.

البته مطالعه مورد بحث فقط روی پست‌های منفی تمرکز داشته و نمی‌تواند درباره فواید این برنامه‌ها نظر قطعی بدهد. اما همین یافته‌ها کافی است تا نشان دهد توسعه‌دهندگان باید به پیامدهای ناخواسته این ابزارها توجه بیشتری کنند.

پژوهش در ژورنال British Journal of Health Psychology منتشر شده است.