دیوار عظیم کف دریای بالتیک، یکی از قدیمیترین سازههای انسانساخت از عصر سنگ است
دیوار عظیم کف دریای بالتیک، یکی از قدیمیترین سازههای انسانساخت از عصر سنگ است
ژاکوب گیرسن از مؤسسهی تحقیقات دریای بالتیک لایبنیتس و شاگردانش در طی سفری پژوهشی در سال ۲۰۲۱ برای نقشهبرداری از خطالرأس زیر آب در سواحل آلمان، از کف دریای بالتیک اسکن آکوستیک گرفتند. اما چیز عجیبی در تصاویر دریافتی ظاهر شد: ردیفی از اشیا در عمق ۲۱ متری که با عرضی حدود یک کیلومتر در کف دریا کشیده شده بود. بیشتر این اشیا به اندازهی توپ تنیس و توپ فوتبال بودند. برخی دیگر نیز به بزرگی خودروهای کوچک بودند و تا سه متر عرض داشتند. گیرسن میگوید فکر نمیکردیم این اشیا منشأ زمینشناسی داشته باشد، اما بیش از این نمیدانستیم.گیرسن برای حل معمای زیر آب با چند باستانشناس و محقق دیگر همراه شد. تیم محققان در مقالهای که اکنون در مجموعه مقالات آکادمی ملی علوم ایالات متحده آمریکا (PNAS) منتشر شده است، استدلال میکنند که مجموعهی اشیا یافتشده، سازهای ساخت بشر بوده که برای کمک به شکار گوزن شمالی در پایان آخرین عصر یخبندان ساخته شده است.ابرسازهی کشفشده شبیه دیواری است که در امتداد لبهی یک دریاچه یا باتلاق باستانی قرار داشت و بر اثر افزایش سطح آب دریا به زیر آب فرو رفته است. بدین صورت، ابرسازه در زیر آب برای هزاران سال به خوبی حفظ شد.تیم محققان گیرسن یک سال پس از مشاهده دیوار، با یک زهپاد (زیردریایی هدایتپذیر از راه دور) به محل کشف سازه مراجعه کردند. تصاویر دوربین زهپاد نشان میداد که دیوار از قرارگیری حدود ۱۵۰۰ سنگ در کنار یکدیگر ساخته شده است. محققان میگویند سنگها توسط یخچالهای طبیعی تهنشین نشدهاند، زیرا خط دیوار در جهت عمود بر جهت رسوبات یخچالی معمولی قرار داشت. علاوه بر این، گیرسن میگوید به طور معمول یخچالهای طبیعی نمیتوانند سنگها را در یک خط مستقیم و طولانی قرار بدهند.ابرسازهی دریای بالتیک بر اثر افزایش سطح دریا در آب فرو رفته استدیوار حداقل ۸۵۰۰ سال قدمت دارد، زیرا شواهد زمینشناسی نشان میدهد که این منطقه آخرین بار در آن زمان بالاتر از سطح آب دریا بوده است. تاریخگذاری رادیوکربن قطعات چوبی کشفشده توسط تیم در رسوبات مجاور، نشان میدهد که دیوار ممکن است حتی قدیمیتر باشد. ابرسازه احتمالاً در زمانی حدود ۱۰ هزار سال پیش، یعنی در پایان آخرین عصر یخبندان ساخته شده است.دیوار در بیشتر طول خود بیش از ۵۰ سانتیمتر ارتفاع نداشت و مانع چندانی محسوب نمیشد. در عوض، شواهد باستانشناسی بهدستآمده از سایر نقاط جهان نشان میدهد که شکارچیان باستانی احتمالاً از غریزهی حیوانات بهره میبردند: گلههای گوزن شمالی، کاریبو و سایر حیوانات سمدار تمایل دارند که در امتداد مشخصههای مستقیم در منطقه، مانند جویبارها یا برآمدگیها جهت بگیرند.اشلی لمکه، باستانشناس زیرآب از دانشگاه ویسکانسین میلواکی میگوید: «شکارچیان با استفاده از رفتار طبیعی حیوانات این مشخصهی خطی را ساختند. این دیوار مانع نیست، بلکه راهی باریک است. حیوانات راه را دنبال میکنند و شکارچیان در انتهای مسیر منتظر آنها هستند.»تیم نتیجه میگیرد که حیوان هدف شکارچیان در این نقطه، به احتمال زیاد گوزن شمالی بوده است. گوزنهای بزرگ سالانه به این نقطه در جنوب مهاجرت میکنند و به دلیل چربیهای حاصل از غذای تابستانی، بسیار سنگین هستند. یافتههای تیم نشان میدهد که انسانهای باستانی بر محیط اطراف خود تأثیر بسیاری گذاشتهاند و برخلاف ادعاهای رایج، شاید اصلاً برابریطلب نبودند. لمکه میگوید این دیوار برای شکارچیها، راهی برای سرمایهگذاری در یک نقطه خاص بود. شما بهصورت فصلی به این مکان بازمیگردید تا محصول خود را از حیوانات دریافت کنید.در سرتاسر جهان، سازههای مشابهی کشف شده که قدمتشان به زمان مشابه بازمیگردد؛ مانند سازهی ۹ هزار ساله برای شکار کاریبو در اعماق دریاچه هیوران در آمریکای شمالی، نقطهگذاری شمالگان بالا و «بادبادکهای صحرا» در بیابانهای اردن و عربستان سعودی. لمکه میگوید اینچنین ساختارهایی معمولاً در مکانهای مسکونی شناسایی نمیشوند یا آسیب میبینند. سازهها در مکانهایی که جمعیت زیادی ندارند، مانند شمالگان، بیابانها یا زیر آب، به خوبی حفظ میشوند.
مجله خبری بیکینگ
