عکس کودکان در اینترنت؛ خاطرهای که میتواند به کابوس بدل شود
عکس کودکان در اینترنت؛ خاطرهای که میتواند به کابوس بدل شود
مطابق گزارش بنیاد اینترنت واچ (IWF)، حدود ۵۰ درصد از تصاویری که در انجمنهای مجرمانهی آنلاین، برای سوء استفاده از کودکان به کار میروند، ابتدا توسط والدین در شبکههای اجتماعی عمومی منتشر شدهاند.
گزارشهای سال ۲۰۲۴ هم نشان میدهد که در طول یک سال، تولید تصاویری که محتوای سوءاستفاده از کودکان را داشته و با استفاده از هوش مصنوعی ساخته شده ۴۰۰ درصد افزایش داشته است.
از آلبوم خانوادگی تا دارک وب
اگر به فرزندتان حق انتخاب ندهید که چه چیزی از زندگیاش برای همیشه در دسترس غریبهها باشد، چه فرقی میکند که این انتخاب را یک هکر از او بگیرد یا والدینی با نیت خیرخواهانه؟
در روزگاری که حتی بزرگسالان برای حفظ حریم خصوصیشان فیلتر و رمز میگذارند، عجیب است که بعضی والدین کوچکترین لحظههای فرزندشان را داوطلبانه نمایش میدهند، از تصاویر اولین حمام نوزاد تا گریههای شبانه.
تصور کنید چند سال بعد، جوانی در آستانهی ورود به دانشگاه نام خود را در اینترنت جستوجو کند و با عکسهای کودکی خود مواجه شود که مادر یا پدرش سالها پیش با نیت ثبت خاطرات شیرین در شبکههای اجتماعی منتشر کرده بودند. او لبخند نمیزند، سرخ میشود، خجالت میکشد و از خود میپرسد: «چرا کسی از من نپرسید آیا میخواهم این تصاویر تا ابد در اینترنت بماند یا نه؟». این پرسشی است که میلیونها کودک با آن روبهرو هستند یا خواهند بود.
از مهمترین دلایلی که انتشار عکس کودکان را به موضوعی جدی تبدیل میکند، حق آنها بر حریم خصوصی است. کنوانسیون حقوق کودک سازمان ملل بر این اصل تأکید دارد که کودکان از بدو تولد صاحب این حق هستند، حتی اگر هنوز توانایی بیان اراده خود را نداشته باشند.
اعتمادی که با هر پست ترک میخورد
بارگذاری عکسهای کودک بدون رضایت او، نوعی نقض این حق محسوب میشود. بسیاری از نوجوانان و جوانان با دیدن عکسهای قدیمیشان در اینترنت که توسط والدین منتشر شده، احساس خجالت یا ناراحتی میکنند و حتی حس اعتمادشان به خانواده آسیب میبیند. احترام به مرزهای شخصی، باید از همان سالهای ابتدایی زندگی آغاز شود تا کودکان در آینده نیز خود را صاحب حق تصمیمگیری درباره هویت دیجیتالشان بدانند.
اینترنت جایی امن و کنترلشده نیست. عکسهای کودکان میتواند بهسادگی توسط افراد ناشناس یا مجرمان سایبری دانلود و برای اهدافی مانند ساخت حسابهای جعلی، تبلیغات نامناسب و حتی محتوای مجرمانه مورد سوءاستفاده قرار گیرد.
خاطرهای که هرگز پاک نمیشود
گزارشهای پلیس سایبری در جهان نشان میدهد بخش قابل توجهی از تصاویر مورد استفاده در جرایم آنلاین علیه کودکان، از شبکههای اجتماعی والدین به دست آمده است. هر بار که عکسی از کودک بهصورت عمومی منتشر میشود، ما کنترل سرنوشت آن تصویر را از دست میدهیم.
هر تصویری که در اینترنت منتشر شود، بخشی از «ردپای دیجیتال» فرد را شکل میدهد. این ردپا ممکن است سالها بعد بر زندگی اجتماعی، تحصیلی یا حتی حرفهای کودک تأثیر بگذارد. یک عکس خندهدار یا یک ویدئوی معصومانه که امروز برای خانواده سرگرمکننده است، شاید در آینده به ابزاری برای تمسخر، قضاوت یا تبعیض علیه همان فرد تبدیل شود.
پاک کردن کامل چنین محتواهایی از اینترنت تقریباً ناممکن است، زیرا نسخههای آن در سرورها یا دستگاههای مختلف ذخیره میشود. والدینی که امروز بیپروا عکسهای فرزندشان را منتشر میکنند، در واقع میراثی دیجیتال به جا میگذارند که کودک هیچ نقشی در انتخاب آن نداشته است.
تأثیر انتشار عکس بر کودکان تنها محدود به خطرات امنیتی نیست. کودکان با مشاهده واکنشها و نظرات دیگران درباره ظاهر یا رفتارشان در اینترنت، حتی اگر مستقیم آن را دنبال نکنند، تحت تأثیر قرار میگیرند. گاهی تمسخر یا قضاوت منفی کاربران ناشناس، بر عزتنفس و احساس ارزشمندی کودک اثر منفی میگذارد.
از سوی دیگر، وقتی والدین مدام لحظههای خصوصی فرزند را ثبت و منتشر میکنند، مرزهای حریم شخصی برای کودک کمرنگ میشود. چنین تجربهای ممکن است در آینده توانایی او را برای تعیین و حفظ حریم شخصی در روابط اجتماعی تضعیف کند.
کمرنگ شدن مرزهای شخصی
در بسیاری از فرهنگها، کودکان بهعنوان اعضای آسیبپذیر جامعه نیازمند حمایت ویژه هستند. انتشار عکس کودکان در موقعیتهای خاص و شرایط آسیبپذیر، نهتنها نقض حریم خصوصی است، بلکه میتواند نوعی بهرهبرداری احساسی از کودک تلقی شود.
گاهی والدین برای جذب لایک و دنبالکننده در شبکههای اجتماعی، لحظههایی را به اشتراک میگذارند که باید در حریم خانواده باقی بماند. این رفتارها بهتدریج نمایش زندگی خصوصی کودکان را عادی میکند و حساسیت جامعه نسبت به حفاظت از حقوق آنها را کاهش میدهد.
والدین نخستین و مهمترین حامیان حقوق کودکاناند. همانطور که از آنها در برابر خطرات فیزیکی محافظت میکنند، موظفاند در برابر تهدیدهای دیجیتال هم مراقب باشند.
والدین؛ اولین سپر دفاعی کودک
مراقبت از سمت والدین به معنای قطع کامل ارتباط کودک با دنیای دیجیتال نیست، بلکه مستلزم تصمیمگیری محتاطانه در مورد محتوای به اشتراک گذاشتهشده، است. استفاده از تنظیمات حریم خصوصی در شبکههای اجتماعی، بهاشتراکگذاری عکسها در گروههای محدود خانوادگی و پرهیز از انتشار تصاویر قابلشناسایی، اقداماتی ساده اما موثر برای کاهش خطرات است.
در دنیایی که مرز میان زندگی خصوصی و عمومی هر روز کمرنگتر میشود، والدین باید تا زمانی که کودکان توان تصمیمگیری آگاهانه پیدا میکنند، از این مرز محافظت کنند. با رعایت این حق، نهتنها از امنیت جسمی و روانی او محافظت میکنیم، بلکه به او میآموزیم که حریم خصوصی ارزشمند است.
تصویری که امروز با نیت شادی و خاطره در اینترنت منتشر میکنیم، ممکن است فردا به نقطهی پشیمانی و آسیب تبدیل شود. والدین با خودداری از انتشار بیمحابای عکس کودکان و با احترام به حق آنها در داشتن حریم خصوصی، میتوانند آیندهای امنتر و سالمتر برای فرزندانشان رقم بزنند. این انتخاب، نشانهای از مسئولیتپذیری در عصر شبکههای اجتماعی است.
