“بیل گری”(Bill Gray) اخترشناسی که نقش مهمی در کشف این برخورد ایفا کرد در روز شنبه ۱۲ فوریه اعلام کرد که در شناسایی موشک اشتباه کرده است.
او میگوید که این موشک میتواند بخشی از موشک لانگ مارچ Long March۳C ۳C) چین باشد که طی ماموریت چانگای 5-T1 در ماه اکتبر سال ۲۰۱۴ به سمت ماه پرتاب شد. این موشک فضاپیمای چانگای ۵ را به ماه برد که در سال ۲۰۲۰ نمونههایی از سطح این قمر را به زمین بازگرداند.
“گری” نرمافزار پرکاربرد “Project Pluto” را برای ردیابی اجرام، سیارکها و دنبالهدارهای نزدیک به زمین مدیریت میکند. او در روز شنبه پس از دریافت یادداشتی از “جان جورجینی” (JonGiorgini)، مهندس آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا، اصلاحیهای در وبسایت خود منتشر کرد.
“جورجینی” صبح شنبه نامهای به “گری” نوشت و توضیح داد که مسیر حرکت فضاپیمای DSCOVR به ماه نزدیک نیست و بنابراین عجیب است اگر بخشی از آن به ماه برخورد کند. با این حال این بخش از موشک صرف نظر از منشأ آن همچنان در مسیر برخورد به ماه قرار دارد و انتظار میرود در روز چهارم ماه مارس(۱۳ اسفند) در ساعت ۷:۲۵ صبح به وقت منطقه زمانی شرقی(۱۵:۵۵ تهران) به نیمه پنهان ماه برخورد کند. این رویداد از زمین قابل رویت نخواهد بود.
“گری” در وبسایت خود توضیح میدهد که چرا در تشخیص این موشک اشتباه کرده است.
او مینویسد: پس از دیدن ایمیل جان من شروع به گشتن آرشیو ایمیلم کردم تا بفهمم چرا در وهله اول، هفت سال قبل این شی را به عنوان بخشی از موشک DSCOVR شناسایی کرده بودم. من این کار را با اطمینان کامل انجام دادم تا ثابت کنم که این شی بخشی از موشک DSCOVR است.
او از دادههای پروژه نقشهبرداری آسمانی کاتالینا(Catalina Sky Survey) که به طور معمول اجرام نزدیک به زمین را برای ارزیابی تهدیدآمیز بودن آنها بررسی میکند، استفاده میکرد. این پروژه یک ماه پس از پرتاب DSCOVR یک شی با نام” WE۰۹۱۳A” پیدا کرد که ابتدا تصورمیشد یک جرم کیهانی طبیعی باشد.
اندکی پس از آن، یک اخترشناس برزیلی در یک گروه خبری اعلام کرد که این جرم به دور زمین و نه خورشید میچرخد و این نشان میدهد که ممکن است جرمی ساخته دست بشر باشد. پس از گفتگو با این اخترشناس، “گری” و سایر محققان دریافتند که “WE۰۹۱۳A” دو روز پس از پرتاب DSCOVR از کنار ماه عبور کرده است.
“گری” ادامه داد: من و دیگران شناسایی این جسم به عنوان مرحله دوم موشک فالکون ۹ را تایید کردیم. این شی درخشش مورد انتظار ما را داشت و در زمان مورد نظر ظاهر شده بود و در مداری قابل قبول حرکت میکرد. اما او خاطرنشان کرد که شواهد به جای قطعی بودن، تصادفی بودند.
پس از آن من به موارد عجیبی در مورد مدار “WE۰۹۱۳A” برخوردم. با در نظر گرفتن اینکه هیچ مانوری اتفاق نیوفتد این موشک باید قبل از گذر از ماه در مداری عجیب به دور زمین قرار گرفته باشد. در ابتدا “گری” تصور کرد که این تغییرات ممکن است ناشی از نشت سوخت باقی مانده در موشک باشد که در میان موشکهای قدیمی بسیار رایج است. با این حال چنین تغییری در مسیر DISCOVR به میزان غیرمعمولی از سوخت نیاز داشت گرچه هنوز امکان پذیر بود.
“گری” میگوید: در آن زمان من مسیر DISCOVR را نمیدانستم و گذر از کنار ماه به نظر محتمل بود. اما پس دریافت ایمیل، او به دنبال اسنادی از پرتاب یک شی دیگر کمی پیش از مارس ۲۰۱۵ در مداری گشت که تعداد کمی از فضاپیماها به آن میرسند. این جستجو او را به Chang’e ۵ T۱ رساند. اگرچه شواهد هنوز قطعی نیستند.
اما آیا این اولین باری است که بقایای یک موشک به ماه برخورد میکند؟
مطمئنا برخورد یک موشک به ماه از نظر زیست محیطی بهتر از سوختن آن در جو زمین و آزاد کردن ذرات اکسید فلز است. قمر زمین جو ندارد بنابراین نمیتواند از خود در برابر برخورد زبالههای فضایی محافظت کند و برخورد این اجرام باعث ایجاد دهانه برخوردی روی آن میشود.
مدارگرد شناسایی ماه پیشتر تصویری از یک دهانه ۱۹ متری روی مریخ ثبت کرده است که هنگام برخورد یک سنگ سیارکی ۵۰۰ کیلوگرمی با سرعتی ۱۰ برابر بیشتر از این موشک به ماه در ماه مارس ۲۰۱۳ ایجاد شد. در دهه گذشته صدها برخورد کوچکتر رخ داده است.
برخورد پیش رو در نیمه پنهان ماه رخ خواهد داد بنابراین نمیتوانیم آن را رصد کنیم اما فضاپیماهایی که به دور ماه میچرخند میتوانند پس از برخورد از دهانه ایجاد شده تصویربرداری کنند. پیشتر چنین اتفاقاتی رخ داده است بنابراین میدانیم که باید انتظار چه چیزی را بکشیم.
برای مثال مرحله بالایی موشکهایی که در ماموریت فرود آپولو مورد استفاده قرار گرفتند و به طور قابل توجهی بزرگتر بودند نیز به ماه برخورد کردند تا لرزش ناشی از آنها توسط لرزهسنجهای نصب شده روی ماه ثبت شود و برای بررسی لایههای داخلی ماه مورد استفاده قرار بگیرد. لرزهسنجهای آپولو مدتها است خاموش شدهاند و مشخص نیست که لرزه سنجهای سطحنشین چانگای ۴ چین قادر به ارائه اطلاعات مفیدی باشند یا خیر.
در سال ۲۰۰۹ نیز طی ماموریت LCROSS ناسا فضاپیمایی با برنامهریزی قبلی به سطح ماه اصابت کرد و از ذرات حاصل از برخورد ارزیابیهای میکروسکوپی به عمل آمد.
آلودگی بیولوژیکی
با توجه به موارد ذکر شده ایجاد یک دهانه جدید موضوع نگران کنندهای نیست. در حال حاضر در حدود نیم میلیارد دهانه با قطر ۱۰ متر و بیشتر بر روی ماه وجود دارد. موضوعی که باید نگران آن باشیم آلوده کردن ماه به میکروبهای زنده یا مولکولهایی است که ممکن است در آینده به عنوان شواهدی از وجود حیات باستانی در ماه تلقی شوند.
اکثر کشورها متعهد شدهاند که دستورالعملهای حفاظت از سیارات را رعایت کنند و خطر انتقال آلودگی بیولوژیکی از زمین به سایر سیارات را به حداقل برسانند.
این موضوع هم از نظر اخلاقی و هم از نظر علمی حائز اهمیت است. بخش اخلاقی آن این است که درست نیست که اکوسیستمی که ممکن است در سیارات دیگر وجود داشته باشد را با ارسال موجودات زمینی به آن سیاره در خطر بیاندازیم و از نظر علمی ما میخواهیم شرایط طبیعی سایر سیارات را بررسی کنیم و نباید آنها را با ایجاد آلودگیهای ناخواسته به خطر بیاندازیم یا نابود کنیم.
بزرگترین نقض دستورالعملهای کمیته پژوهش فضایی در سال ۲۰۱۹ رخ داد زمانی که یک سطحنشین اسرائیلی که نمونههایی از دیانای و هزاران خرس آبی را حمل میکرد به ماه برخورد کرد. این موجودات نیم میلیمتری میتوانند درخلاء زنده بمانند اما فعال نخواهند بود. این موجودات و میکروبهایی که احتمالا در روده آنها زندگی میکنند اکنون در محل برخورد پراکنده شدهاند.
به احتمال زیاد هیچ یک به منطقهای که در آن آب کافی برای احیا و فعال شدن وجود داشته باشد نمیرسند اما نباید خطر کنیم.
