به گزارش خبرگزاری بیکینگ و براساس گزارش زومیت، پژوهشگرها در سیاره فوق داغ وسپ ۱۲۱بی شاهد بارانهای آهن و تندبادهای بسیار شدید بودند که میتواند درک ما از سیارههای فراخورشیدی را تغییر دهد.
وسپ ۱۲۱بی (WASP-121 b) تعریف یک سیارهی فراخورشیدی نامعتدل و فراعادی است. این دنیا چنان شرایط داغی را تجربه میکند که قطرات آهن مایع بر آن میبارد. براساس کشفی جدیدی از اخترشناسان، وسپ ۱۲۱بی که در فاصله ۹۰۰ سال نوری از ما قرار دارد، هدف حمله بادهای قدرتمند و غیرمنتظره نیز قرار دارد.
این اولین بار است که ستارهشناسها توانستهاند جو سیارهای خارج از منظومه شمسی را با عمق و جزئیات بالا بررسی کنند. بادهای وسپ ۱۲۱بی که توسط گروهی از ستارهشناسها با استفاده از تلسکوپ بسیار بزرگ (VLT) واقع در صحرای آتاکاما در شمال شیلی کشف شد، عنصرهایی مثل آهن و تیتانیوم را در اطراف سیاره حمل میکنند و باعث ایجاد الگوهای آب و هوایی پیچیده میشوند.
جولیا ویکتوریا سیدل، سرپرست تیم و پژوهشگر رصدخانهی کوت دازور، در بیانیهای گفت: «جو این سیاره به گونهای رفتار میکند که درک ما از نحوه عملکرد آب و هوا را نه فقط در زمین، بلکه در تمام سیارهها به چالش میکشد. انگار از داستانهای علمی تخیلی بیرون آمده است.»
یک دنیای فراعادی
بسیاری از ویژگیهای خارقالعادهی WASP 121 b از این واقعیت ناشی میشود که این سیاره از نوع مشتری فراداغ است؛ سیارهای غولپیکر و گازی با جرم ۱٫۲ برابر سیاره مشتری. وسپ ۱۲۱بی در واقع آنقدر به ستارهاش نزدیک است که یک سال آن فقط ۳۰ ساعت زمینی طول میکشد.
نزدیکی وسپ ۱۲۱بی به ستارهاش، همچنین به این معنی است که این سیاره در وضعیت قفل کشندی بهسر میبرد؛ بدین معنی یک طرف آن (سمت سوزان و داغ روز) همواره رو به ستارهی خود است؛ در حالی که طرف دیگر (سمت شب) خنکتر است؛ زیرا همیشه رو به فضا قرار دارد. آهن و سایر فلزات در سمت روز گرم و سوزان تبخیر میشوند و به سمت شب سیاره حرکت میکنند؛ جایی که متراکم شده و به صورت بارانهای فلزی مایع میریزند.
پژوهشگرها با کاوش در ژرفای جو وسپ ۱۲۱بی و ایجاد نقشه سهبعدی از جو آن، انواع مختلفی از بادها را در لایههای مختلف این دنیا یافتند. آنها همچنین جریان تندباد را در نیمی از سیاره مشاهده کردند. به نظر میرسد سرعتگرفتن تندباد میتواند جو وسپ ۱۲۱بی را در حین عبور از خط بین سمت شب و روز سیاره، مختل کند. سیدل میگوید:
آنچه یافتیم شگفتانگیز بود: یک جریان تندباد مواد را به دور استوای سیاره میچرخاند، در حالی که جریانی جداگانه در سطوح پایینتر اتمسفر گاز را از سمت گرم به سمت سردتر جابهجا میکند. این نوع آب و هوا قبلا در هیچ سیارهای دیده نشده بود. حتی قویترین طوفانهای منظومهی شمسی در مقابل این تندباد، آرام به نظر میرسند.
نقشهبرداری پیچیده از جو وسپ ۱۲۱بی به لطف ابزار اسپرسو در تلسکوپ ویالتی (طیفنگار Echelle برای سیارات فراخورشیدی سنگی و مشاهدات طیفسنگی پایدار) امکانپذیر شد. اسپرسو با ترکیب نور تلسکوپهای مختلف، چهار برابر نور در دسترس برای یک ابزار را تجزیه تحلیل میکند و با این کار میتواند جزئیات بسیار ضعیفتر از جو سیاره را به دست آورد.
۲۲۷۲۲۷
