غزال زیاری: در روز هشتم آوریل (۲۰ فروردین) ، بخشهایی از آمریکا، کانادا و مکزیک به دلیل قرارگیری ماه در مقابل خورشید و وقوع خورشیدگرفتگی کامل در تاریکی فرو خواهند رفت.
علاوه بر میلیونها فرد مشتاقی که در آن زمان چشم به آسمان خواهند دوخت، مهندسان ناسا در ویرجینیا هم قصد دارند تا با پرتاب چند موشک به محل سایه ماه، از این چند دقیقه تاریکی نهایت بهره را ببرند.
پرتاب این موشکها، یک هدف علمی مهم نیز دارند: کمک به دانشمندان برای درک چگونگی تاثیر افت ناگهانی نور خورشید بر پوشش هوای سیاره ما.
تاثیرات تاریک شدن یکباره هوا
تاریک شدن یکباره هوا برای چند دقیقه (به خاطر خورشید گرفتگی یا ماه گرفتگی) و انتقال ناگهانی از روز به شب، باعث کاهش شدید دما و حتی فریب خوردن حیوانات میشود که ناگهان فکر میکنند که شب شده و رفتارهای شبانهشان را آغاز میکنند. در این بین درک دانشمندان از تاثیر لحظات کوتاه تاریکی در مرز بین جو فوقانی و پائینی زمین به نام یونوسفر (در حدود ۹۰ تا ۵۰۰ کیلومتر بالاتر از سطح کره زمین)، کم و مختصر است.
در اینجا، تابش فرابنفش خورشید، به طور معمول الکترونها را از اتمها دور میکند و ذرات باردار الکتریکی فراوانی را ایجاد میکند که باعث پف کردن اتمسفر بالایی میشود. با غروب آفتاب، این بخش رقیقتر میشود؛ چرا که این یونها با ترکیب شدن دوباره به اتمهای خنثی تبدیل شده و با طلوع خورشید دوباره از بین میروند.
آرو برجاتیا، استاد مهندسی و فیزیک در دانشگاه هوانوردی Embry-Riddle در مقاله سال ۲۰۲۳ ناسا این باره توضیح داده :« اگر یونوسفر را به عنوان یک حوضچه با چند موج ملایم در نظر بگیرید، ماه گرفتگی در حکم یک قایق موتوری است که ناگهان آب را میشکافد. این بلافاصله در زیر و پشت خود موجی را ایجاد میکند و ناگهان سطح آب به صورت لحظهای بالا میرود و دوباره به پائین برمیگردد.»
بیشتر بخوانید:
- اتصال داغترین صحرای زمین به جنگلهای آمازون
- کشف راز تپه های ستاره ای ۱۳ هزار ساله
ارسال موشک در زمان خورشیدگرفتگی
حالا دانشمندان قصد دارند تا با ارسال سه موشک، قبل، در حین و بعد از خورشیدگرفتگی ۸ آوریل، دادههای کافی برای پیشبینی چنین اختلالاتی را جمعآوری کنند که مشخصا در ارتباطات رادیویی و ماهوارهای اختلال ایجاد میکنند.
برجاتیا و اعضای تیمش سه موشک را از تاسیسات پروازی ناسا در ویرجینیا به فضا پرتاب خواهند کرد. در آن زمان ماه ۸۱.۴ درصد از نور خورشید را مسدود خواهد کرد و اعضای این تیم امیدوارند که از کم نوری موقت در بخشهایی از زمین برای درک میزان گستردگی بیداری ایجاد شده توسط خورشیدگرفتگی بهره ببرند.
همین تیم مهندسی پیش از این هم در جریان خورشید گرفتگی جزئی “حلقه آتش” در ماه اکتبر، آزمایش مشابهی را انجام داده بودند. در آن زمان، ۹۰% نور خورشید توسط ماه مسدود شده بود. نتایج به دست آمده از پرتاب موشکها در آن زمان، نشان داد که افت موقت نور خورشید باعث اختلالاتی میشود که ممکن است بر ارتباطات رادیویی و ماهوارهای تاثیرگذار باشد و بر نیاز برای قابلیت عملکرد آنها تاکید کرد.
برجاتیا ادامه داد:« ما خیلی هیجانزدهایم که در جریان این خورشیدگرفتگی دوباره موشکهایمان را به فضا بفرستیم تا بینیم که آیا این آشفتگیها از همان ارتفاع شروع میشوند و بزرگی و مقیاس آنها ثابت میمانند یا خیر.»
منبع: livescience
