از لوازم آرایش تا آیفون؛ چرخش آنلاین‌شاپ‌ها به‌سمت بازار خاکستری موبایل

بازار موبایل ایران سال‌هاست که به‌دلیل وجود موانع متعدد در واردات رسمی و نبود نمایندگی‌ مستقیم برندهای جهانی، با حباب قیمتی سرسام‌آوری دست‌وپنجه نرم می‌کند؛ پدیده‌ای که هزینه‌های سنگینی بر مصرف‌کننده نهایی تحمیل و توان خرید او را به‌شدت تضعیف می‌کند.

هم‌زمان با عرضه‌ی خانواده‌ی آیفون ۱۷ به نظر می‌رسد تحول جدیدی در بازار پرچم‌داران اپل در حال وقوع است. آنلاین‌شاپ‌های اینستاگرامی که تا پیش از این به‌واسطه‌ی تحریم‌ها و ممنوعیت واردات، سفارش‌های خرد مشتریان برای کالاهایی نظیر لوازم آرایشی و پوشاک را تأمین می‌کردند، اکنون با تکیه بر شبکه‌ی وارداتی کم‌هزینه‌تر خود، به عرضه‌ی موبایل روی آورده‌اند.

ورود آنلاین‌شاپ‌های اینستاگرامی به حوزه‌ی واردات موبایل شاید در گذشته نیز وجود داشت؛ اما امسال با توجه به قیمت بالای آیفون‌های جدید، شیوه‌ی سفارش‌گیری و واردات مسافری این گوشی‌ها بیش‌از پیش رواج یافته است. در نتیجه‌ی همین امر، قیمت نهایی آیفون در آنلاین‌شاپ‌های اینستاگرامی به‌شکلی محسوس، ارزان‌تر از فروشگاه‌های اینترنتی بزرگ و بازار سنتی تمام می‌شود.

گرانی تلفن همراه در ایران صرفا یک مسأله‌ی ارزی نیست. در غیاب نمایندگی‌های رسمی و قانونی برندهای مطرح براثر تحریم‌ها و محدودیت‌های تجاری، بازار موبایل کشور عمدتا به‌دست شرکت‌هایی اداره می‌شود که از مسیرهای نیمه‌رسمی یا غیررسمی؛ مانند واردات مسافری اقدام به تأمین کالا می‌کنند.

این شرکت‌ها به‌دلایلی همچون فرآیندهای پیچیده‌ی تخصیص ارز، تعلل‌های گمرکی در ترخیص کالا، افزایش هزینه‌های گمرکی و از همه مهم‌تر، وجود نداشتن رقابت شفاف، قیمت‌گذاری مشخصی ندارند و در بسیاری از موارد، قیمت تمام‌شده‌ی کالا را با سودهای کلان در نظر می‌گیرند.

آنچه این روزها بازار را متحول کرده و به‌نظر می‌رسد آینده‌ی آن را رقم می‌زند، ورود فعالان جدید به عرصه‌ی واردات موبایل است. تعداد قابل توجهی از فروشگاه‌های اینترنتی در بستر اینستاگرام که تا پیش از این روی واردات پوشاک، لوازم آرایشی و کالاهای سبک تمرکز داشتند، اکنون واردات محدود موبایل را نیز آغاز کرده‌اند.

فروشگاه‌های اینستاگرامی به‌دلیل ماهیت کارشان، با شبکه‌های واردات خارجی منعطف و ارزان‌قیمت در ارتباط هستند و می‌توانند گوشی‌های پرطرفدار را هم‌زمان با عرضه‌ی جهانی با قیمت بسیار کم‌تر از پلتفرم‌های بزرگ یا فروشگاه‌های فیزیکی به‌فروش برسانند.

به‌عنوان مثال، قیمت آیفون ۱۷ پرومکس ۲۵۶ گیگابایتی ZAA (یک سیم‌کارت فیزیکی + eSim) در یک فروشگاه اینترنتی در لحظه‌ی نوشتن گزارش پیش‌رو ۲۷۶ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان و در فروشگاه دیگری ۲۷۹ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان است.

درحالی‌که یک آنلاین‌‌‌شاپ همان گوشی را ۱۸۹ میلیون تومان و آنلاین شاپ دیگری آن را با قیمت ۱۹۰ میلیون تومان وارد می‌کند که با هزینه‌ی رجیستری نزدیک به ۴۰ میلیون تومان، مبلغ نهایی به حدود ۲۳۰ میلون تومان می‌رسد.

شیوه‌ی متفاوت فروش آیفون در حالی خبرساز شده که مقایسه‌ی قیمت دلاری گوشی‌های اپل با نرخ فروش آن‌ها در ایران، به بحثی جنجالی بدل شده است؛ در یک سو، کاربران به این اختلاف قیمت چشمگیر معترض هستند و در سوی دیگر، مسئولان و فعالان حوزه با اشاره به هزینه‌هایی نظیر گمرک، رجیستری و عوارض واردات، قیمت نهایی مصرف‌کننده را چندان غیرمنطقی نمی‌دانند.

به تمام هزینه‌های واردات رسمی باید سود بازرگان و فروشنده را نیز افزود؛ درحالی‌که در مدل واردات مسافری آنلاین‌شاپ‌ها، بخش قابل‌توجهی از این موارد حذف می‌شود و در نتیجه، آیفون‌ها ارزان‌تر به دست مشتری می‌رسند.

ورود پرچم‌داران موبایل از کانال آنلاین‌شاپ‌ها دو پیامد کلیدی شکستن انحصار قیمت‌گذاری و ایجاد تغییر در بازار خاکستری را به‌همراه دارد. رقابت ایجادشده از سوی این فروشندگان خرد، فروشگاه‌های بزرگ و سنتی را تحت فشار قرار می‌دهد و به‌نوبه‌ی خود به «کاهش حباب» قیمت کمک می‌کند.

توجه داشته باشید که شیوه‌ی واردات مسافری روی دیگری نیز دارد؛ نامشخص بودن منشأ تأمین کالا. این گوشی‌ها که اغلب بدون گارانتی رسمی و از طریق کانال‌های مسافری وارد می‌شوند، با وجود قیمت پایین‌تر، ریسک‌هایی مانند نبود خدمات پس‌از فروش و عدم اطمینان از اصالت کالا را متوجه خریدار می‌کنند.

در نهایت، هرچند ظهور آنلاین‌شاپ‌ها در بازار موبایل ممکن است در کوتاه‌مدت به نفع مصرف‌کننده باشد؛ اما راه‌حلی پایدار به شمار نمی‌رود و بیش‌از هر چیز، وجود خلأ قانونی برای تأمین کالاهای پرتقاضا با قیمت واقعی در کشور را نشان می‌دهد.